Deepfake: Mối đe dọa ngày càng nghiêm trọng tại Đông Nam Á

(VietQ.vn) - Deepfake đang trở thành một trong những thách thức an ninh mạng nghiêm trọng nhất tại Đông Nam Á, gây thiệt hại lớn. Công nghệ này không chỉ đe dọa đến an toàn thông tin mà còn làm suy giảm lòng tin của xã hội vào các tổ chức và cá nhân.
Sự kiện: AN TOÀN THÔNG TIN
Trẻ em "dễ nằm trong tầm ngắm" của tội phạm sử dụng deepfake
Cẩn trọng trước thủ đoạn dùng công nghệ Deepfake ghép ảnh nhạy cảm tống tiền
Cảnh báo tội phạm sử dụng Deepfake ghép ảnh để lừa đảo, tống tiền
Nhận diện hình thức lừa đảo trực tuyến thông qua cuộc gọi video Deepfake
Công nghệ Deepfake nguy cơ tiềm tàng
Deepfake, kết hợp giữa “deep learning” (học sâu) và “fake” (giả mạo), là công nghệ sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để biến đổi hình ảnh, video và âm thanh, tạo ra nội dung giả mạo với độ chân thực cao. Dù có tiềm năng ứng dụng lớn trong ngành giải trí và sáng tạo, deepfake cũng mở ra những nguy cơ nghiêm trọng về an ninh thông tin.
Theo Báo cáo của tổ chức Identity Fraud năm 2025, trung bình cứ 5 phút lại có một cuộc tấn công deepfake xảy ra. Các vụ tấn công này thường nhắm vào thông tin cá nhân, dữ liệu ngân hàng và doanh nghiệp, gây tổn thất lớn về tài chính và uy tín.
Deepfake mối đe dọa ngày càng lớn. Ảnh minh họa
Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) dự đoán đến năm 2026, khoảng 90% nội dung trực tuyến sẽ được tạo ra bởi AI. Trong năm 2023, deepfake đã lọt vào top 5 hình thức gian lận danh tính hàng đầu.
Ông Tan Ah Tuan - Trưởng phòng nghiên cứu và đổi mới (Ensign Labs) tại công ty an ninh mạng Ensign InfoSecurity (Singapore) cho biết, công nghệ này không chỉ làm suy giảm lòng tin vào các tổ chức mà còn tạo cơ hội cho hành vi trộm cắp danh tính, gian lận, rò rỉ dữ liệu nhạy cảm và gây tổn thất nặng nề về uy tín.
Theo DeepMedia - một công ty khởi nghiệp phát triển các công cụ để nhận dạng phương tiện truyền thông giả mạo của Mỹ đã thống kê số lượng video deepfake thuộc mọi chủng loại đã tăng gấp 3 lần, trong đó, số lượng giả mạo giọng nói đã tăng gấp 8 lần vào năm 2023 so với cùng kỳ năm 2022. DeepMedia ước tính rằng khoảng 500.000 video và âm thanh Deepfake được tải lên các trang mạng xã hội trên toàn thế giới vào cuối năm 2023.
Tại Đông Nam Á, các nhóm tội phạm công nghệ cao đã tận dụng AI để mạo danh người nổi tiếng, lan truyền thông tin sai lệch và thực hiện các hành vi lừa đảo. Báo cáo của Sáng kiến Toàn cầu về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia ghi nhận mức tăng 1.530% các vụ liên quan đến deepfake trong khu vực từ năm 2022-2023. Philippines chứng kiến mức tăng trưởng cao nhất (4.500%), trong khi Việt Nam dẫn đầu về tỷ lệ các vụ gian lận do deepfake (25,3%).
Những giải pháp ứng phó từ các nước Đông Nam Á
Xây dựng chính sách và quy định: Các nước Đông Nam Á đang tích cực xây dựng và hoàn thiện các quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân, quyền riêng tư và an ninh mạng. Singapore đã thông qua Đạo luật về tác hại của tội phạm trực tuyến (OCHA) và Đạo luật an ninh mạng để đối phó với deepfake. Năm 2023, quốc gia này đã xử lý một vụ giả mạo hình ảnh cựu Thủ tướng Lý Hiển Long nhằm lừa đảo đầu tư. Các công ty công nghệ lớn như Microsoft, Meta và Google cũng cam kết hợp tác để ngăn chặn AI bị lợi dụng, đặc biệt trong bầu cử.
Nghiên cứu và phát triển công nghệ: Theo Sumsub (Vương quốc Anh), số lượng deepfake toàn cầu tăng gấp 10 lần từ 2022 đến 2023. Để đối phó, các công ty an ninh mạng như GROUP8 tại Singapore đang phát triển các công cụ AI phát hiện và ngăn chặn deepfake theo thời gian thực. Các giải pháp như chữ ký số, hình mờ kỹ thuật số và phân tích siêu dữ liệu cũng đang được triển khai để xác thực độ tin cậy của nội dung trực tuyến.
Nâng cao nhận thức cộng đồng: Việc giáo dục công chúng về rủi ro deepfake và cách nhận biết nội dung giả mạo là rất quan trọng. Một số mẹo phổ biến bao gồm kiểm tra chi tiết hình ảnh, đánh giá tính thực tế của chuyển động và áp dụng xác thực đa yếu tố để bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Thị trường an ninh mạng khu vực Đông Nam Á dự kiến đạt 4,37 tỷ USD vào năm 2024. Tuy nhiên, để đối phó hiệu quả với deepfake, cần sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp. Những thách thức hiện tại bao gồm thiếu nguồn lực, chuyên môn AI hạn chế và công nghệ deepfake ngày càng tinh vi.
Các chính phủ Đông Nam Á cần tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và đào tạo, đồng thời hợp tác quốc tế để xây dựng một môi trường mạng an toàn và đáng tin cậy. Chỉ khi nhận thức rõ ràng và hành động quyết liệt, khu vực này mới có thể đối mặt với mối đe dọa từ deepfake và bảo vệ an ninh số trong thời đại kỹ thuật số.
Duy Trinh (t/h)