Chính phủ dự kiến phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam, ngành lúa gạo Việt Nam không ngừng phát triển với nhiều giống mới chất lượng cao, hạ tầng được đầu tư đồng bộ hơn, nhiều doanh nghiệp đầu tư công nghệ hiện đại vào chế biến, thương mại. Những thành quả đó có một phần hỗ trợ rất lớn của các tổ chức quốc tế và các tổ chức tín dụng trong nước cho người sản xuất và các doanh nghiệp vay đầu tư nhà máy chế biến lúa gạo.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cũng bày tỏ mong muốn có sự chung tay giúp đỡ, hỗ trợ của các tổ chức tín dụng và tổ chức quốc tế để đề án sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt sẽ thực hiện một cách nhanh chóng, hiệu quả. Theo dự thảo Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long" đang được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lấy ý kiến rộng rãi, dự kiến sẽ có 12.000 tỷ đồng đầu tư vào đề án. Trong số đó, 3.000 tỷ đồng từ vốn ngân sách nhà nước, 8.400 tỷ đồng vốn xã hội hóa, còn lại là từ các nguồn vốn khác.

Dự kiến trong tháng 4, đề án phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long sẽ được trình Chính phủ. Ảnh minh họa

Vốn ngân sách nhà nước thực hiện Đề án được lồng ghép trong các chương trình, dự án của Trung ương và địa phương, với mục đích chính là đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng ở vùng sản xuất liên kết, ứng dụng khoa học công nghệ và khuyến nông; đào tạo và tập huấn cho hợp tác xã và thực hiện các chính sách hỗ trợ nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp tham gia liên kết. Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt Lê Thanh Tùng, cho biết khi tham gia vào đề án, nông dân sẽ được hỗ trợ 30% chi phí mua giống lúa; được vay ngân hàng không thế chấp tối đa 20 triệu/vụ sản xuất (thời gian vay trong 6 tháng) trong thời gian tham gia liên kết.

Các hợp tác xã sẽ được ưu tiên đầu tư nâng cấp hệ thống thủy lợi và giao thông nội đồng, kiến thiết đồng ruộng; được vay vốn ưu đãi không thế chấp để xây dựng kho, máy sấy và máy móc, thiết bị phục vụ cho sản xuất lúa, để phát triển các dịch vụ phục vụ sản xuất của hợp tác xã hoặc các cơ sở chế biến phụ phẩm lúa gạo. Các doanh nghiệp sẽ được vay ngân hàng đủ vốn ngắn hạn cho tiêu thụ lúa từ vùng liên kết và đủ vốn dài hạn cho đầu tư xây dựng kho, hệ thống sấy, chế biến. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn được hỗ trợ 50% chi phí chứng nhận sản phẩm đạt các tiêu chuẩn sản xuất tốt (GAP) trong nước hoặc quốc tế và 100% chi phí chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn cacbon thấp.

Ông Nguyễn Quang Hùng, Phó tổng giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) cho rằng, giảm phát thải cacbon đã nằm trong chương trình ưu tiên của Chính phủ. Ngoài những định hướng về thị trường, giá bán tín chỉ cacbon, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần làm rõ hơn những cơ sở để đề xuất ưu tiên sử dụng các nguồn vốn khác nhau khi thực hiện các mục tiêu của đề án.

Ông Li Gou - chuyên gia cao cấp về nông nghiệp của Ngân hàng thế giới (WB) tại Việt Nam nhận định, nhu cầu tiêu thụ gạo trên thế giới đang tăng lên, giá cả khá tốt; đây là điều kiện thuận lợi cho các nước xuất khẩu gạo như Việt Nam tăng cường cung ứng gạo ra thế giới. Thuận lợi là vậy, song nếu nhìn toàn diện thì thời gian qua nông dân trồng lúa ở các tỉnh ĐBSCL thu nhập chưa như mong muốn, còn khá ít hộ giàu lên từ cây lúa… Nguyên nhân do lợi nhuận mà cây lúa mang lại chưa bằng cây ăn trái hay nuôi thủy sản; ngoài ra việc sản xuất dạng nhỏ lẻ, manh mún còn phổ biến, thiếu liên kết chuỗi giá trị, thiếu thương hiệu, được xem là những hạn chế trong sản xuất lúa gạo thời gian qua. Vì vậy, đề án 1 triệu héc-ta lúa chuyên canh chất lượng cao đang được Bộ NN&PTNT triển khai là cơ hội tốt để tái cơ cấu, tìm hướng đi mới cho lúa gạo vùng ĐBSCL.

Tính đến nay, có 12/13 tỉnh thành ở ĐBSCL (trừ tỉnh Bến Tre, do diện tích lúa còn ít) đăng ký tham gia đề án với định hướng tới năm 2025 đạt 719.000ha và đến năm 2030 đạt hơn 1 triệu héc-ta. Trong đó, An Giang, Kiên Giang, Long An và Đồng Tháp là những tỉnh đăng ký diện tích tham gia nhiều nhất… Ông Lê Hữu Toàn, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Kiên Giang cho biết, tỉnh đã có văn bản đăng ký thực hiện đề án với diện tích đến năm 2025 là 100.000ha và năm 2030 là 200.000ha. Trước mắt, trong năm 2024 sẽ làm ngay từ 60.000-82.000ha, đây là những diện tích đang sản xuất lúa chất lượng cao trong vụ Đông xuân 2022-2023 khá hiệu quả, bởi có sự liên kết bao tiêu của khoảng 21 doanh nghiệp xuất khẩu gạo.

Khánh Mai (t/h)