Yêu cầu an toàn đối với dù lượn khẩn cấp theo TCVN 14140:2024

Dù lượn (paragliding) khẩn cấp là thiết bị quan trọng đối với phi công cất cánh bay bằng dù từ đỉnh núi xuống. Để có thể sử dụng dù lượn khẩn cấp đòi hỏi chương trình huấn luyện phi công (người chơi chuyên nghiệp) khắt khe nhằm phòng tránh sự cố nghiêm trọng. 

Phi công dù lượn thường trải qua một khóa học cơ bản song để được bay một mình, phi công phải tiếp tục học nâng cao để lấy các chứng chỉ P3 và P4, dựa trên tiêu chuẩn của Liên đoàn thể thao hàng không Quốc tế (FAI). Tuy nhiên trong những năm gần đây, dù lượn phát triển mạnh mẽ tại nhiều địa phương du lịch như: Hà Nội, Hà Giang, Hòa Bình, Yên Bái, Lai Châu, Đà Nẵng…

Bên cạnh những phi công được đào tạo chuyên nghiệp, một bộ phận chơi dù lượn theo xu hướng (trend). Họ không hiểu về tính rủi ro, độ an toàn bay nên gặp nhiều sự cố, thậm chí tai nạn đe dọa tính mạng. Trong đó, những rủi ro bao gồm điều kiện thời tiết (gió, mưa); rủi ro liên quan kỹ năng của phi công. Nếu phi công không đủ kinh nghiệm đánh giá điều kiện thời tiết, không xử lý được các tình huống, đã tự đưa mình vào rủi ro và phải hạ cánh khẩn cấp.

Tiếp đến là chất lượng của dù lượn là yếu tố tiên quyết đảm bảo toàn cho người bay hay không. Do đó trước khi đưa ra lưu hành trên thị trường dù lượn khẩn cấp phải đáp ứng các yêu cầu an toàn theo Tiêu chuẩn TCVN 14140:2024 BS EN 12491:2015 thiết bị dù lượn- Dù khẩn cấp- Yêu cầu an toàn và phương pháp thử do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố nhằm bảo đảm sự an toàn cho người điều khiển dù lượn trên cơ sở thử nghiệm để chắc chắn các dù khẩn cấp hoạt động đúng chức năng dự kiến.

Tiêu chuẩn này áp dụng cho dù khẩn cấp được bung ra bởi tác động của người điều khiển mà không có sự hỗ trợ khác bất kỳ (như cơ học hoặc hỏa lực (pyrotechnic)), với mục đích sử dụng cho dù lượn một chỗ hoặc hai chỗ ngồi.

Dù khẩn cấp để thử nghiệm phải được nhà sản xuất cung cấp trọn bộ cùng các phụ kiện phù hợp để kết nối với đai ngồi trong TCVN 14139 (BS EN 1651), và dù sẽ được thử nghiệm khi chúng đã được kết nối. Các kết nối này được thực hiện theo cách, và/hoặc bằng cách sử dụng vật liệu chịu lực, sao cho chúng không bị ma sát hoặc hỏng nhiệt do siết chặt hoặc có thể bị trượt dưới tải trọng đột ngột. Mọi liên kết kim loại phải được lắp đặt sao cho giảm thiều mọi nguy cơ gây thương tích cho người điều khiển trong trường hợp triển khai khẩn cấp và để đảm bảo rằng dù sẽ được tải theo hướng có độ bền tối đa.

Yêu cầu an toàn của hệ thống bung khi được thử hệ thống bung sẽ không có bất kỳ linh kiện nào bị hỏng. Tốc độ mở dù khi được thử thời lượng trong cả hai lần thử phải không quá 5s đối với dù có tải trọng bay lớn hơn 140kg. Độ rơi và độ ổn định dù không lái được và dù lái được với nút điều khiển có khóa khi được thử hai lần trong mỗi phép thử, tốc độ rơi trung bình (đã hiệu chỉnh theo tiêu chuẩn khí quyển ICAO, xem Phụ lục B) phải không nhỏ hơn 5,5m/s; trong mỗi phép thử, bất kỳ dao động nào cũng phải được giảm; hệ thống dù khẩn cấp sẽ không bị bất kỳ biến dạng nào (ngoại trừ trường hợp dụng cụ hấp thụ xung lực sẽ thay thế sau mỗi lần triển khai). 

Dù lái được và dù lái được với nút điều khiển được mở khóa khi được thử nghiệm hai lầntrong mỗi phép thử, bất kỳ dao động nào cũng phải được giảm; hệ thống dù khẩn cấp sẽ không bị bất kỳ biến dạng nào (ngoại trừ trường hợp dụng cụ hấp thụ xung lực sẽ thay thế sau mỗi lần bung dù).

Yêu cầu về độ bền, khi được thử nghiệm trong cả hai phép thử, dù khẩn cấp phải mở hoàn toàn và hấp thụ xung lực khi mở; trong cả hai phép thử, hệ thống dù khẩn cấp không bị bất kỳ hỏng hóc nghiêm trọng (ngoại trừ trường hợp dụng cụ hấp thụ xung lực sẽ thay thế sau mỗi lần bung dù). Trong trường hợp dù có thể lái được, trong cả hai phép thử, các tay điều khiển phải được khóa.

Yêu cầu chung về thử nghiệm, dù phải sẵn sàng để thử nghiệm với tải trọng tối đa được công bố. Dù được thử nghiệm với tải trọng hiệu chỉnh mcorr. Tải trọng hiệu chỉnh này phải được tính toán từ tải trọng tối đa đã công bố và các điều kiện khí quyển hiện hành. Mọi phép thử phải được ghi lại bằng video để phân tích các kết quả thử nghiệm cần cung cấp một bản sao của tất cả các video cho nhà sản xuất để hỗ trợ cho việc nghiên cứu và phát triển. Vị trí một chiếc dù có thể lái được đưa vào thử nghiệm thì nó phải được thử với bất kỳ bộ điều khiển ở trạng thái mặc định (khóa). Trong điều kiện này, dù lượn phải đáp ứng tất cả các yêu cầu thử nghiệm.

Với dù khẩn cấp được lắp trong hệ thống bung của nó, khoang chứa dù phải được nén và phải áp một lực 700 N lên các điểm gắn tay cầm hoặc hệ thống mở.

Hồ sơ sản xuất được cung cấp bởi nhà sản xuất phải bao gồm các thông tin sau: tên và địa chỉ nhà sản xuất; tên của chủng loại; năm (bốn chữ số) và tháng sản xuất của mẫu được thử nghiệm; tải trọng tối đa; hướng dẫn sử dụng;

Tất cả các vật liệu sử dụng phải được liệt kê với: tên vật liệu; tên và chuẩn của nhà sản xuất; cách sử dụng cụ thể trong hệ thống dù khẩn cấp; các đặc tính và phương pháp thử do nhà cung cấp hoặc nhà sản xuất thực hiện trên vật liệu này.

Hướng dẫn sử dụng phải được cung cấp bằng tiếng Anh và bằng (các) ngôn ngữ chính của quốc gia dự định bán dù lượn. Hướng dẫn sử dụng phải luôn đi kèm với dù. 

An Dương