Chuyển đổi xanh: Chiến lược tất yếu để TP.HCM giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế

Đó là phát biểu của ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TP.HCM tại diễn đàn “Chuyển đổi xanh và Ngày hội Tái chế 2025” diễn ra sáng 31/7. Chương trình quy tụ hàng trăm đại biểu, nhấn mạnh vai trò doanh nghiệp trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Phát biểu tại chương trình, ông Nguyễn Văn Được cho biết, sau 1 tháng đưa vào vận hành thông suốt, liên tục tổ chức bộ máy mới sau sát nhập và chính quyền địa phương 2 cấp, TP.HCM đã lọt vào Top 2 đô thị giữ chân cư dân tốt nhất thế giới, theo khảo sát do Gensler Research Institute thực hiện. Đây là nghiên cứu có độ tin cậy cao, được tiến hành định kỳ nhiều năm qua với quy mô mở rộng.

Ông Được cho rằng, Diễn đàn Chuyển đổi Xanh TP.HCM và Ngày hội Tái chế năm 2025 sẽ là hoạt động hết sức ý nghĩa, góp phần xây dựng Thành phố nằm trong top 100 thành phố đáng sống trên thế giới như chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Theo Chủ tịch Nguyễn Văn Được, hiện nay, chuyển đổi xanh không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành xu thế tất yếu của thời đại. TP.HCM đang đứng trước một "bối cảnh mới" - bối cảnh định hình lại hoàn toàn ý nghĩa của hai từ "phát triển".

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được phát biểu tại Diễn đàn.

Bối cảnh này được tạo nên bởi 4 yếu tố cốt lõi: tác động ngày càng cực đoan của biến đổi khí hậu, không còn là dự báo mà đã trở thành hiện thực; Sự định hình lại các chuỗi cung ứng toàn cầu, nơi các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) đang trở thành "giấy thông hành" bắt buộc để tham gia sân chơi quốc tế; Cuộc cạnh tranh địa chính trị, kinh tế khốc liệt, nơi năng lực cạnh tranh của một quốc gia, thành phố không chỉ đo bằng GRDP, mà còn bằng sức chống chịu bền vững và khả năng đổi mới sáng tạo; Không gian Thành phố được mở rộng với trung tâm sản xuất công nghiệp tại Bình Dương, sản xuất năng lượng tại Bà Rịa - Vũng Tàu rất cần thúc đẩy chuyển đổi xanh để gia tăng năng lực cạnh tranh.

“Trong bối cảnh đó, chuyển đổi xanh không đơn thuần là bảo vệ môi trường. Chuyển đổi xanh chính là chiến lược để đảm bảo an ninh kinh tế, thu hút đầu tư, thu hút đơn hàng xuất khẩu, tiền đề đóng vai trò then chốt trong nâng cao năng lực cạnh tranh và duy trì vị thế đầu tàu kinh tế của TP.HCM”, ông Được nói.

Theo ông Được, trước tình hình thực tế nói trên, Thành phố phải có tư duy hành động mới, không chỉ là những dự án riêng lẻ, mà là những mảnh ghép chiến lược cho một bức tranh tổng thể toàn diện hơn.

Trong đó, về hạ tầng: phải chuyển từ tư duy "xây dựng" sang "kiến tạo hệ sinh thái thông minh và bền vững". Tuyến Metro số 1 không chỉ là một công trình giao thông, nó phải được xem là xương sống của một mạng lưới giao thông công cộng đa phương thức, kết nối với xe buýt điện, giao thông đường thủy và các giải pháp di chuyển cá nhân thân thiện môi trường trong tiến trình chuyển đổi giao thông xanh.

Các đại biểu tham quan gian hàng trưng bày sản phẩm xanh.

Về quản lý tài nguyên: phải chuyển từ tư duy "xử lý" sang "tái tạo giá trị". Trong bối cảnh mới, rác thải cũng là tài nguyên. Giảm thiếu, tăng cường tái sử dụng và phân loại chất thải tại nguồn là yếu tố tiên quyết. Bên cạnh đó, các nhà máy đốt rác phát điện không chỉ để xử lý ô nhiễm mà là để tạo ra năng lượng, là bước khởi đầu cho một ngành công nghiệp tái chế hiện đại. Kế hoạch xây dựng trung tâm tái chế pin xe điện là bước đi đón đầu, biến Thành phố thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng của nền kinh tế xanh toàn cầu.

Về phát triển công nghiệp: phải chuyển từ "thu hút đầu tư" sang "thu hút vốn đầu tư chất lượng cao và công nghệ nguồn". Định hướng phát triển, chuyển đổi các khu chế xuất, khu công nghiệp theo chiều sâu, ưu tiên công nghệ cao, kinh tế số, kinh tế xanh và tuần hoàn, sinh thái…

Lãnh đạo thành phố cũng xác định bốn trụ cột chiến lược để hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi xanh. Thứ nhất, thể chế phải đi trước một bước, tạo hành lang pháp lý linh hoạt, đột phá; Thứ hai, Khoa học công nghệ là động lực dẫn dắt, với hệ sinh thái đổi mới sáng tạo làm nòng cốt; Thứ ba, doanh nghiệp là lực lượng tiên phong, xem tiêu chuẩn xanh là cơ hội đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh; Thứ tư, người dân là nền tảng, bởi không thể có chuyển đổi xanh bền vững nếu thiếu sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng, sinh hoạt hằng ngày.

Với định hướng rõ ràng và cách tiếp cận mang tính hệ thống, TP.HCM đang từng bước chuyển đổi từ nhận thức sang hành động, từ thí điểm sang quy mô toàn diện. Đây không chỉ là con đường phù hợp xu thế, mà còn là lựa chọn bắt buộc để thành phố duy trì vai trò trung tâm kinh tế – đổi mới sáng tạo – phát triển bền vững của cả nước.

9 doanh nghiệp xanh nhận được gói hỗ trợ Chương trình "Kích hoạt Chuyển đổi Xanh".

Tại diễn đàn, ông Huỳnh Thành Đạt – Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận TƯ cũng khẳng định, cả Nghị quyết 57-NQ/TW về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đều xác định doanh nghiệp là trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia. Từ góc độ chính sách, Nhà nước đang tạo ra khung hỗ trợ tài chính xanh, ưu đãi thuế, tín dụng và đất đai để thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch, nghiên cứu phát triển (R&D), chuyển đổi mô hình sản xuất. Cùng lúc đó, hạ tầng số và hệ thống dữ liệu mở đang được ưu tiên triển khai để hỗ trợ doanh nghiệp trong ra quyết định, quản lý phát thải, logistics xanh và nông nghiệp thông minh.

Để hiện thực hóa các điều trên, trong khuôn khổ Diễn đàn, chương trình “Kích hoạt Chuyển đổi Xanh” đã trao gói hỗ trợ trị giá 1 tỷ đồng cho 9 doanh nghiệp nhỏ và vừa, gồm các nội dung cụ thể như đào tạo, tư vấn tiêu chuẩn ISO, kiểm kê khí nhà kính và hỗ trợ chứng nhận. Đây là bước đi thiết thực nhằm hiện thực hóa chiến lược xanh hóa trong thực tiễn doanh nghiệp.

Kim Thoa