Cần những chương trình mang tầm cỡ quốc gia về chuyển đổi năng lượng

Theo các chuyên gia, nhu cầu năng lượng trong nước hiện đang tăng nhanh gấp khoảng 2 lần so với tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người. Trong nhiều năm trở lại đây nhu cầu năng lượng tăng cao và chưa có dấu hiệu giảm về tốc độ.

Trong khi nhiên liệu hóa thạch phải mất hàng trăm triệu năm để hình thành ở các dạng khác nhau như than đá, dầu mỏ, khí đốt tùy vào điều kiện môi trường thì tốc độ tiêu thụ của con người quá nhanh nên được xem là nguồn năng lượng không tái tạo. Điều này đã đặt ra sức ép lớn trong việc bảo đảm nhu cầu năng lượng cũng như an ninh năng lượng quốc gia. Do vậy, vấn đề bảo đảm nhu cầu năng lượng cho phát triển bền vững cần phải dành được sự ưu tiên cao.

Về các định hướng giải pháp nhằm sử dụng hiệu quả năng lượng, phát triển nguồn năng lượng tái tạo, các chuyên gia cho rằng, cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ trong vận hành, lưu trữ các nguồn năng lượng cũ, phát triển các nguồn năng lượng mới.

Phát triển lưới điện thông minh

Theo ông Lê Hải Đăng, Trưởng ban Chiến lược phát triển Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), trong nghiên cứu phát triển lưới điện thông minh, EVN đã thực hiện các đề án thành phần theo Quyết định 4602/QĐ-BCT ngày 25/11/2016 Bộ Công Thương.

Cụ thể, EVN nghiên cứu mô hình tổ chức các trung tâm điều khiển đóng cắt thiết bị từ xa cho lưới điện của Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia và các Tổng công ty Điện lực; nghiên cứu phát triển công tơ điện tử và hệ thống thu thập số liệu đo đếm từ xa; nghiên cứu phát triển hệ thống SCADA trong hệ thống điện Việt Nam.

Đến tháng 9/2020, EVN đã thiết lập và đưa vào vận hành 61/63 trung tâm điều khiển xa tại các tỉnh, thành phố. Số trạm biến áp điều khiển xa 220kV là 80 (đạt 63,5%), 110kV là 590 (đạt 82%); tỷ lệ công tơ điện tử đạt gần 54%. Hệ thống SCADA/EMS thuộc Dự án Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia mới vận hành ổn định, hiệu quả từ năm 2016 đến nay; tỷ lệ kết nối gần 96%, tỷ lệ tín hiệu đạt yêu cầu 81%.

Tuy nhiên, đại diện EVN cũng cho rằng hiện điện Mặt Trời phát triển nhanh và cục bộ tại một số địa phương gây khó khăn trong truyền tải công suất. Công suất phát không ổn định, khó dự báo chính xác đòi hỏi hệ thống điện phải có dự phòng điều tần lớn.

Ông Đăng cho hay thời gian tới, cần đẩy nhanh, bổ sung quy hoạch và thực hiện đầu tư lưới điện. Ngoài ra, phải tiến hành thuê tư vấn nghiên cứu các giải pháp kỹ thuật cần có ứng với các mức độ tăng dần của tỷ trọng năng lượng tái tạo trong hệ thống điện; ứng dụng AGC (tự động điều chỉnh công suất) để khai thác tối đa công suất phát các nguồn năng lượng tái tạo theo khả năng tải của đường dây.

Công nghệ sản xuất thiết bị lưu trữ năng lượng sẽ lên ngôi?

Ông Trần Anh Tuấn - Thư ký Hiệp hội Năng lượng thế giới World Energy Council cho rằng, phát triển các dạng năng lượng tái tạo (gió, mặt trời, hydrogen…) sẽ là xu thế tất yếu của thời đại, nhằm tạo ra các nguồn năng lượng sạch, giá rẻ, ổn định và bảo vệ môi trường. Theo khảo sát, hơn 100 nước trên thế giới đã chọn biện pháp sử dụng năng lượng hiệu quả là biện pháp có tác động lớn nhất đến việc sử dụng năng lượng vào năm 2040. Biện pháp này sẽ tiết kiệm điện trong sản xuất và sinh hoạt; đổi mới công nghệ trong sản xuất để tiết kiệm điện…

“Công nghệ nào sẽ có tác động lớn nhất đến cách sản xuất năng lượng vào năm 2040? Trước tiên là các thiết bị lưu trữ năng lượng, các chuyên gia giải thích rằng việc lưu trữ năng lượng sẽ là yếu tố thay đổi cuộc chơi cho ngành năng lượng vào năm 2040” – ông Trần Anh Tuấn nhận định.

Ông Trần Anh Tuấn cho rằng, các thiết bị lưu trữ năng lượng có thể xử lý các biến động khác nhau của nhu cầu tiêu thụ điện, đặc biệt là khi có sự thay đổi lớn về nguồn cung. Lưu trữ điện có khả năng làm hài hòa cung và cầu một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, các tấm pin Mặt Trời cải tiến sẽ có tác động lớn nhất đến việc sản xuất năng lượng. Với sự tiến bộ nhanh chóng của khoa học kỹ thuật, các tấm pin Mặt Trời càng ngày càng rẻ hơn và hiệu quả hơn. Ngoài ra, cũng cần quan tâm đến sự phát triển tự động hóa và các máy móc; hydro sạch, năng lượng gió...

Còn theo ông Đinh Thế Phúc, Vụ trưởng Vụ Năng lượng, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, về cơ chế, chính sách, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng tái tạo đảm bảo minh bạch, hài hòa lợi ích kinh tế-xã hội và môi trường; cơ chế hỗ trợ tài chính (cho vay lãi suất ưu đãi…), ưu đãi về thuế để thúc đẩy phát triển năng lượng xanh, sạch.

Song song với đó, về khoa học công nghệ, sẽ phải tiến hành triển khai những chương trình nghiên cứu và phát triển tầm cỡ quốc gia về chuyển đổi năng lượng, năng lượng tái tạo, đồng thời xây dựng các phòng thí nghiệm trọng điểm hoạt động theo cơ chế mở nhằm tạo điều kiện làm việc tốt cho nhiều nhóm nghiên cứu tại các trường đại học và viện nghiên cứu chuyên ngành.

Hồng Anh