Đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ về dinh dưỡng phù hợp với người Việt Nam

Tại Tọa đàm “Dinh dưỡng và những biện pháp can thiệp hiệu quả" do Hiệp hội Bia- Rượu- Nước giải khát Việt Nam (VBA) và Hội Khoa học Kỹ thuật An toàn Thực phẩm Việt Nam (VINAFOSA) phối hợp tổ chức ngày 7/7/2022, PGS. TS Nguyễn Văn Việt- Chủ tịch VBA cho biết, thừa cân béo phì là căn bệnh do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó nguyên nhân chính là chế độ dinh dưỡng không hợp lý, thiếu hoạt động thể chất; khẩu phần dư thừa chất bột tinh chế, quen sử dụng thực phẩm chế biến sẵn nhiều đường, nhiều chất béo, muối, sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều, và một số nguyên nhân khác như di truyền, rối loạn nội tiết và chuyển hóa… Trong khi đó, suy dinh dưỡng thường là hậu quả của bữa ăn nghèo nàn về số lượng và chất lượng.

Theo kết quả tổng điều tra dinh dưỡng toàn quốc 2019 - 2020 của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ em thừa cân, béo phì ở Việt Nam tăng gấp 2,2 lần, từ 8,5% năm 2010 lên 19% năm 2020. Tỷ lệ béo phì ở trẻ em nội thành tại TP. Hồ Chí Minh đã vượt 50%, tại Hà Nội vượt 41%.

Ngày 05/01/2022 Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 02/QĐ-TTg Phê duyệt Chiến lược Quốc gia về Dinh dưỡng giai đoạn 2021 – 2030 và tầm nhìn đến năm 2045, nhằm thực hiện dinh dưỡng hợp lý, góp phần giảm thiểu gánh nặng bệnh tật, nâng cao tầm vóc, trí tuệ của người Việt Nam.

Tại Tọa đàm, các chuyên gia về dinh dưỡng cho rằng, cần đẩy mạnh nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ về dinh dưỡng, thực phẩm phù hợp cho người Việt Nam. Tăng cường phát triển kỹ thuật và nghiên cứu mô hình ứng dụng khoa học công nghệ cao phục vụ công tác dinh dưỡng.

Nhà giáo Nhân dân. PGS. TS. Phạm Ngọc Khái- Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam nhấn mạnh, Việt Nam phải đối phó với gánh nặng kép về dinh dưỡng, đã xuất hiện từ đầu thế kỷ 21, một bên là suy dinh dưỡng ở khu vực nông thôn và một bên là thừa cân béo phì ở khu vực thành thị.

Để cải thiện vấn đề này cần có những nỗ lực liên ngành từ trung ương đến địa phương, cần tăng cường quản lý trong chuỗi cung ứng thực phẩm từ trang trại đến bàn ăn, nâng cao nhận thức và thực hành cho cả cộng đồng: từ nhà quản lý, người sản xuất chế biến, người kinh doanh và người tiêu dùng, với mục tiêu sức khỏe cho mọi người, hạn chế hệ lụy bệnh tật.

Theo GS. TS. Phan Thị Kim - Chủ tịch Viện An toàn thực phẩm và Dinh dưỡng, Chủ tịch danh dự VINAFOSA, thừa cân béo phì do nhiều nguyên nhân khác nhau, đặc biệt là do mất cân bằng dinh dưỡng và lười vận động. Do đó, về dinh dưỡng, cần tập trung vào giải pháp cung cấp chế độ ăn hợp lý, cân đối giữa các nhóm thực phẩm.

Về lối sống, cần tăng cường hoạt động thể chất, vận động. Về phía các nhà sản xuất, cần cung cấp thông tin trên nhãn hàng hóa, thực phẩm. Các cơ quan hữu quan cần nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng, triển khai các chiến dịch/chương trình tuyên truyền giáo dục hiệu quả.

Nghiên cứu của Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cho thấy, có ít nhất 30% người trưởng thành thiếu vận động thể lực. Theo Quỹ dân số Liên hợp quốc (UNFPA), Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia lười vận động nhất thế giới. Đặc biệt, sau đại dịch Covid-19, người dân hạn chế vận động và bị mất cân bằng dinh dưỡng.

Theo PGS. TS Nguyễn Văn Việt, người dân cần xây dựng thói quen vận động cũng như có kiến thức về dinh dưỡng, cân bằng hợp lý. Vấn đề dinh dưỡng cần được nhìn nhận và đánh giá một cách khách quan, toàn diện, góp phần xây dựng giải pháp hiệu quả, hướng vào xử lý gốc rễ các nghịch lý về dinh dưỡng ở Việt Nam, tránh những hệ luỵ không đáng có đối với đời sống kinh tế-xã hội, đặc biệt trong bối cảnh hậu Covid-19 nhiều khó khăn.

PGS. TS Nguyễn Văn Việt kiến nghị, cần đẩy mạnh truyền thông về dinh dưỡng hợp lý; Đánh giá khách quan lại các yếu tố liên quan đến tình trạng thừa cân, béo phì: hoạt động thể lực, ngủ, ăn vặt, sử dụng đồ ăn nhanh… Cùng với đó, Nhà nước cần có những chính sách ngắn, trung hạn để ổn định nền kinh tế và hỗ trợ các doanh nghiệp phục hồi sau đại dịch và gánh nặng giá cả leo thang từ xung đột Nga-Ukraine.

Đề xuất Nhà nước không nên phát sinh thêm những quy định nhãn dinh dưỡng, ngưỡng dinh dưỡng hay công cụ tài chính làm tăng gánh nặng thêm cho doanh nghiệp. Chủ tịch VBA nhấn mạnh, VBA và cộng đồng doanh nghiệp Ngành Nước giải khát sẽ đồng hành cùng Chính phủ đẩy mạnh nâng cao nhận thức, giáo dục lối sống lành mạnh cho cộng đồng, đặc biệt tại các trường học từ cấp tiểu học tới trung học phổ thông trong việc lựa chọn, sử dụng thực phẩm lành mạnh góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng.

Lê Kim Liên