Đề xuất bổ sung quy chuẩn kỹ thuật cho việc hoán cải xe máy xăng sang xe điện

Sở Xây dựng TP.Hồ Chí Minh vừa có văn bản kiến nghị Cục Đăng kiểm Việt Nam (Bộ Xây dựng) xem xét, đề xuất bổ sung và hoàn thiện các quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn an toàn cho hoạt động chuyển đổi động cơ điện đối với mô tô, xe máy.

Trước đó, Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ Motorcycles TV đã nêu sáng kiến về việc cải tạo xe máy chạy xăng sang chạy điện không cần thay đổi khung sườn hay kết cấu chính của xe, mà chỉ bổ sung bộ hệ thống điện lai (hybrid) gồm ba bộ phận chính là động cơ điện, khối pin và bộ chuyển đổi năng lượng. Điểm đáng chú ý là phương án này không thay đổi khung sườn hay kết cấu chính của xe, mà chỉ lắp thêm ba bộ phận: khối pin đặt trong thùng chứa hoặc cốp xe, động cơ điện lắp ở bánh xe, cùng bộ chuyển đổi năng lượng có chức năng nạp, điều phối điện và thu hồi năng lượng khi phanh. Theo doanh nghiệp, hệ thống cải tạo này có thể giúp giảm lượng khí thải CO₂ tới 50%, đồng thời giảm rác thải công nghiệp nhờ người dân không phải mua xe mới.

TP.HCM đề xuất thí điểm hoán cải xe máy điện, hướng đến giao thông xanh và Net Zero. 

Tuy nhiên, hiện nay việc hoán cải xe máy như trên chưa có hành lang pháp lý cụ thể. Các quy định đăng kiểm và tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành vẫn chưa đề cập đến trường hợp chuyển đổi từ động cơ đốt trong sang động cơ điện. Điều này khiến các doanh nghiệp có ý tưởng đổi mới khó triển khai thực tế. Do đó, Sở Xây dựng TP.Hồ Chí Minh kiến nghị Cục Đăng kiểm sớm nghiên cứu, bổ sung và ban hành các quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn an toàn để cho phép thí điểm, đánh giá và từng bước mở rộng mô hình này.

Theo Sở Xây dựng, việc cải tạo, chuyển đổi động cơ điện cho xe máy cũ đang lưu hành là một hướng đi rất phù hợp với định hướng phát triển năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan trong vận tải, đồng thời tận dụng phương tiện hiện có, tránh việc người dân phải mua mới, hạn chế gia tăng số lượng xe cá nhân.

Một thống kê gần đây cho thấy cả nước có hơn 70 triệu phương tiện giao thông cá nhân, trong đó giao thông đường bộ chiếm hơn 18% lượng phát thải khí nhà kính. TP.Hồ Chí Minh hiện có gần 10 triệu xe cá nhân, gồm hơn 7,6 triệu xe máy, 700.000 xe ô tô và khoảng 2 triệu xe từ những địa phương khác di chuyển vào thành phố mỗi ngày.

Điều này dẫn đến tình trạng kẹt xe thường xuyên, ô nhiễm không khí gia tăng và mức phát thải khí nhà kính ở mức cao kỷ lục. Ước tính tổng lượng phát thải khí nhà kính của TP.Hồ Chí Minh lên tới hơn 60 triệu tấn CO2 mỗi năm, chiếm gần 23% tổng phát thải cả nước.

Đáng chú ý, mô hình “xe hybrid” như trong đề xuất nghĩa là xe chạy xăng có thể chuyển sang chế độ điện khi di chuyển trong khu vực nội thành, tốc độ thấp hoặc kẹt xe, và chế độ xăng khi di chuyển hành trình dài được đánh giá là phù hợp với thực tế giao thông Việt Nam. Việc lựa chọn chế độ điện khi di chuyển trong nội đô giúp vận hành êm hơn, giảm tiếng ồn, giảm phát thải và chuyển sang chế độ xăng khi cần sức mạnh hành trình, đồng thời thu hồi năng lượng từ phanh để nạp lại pin. Tuy nhiên, để triển khai rộng rãi, còn nhiều thách thức kỹ thuật và pháp lý. Trên khía cạnh kỹ thuật, cần tiêu chuẩn về công suất động cơ điện mới so với động cơ gốc, trách nhiệm an toàn điện – pin – điện tử đi kèm; ví dụ trong lĩnh vực ô tô đã có dự thảo quy định nếu thay thế động cơ đốt trong bằng động cơ điện thì công suất mới phải nằm trong khoảng 90%-120% so với công suất lớn nhất của động cơ gốc.

Đối với đề xuất nói trên của doanh nghiệp, lãnh đạo Sở Xây dựng TP.Hồ Chí Minh cho rằng phù hợp mục tiêu giảm phát thải; nhưng cần có cơ sở pháp lý rõ ràng, bảo đảm an toàn kỹ thuật và môi trường.

Vì vậy, trong văn bản gửi Cục Đăng kiểm Việt Nam, cơ quan này đề xuất khi nghiên cứu sửa đổi các thông tư liên quan, cần bổ sung quy định và tiêu chuẩn cho hoạt động cải tạo, hoán đổi động cơ điện. Việc hoàn thiện khung pháp lý sẽ giúp tổ chức, cá nhân có cơ sở triển khai, góp phần thúc đẩy chuyển đổi xanh trong giao thông vận tải.

Đồng thời, Sở Xây dựng Thành phố cũng đề nghị Cục Đăng kiểm có hỗ trợ, hướng dẫn cho Công ty Motorcycles TV được đăng ký thử nghiệm, đánh giá chất lượng các sản phẩm chuyển đổi động cơ điện cho xe máy của doanh nghiệp.

Bảo Linh (t/h)