Công nghệ vắc xin mRNA có thể trở thành 'chìa khóa' tiêu diệt mọi loại ung thư

Nghiên cứu thực hiện tại Đại học Florida (Mỹ) cho thấy vắc xin không cần nhắm vào một loại protein đặc hiệu nào của khối u nhưng vẫn đủ sức khởi động hệ miễn dịch tấn công ung thư. Khi được kết hợp với liệu pháp ức chế miễn dịch PD-1, ngay cả những khối u ác tính, vốn kháng lại hầu hết phương pháp điều trị hiện có, cũng co lại rõ rệt. Thậm chí trong một số thí nghiệm, chỉ cần vắc xin đơn độc mà không cần thuốc miễn dịch, khối u cũng bị loại bỏ hoàn toàn.

Tiến sĩ Elias Sayour, bác sĩ chuyên khoa ung thư nhi và là tác giả chính của nghiên cứu nhận định: “Đây là bằng chứng cho thấy vắc xin có tiềm năng trở thành liệu pháp ung thư phổ quát, hỗ trợ hoặc thay thế cho các phương pháp truyền thống như phẫu thuật, xạ trị và hóa trị”.

Theo đồng tác giả, tiến sĩ Duane Mitchell, vắc xin này được phát triển dựa trên nền tảng công nghệ mRNA tương tự vắc xin Covid-19, nhưng thay vì nhắm mục tiêu vào một loại virus, nó kích thích phản ứng miễn dịch tổng thể của cơ thể chống lại ung thư. Cơ chế hoạt động được mô tả là “đánh thức” các tế bào T đang ở trạng thái nghỉ, khiến chúng nhân lên và tấn công khối u.

Trong thử nghiệm đầu tiên trên chuột mắc ung thư da ác tính kháng trị, việc sử dụng vắc xin phối hợp thuốc ức chế miễn dịch đã làm khối u co nhỏ đáng kể. Các bước nghiên cứu tiếp theo trên mô hình chuột mắc ung thư da, xương và khối u não còn cho thấy kết quả ấn tượng hơn: chỉ một mình vắc xin cũng có thể tiêu diệt hoàn toàn khối u mà không cần kết hợp thuốc khác.

Các nhà khoa học nhấn mạnh đây mới chỉ là kết quả tiền lâm sàng, nhưng dữ liệu thu được đủ sức thuyết phục để tiến tới thử nghiệm trên người trong thời gian tới. Nếu thành công, vắc xin này có thể trở thành bước ngoặt trong điều trị ung thư, mở ra lựa chọn an toàn, ít tác dụng phụ hơn so với các phương pháp hiện nay.

Tiến sĩ Mitchell cho biết nhóm nghiên cứu đang hoàn thiện công thức vắc xin để chuẩn bị cho các giai đoạn thử nghiệm lâm sàng. Dù còn nhiều bước cần thực hiện, phát hiện này được xem là tín hiệu đáng mừng, mang lại hy vọng cho hàng triệu bệnh nhân ung thư trên thế giới.

Liên quan tới những nghiên cứu về vắc xin ung thư, mới đây Công ty Vắc xin Việt Nam (VNVC) và Quỹ Đầu tư Trực tiếp Nga (RDIF) đã ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ sản xuất vắc xin và thuốc sinh học tiên tiến. VNVC kỳ vọng sớm mang vắc xin điều trị ung thư tiềm năng với công nghệ mRNA hiện đại của Nga về Việt Nam. Đây không chỉ là bước đột phá trong ngành y tế, mà còn đánh dấu khả năng hiện thực hóa những kỳ vọng to lớn đối với việc chống lại căn bệnh ung thư, một trong những thách thức lớn nhất của y học hiện đại.

Công nghệ mRNA đã chứng minh tiềm năng to lớn trong ngành công nghiệp dược phẩm, đặc biệt sau thành công của các loại vắc xin phòng COVID-19 do Trung tâm Dịch tễ và Vi sinh học Quốc gia Gamalaya, Pfizer/BioNTech và Moderna đưa ra thị trường. Công nghệ này tạo ra các thông tin di truyền tổng hợp để kích thích cơ thể sản sinh protein đặc hiệu, từ đó giúp hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư hoặc chống lại các tác nhân gây bệnh.

Tháng 12/2024, Trung tâm Nghiên cứu Y học Quốc gia về X-quang thuộc Bộ Y tế Nga công bố nước này đang nghiên cứu phát triển vắc xin điều trị ung thư phổi tiềm năng, được sản xuất theo công nghệ tiên tiến mRNA. Công nghệ này mã hóa chuỗi protein của kháng nguyên ung thư trong mRNA, khi đưa vào cơ thể sẽ kích thích hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt chính xác tế bào ung thư mà không ảnh hưởng đến các mô khỏe mạnh khác, qua đó tăng cường hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ.

Vân Thảo (T/h)