Tối ưu hóa công cụ phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất nội địa và thúc đẩy hội nhập

Trong bối cảnh kinh tế thế giới đầy biến động, cạnh tranh thương mại ngày càng khốc liệt và xu hướng bảo hộ đang gia tăng mạnh mẽ, Việt Nam phải đối diện với cả những thách thức lẫn cơ hội khi đứng chân sâu hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Môi trường xuất khẩu đang đối mặt với nhiều vụ việc phòng vệ thương mại (PVTM) ngày một gia tăng, buộc doanh nghiệp – đặc biệt là khu vực tư nhân – cần chủ động ứng phó, tránh bị động và bị thiệt hại.

Với mục tiêu vừa bảo vệ sản xuất nội địa, vừa thúc đẩy xuất khẩu, vừa tạo sức bật cho kinh tế tư nhân, Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức Diễn đàn PVTM năm 2025, với chủ đề: “Chủ động phòng vệ – Tăng tốc hội nhập – Thúc đẩy kinh tế tư nhân trong chuỗi cung ứng toàn cầu”. Sự kiện sẽ diễn ra tại TP. Hồ Chí Minh, dự kiến vào ngày 25/9/2025, thu hút khoảng 200 đại biểu gồm lãnh đạo các Bộ ngành, hiệp hội, doanh nghiệp, chuyên gia và báo chí.

Theo Bộ Công Thương, Việt Nam đã đối diện khoảng 29 đoàn điều tra PVTM trong năm 2024 – gấp đôi so với 2023 – với tổng số 273 vụ kiện đến từ hơn 25 thị trường. Các mặt hàng như thép, nhôm, thủy sản, gỗ tiếp tục là nhóm nguy cơ cao. Một số sản phẩm phụ như giấy, vỏ ống, nhựa cũng dần xuất hiện trong danh sách rủi ro.

Diễn đàn phòng vệ thương mại 2025 không chỉ là sự kiện mang tính thời sự cao, giúp doanh nghiệp cập nhật kịp thời xu hướng PVTM. Ảnh minh họa

Một số doanh nghiệp sản xuất thiết bị điện mặt trời, nhôm định hình, thép cán nguội… đã ghi nhận thiệt hại đáng kể sau khi bị điều tra PVTM. Việc thiếu cảnh báo sớm, không có bộ phận chuyên trách hoặc thiếu hiểu biết về quy định thị trường xuất khẩu đang là điểm yếu lớn của không ít doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Để khắc phục, Bộ Công Thương đã thiết lập hệ thống cảnh báo sớm giúp doanh nghiệp theo dõi sát các tín hiệu rủi ro, chuẩn bị hồ sơ từ sớm để giảm chi phí pháp lý, tăng khả năng đáp ứng khi bị điều tra. Đây được xem là “vũ khí mềm” giúp doanh nghiệp xoay chuyển thế trận trong các vụ việc PVTM ngày càng phức tạp.

Diễn đàn năm nay được kỳ vọng là nền tảng giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý phối hợp chặt chẽ, đưa PVTM từ một “lá chắn phòng vệ” trở thành “đòn bẩy” chiến lược giúp doanh nghiệp Việt Nam tăng tốc hội nhập. Các mục tiêu cụ thể bao gồm:

Tăng cường năng lực phòng vệ thương mại cho doanh nghiệp tư nhân thông qua chia sẻ thông tin, phân tích xu hướng, vụ việc điển hình và cập nhật chính sách PVTM toàn cầu. Nhận diện nguy cơ bị điều tra, xu hướng gian lận xuất xứ và lẩn tránh PVTM tại các thị trường lớn, giúp doanh nghiệp chủ động phòng ngừa.

Thúc đẩy kết nối doanh nghiệp với chuỗi cung ứng toàn cầu gắn với các tiêu chí phát triển bền vững như chuyển đổi số, sản xuất xanh, minh bạch xuất xứ. Định hướng chiến lược mở rộng thị trường xuất khẩu trên cơ sở tuân thủ luật chơi thương mại quốc tế.

Thiết lập diễn đàn đối thoại đa chiều giữa nhà nước, hiệp hội, chuyên gia và doanh nghiệp nhằm tháo gỡ khó khăn và hoàn thiện cơ chế hỗ trợ, đặc biệt với khu vực tư nhân.

Bộ Công Thương cho biết, nhìn chung, Diễn đàn Phòng vệ thương mại 2025 không chỉ là sự kiện mang tính thời sự cao mà còn là cơ hội chiến lược giúp Việt Nam tối ưu hóa công cụ PVTM để đồng thời bảo vệ sản xuất nội địa và thúc đẩy hội nhập. Khi việc lẩn tránh rào cản thương mại ngày càng tinh vi, khả năng ứng phó chủ động, cảnh báo sớm và phối hợp chính sách, đặc biệt từ phía doanh nghiệp tư nhân sẽ là chìa khóa để Việt Nam giữ vững vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Diễn đàn cũng là nơi lắng nghe tiếng nói từ doanh nghiệp, từ đó giúp hoàn thiện chính sách, luật pháp về PVTM trong bối cảnh Việt Nam đang tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.

Diễn đàn cũng được kỳ vọng trở thành “đòn bẩy” để không chỉ ứng phó, mà còn tăng tốc phát triển – hướng tới mục tiêu tăng trưởng bền vững và chủ động tự cường trong nền kinh tế mới. Kết quả thu được từ diễn đàn sẽ góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững, tự cường và thịnh vượng của nền kinh tế Việt Nam.

An Dương