Đẩy mạnh đấu tranh hành vi vi phạm xuất xứ hàng hóa, vi phạm sở hữu trí tuệ

Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan cho biết, thực hiện Kế hoạch chống buôn lậu trước, trong và sau Tết Nguyên đán 2022, đơn vị sẽ tăng cường triển khai các biện pháp nghiệp vụ trên địa bàn quản lý.

Theo đó, qua công tác nghiệp vụ, thu thập thông tin, nắm tình hình, Đội Kiểm soát chống buôn lậu khu vực miền Bắc phối hợp với Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Lào Cai kiểm tra lô hàng nhập khẩu của Công ty TNHH MTV XNK QT.

Kết quả kiểm tra cho thấy, ngoài một số mặt hàng công ty khai báo như quần áo, giày, ví... lực lượng Hải quan phát hiện một số mặt hàng không khai báo hải quan, có dấu hiệu vi phạm sở hữu trí tuệ...

Thông tin thêm về vụ việc, lãnh đạo Đội Kiểm soát chống buôn lậu khu vực miền Bắc chia sẻ thêm: “Chúng tôi đang tiếp tục xác minh, điều tra, làm rõ để xử lý nghiệm theo quy định của pháp luật".

 Ngành Hải quan sẽ đẩy mạnh công tác đấu tranh hành vi gian lận xuất xứ. Ảnh: T. Bình

Liên quan đến vấn đề này, theo Tổng cục Hải quan, năm 2022, công tác đấu tranh với vi phạm về xuất xứ hàng hóa, vi phạm sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp tiếp tục là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của toàn Ngành.

Trong đó, ngành Hải quan sẽ tổ chức đấu tranh, bắt giữ và xử lý đối với mặt hàng cấm, hàng hoá ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội, hàng giả nhãn hiệu, gian lận xuất xứ Việt Nam, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ; tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ các lô hàng chuyển khẩu, chuyển cảng, tạm nhập, tái xuất, quá cảnh, nhất là các mặt hàng tiêu dùng, hàng tạp hóa phục vụ nhu cầu tăng cao trong dịp Tết Nguyên đán, hàng có nguy cơ thẩm lậu, quay vòng vào nội địa.

Thực tế trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế sâu, rộng, vấn đề vi phạm về xuất xứ hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp, vi phạm sở hữu trí tuệ ngày càng diễn biến phức tạp.

Đơn cử, trong năm 2021, với sự tập trung, quyết liệt trong chống gian lận xuất xứ, giả mạo xuất xứ, nhãn mác, chuyển tải bất hợp pháp, vi phạm sở hữu trí tuệ, cơ quan Hải quan tiếp tục phát hiện, xử lý nhiều vụ việc vi phạm.

Đặc biệt, riêng Cục Kiểm tra sau thông quan đã tập trung vào đối tượng kiểm tra là các doanh nghiệp có hàng hóa xuất khẩu vào 3 thị trường là Mỹ, EU, Ấn độ và có sử dụng nguồn nguyên liệu nhập khẩu. Qua đó, trong năm 2021, đã ban hành 39 quyết định kiểm tra, đã kết thúc kiểm tra đối với 29 doanh nghiệp, phát hiện 17 doanh nghiệp vi phạm về xuất xứ, buộc doanh nghiệp nộp lại khoản thu lợi bất hợp pháp, xử phạt vi phạm hành chính và vi phạm khác là 23,5 tỉ đồng

Ngoài ra, phát hiện những nghi vấn bất thường về hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hạt điều, lực lượng Kiểm tra sau thông quan đã triển khai 20 quyết định kiểm tra theo dấu hiệu vi phạm tại tỉnh Bình Phước.

Kết quả, phát hiện 2 doanh nghiệp có hành vi gian lận về xuất xứ hạt điều xuất khẩu (xuất xứ thuần tuý Việt Nam); 4 doanh nghiệp thuộc loại hình sản xuất xuất khẩu, có nghi vấn bán tiêu thụ nội địa (đã chuyển thông tin đến công an tỉnh Bình Phước để tiếp tục làm rõ dấu hiệu vi phạm bán tiêu thụ nội địa). Đồng thời đang trao đổi với Viện kiểm soát nhân dân tối cao xem xét các dấu hiệu vi phạm để tiến hành khởi tố đối với 1 doanh nghiệp.

Còn theo thông tin từ Bộ Công Thương, bên cạnh thuận lợi, thực tế triển khai thời gian qua cho thấy, các cơ quan chức năng đã khởi tố nhiều vụ việc liên quan đến gian lận xuất xứ hàng hóa, chuyển tải hàng hóa bất hợp pháp để được hưởng ưu đãi thuế quan. Trong đó, nhiều vụ việc doanh nghiệp Việt Nam (bao gồm cả doanh nghiệp FDI) nhập khẩu hàng hóa, nguyên vật liệu để sản xuất, gia công hàng hóa xuất khẩu nhưng hàng hóa không trải qua công đoạn gia công, sản xuất; chỉ trải qua công đoạn gia công, sản xuất; lắp ráp đơn giản không đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo quy định, nhưng khai xuất xứ Việt Nam hoặc hợp thức hóa bộ hồ sơ để xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ của Việt Nam để xuất khẩu.

Nhằm ngăn chặn tình trạng gian lận, giả mạo xuất xứ hàng hóa, theo Bộ Công Thương, các cơ quan hải quan phải thay đổi phương thức quản lý so với cách thức kiểm tra Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) truyền thống, chủ yếu chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm để không làm tăng thời gian kiểm tra hồ sơ hải quan, kéo dài thời gian thông quan mà vẫn đảm bảo hiệu quả quản lý. Bên cạnh đó, cơ quan hải quan áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp nghiệp vụ như kiểm tra, điều tra, xác minh làm rõ đối với các trường hợp gian lận, giả mạo C/O.

Hiện nay, Bộ Công Thương đang ủy quyền cho các cơ quan, tổ chức, phòng quản lý xuất nhập khẩu khu vực của Bộ cấp C/O ưu đãi theo các FTA. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) là đơn vị duy nhất ngoài ra được ủy quyền cấp C/O không ưu đãi và C/O form A hưởng ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP).

Có hai chiều trong hoạt động cấp C/O đó là, phải phòng, chống gian lận xuất xứ; đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi để DN được hưởng ưu đãi, tạo thuận lợi cho xuất khẩu. Thực tiễn mục tiêu quản lý có 2 chiều như vậy nên các cơ quan quản lý xây dựng Danh mục cảnh báo các mặt hàng rủi ro. Đây là hoạt động tăng cường công tác cảnh báo của Bộ Công Thương, triển khai thực hiện Quyết định số 824/QĐ-TTg ngày 4/7/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ”. Với danh mục này, cơ quan quản lý sẽ chú trọng, thậm chí phải tiến hành kiểm tra cơ sở sản xuất trước khi cấp C/O.

Với vấn đề phân luồng trong cấp C/O, ngay từ năm 2018, Bộ Công Thương cũng đã ban hành Thông tư 15/2018/TT-BCT quy định rõ DN đáp ứng tiêu chí nào thì vào luồng Xanh; doanh nghiệp có nguy cơ như thế nào thì vào luồng Đỏ... Từ đó, tăng cường quản lý nhưng vẫn không gây khó khăn cho DN.

An Dương