Đô thị xanh và năng lượng sạch trong lộ trình hướng tới Net Zero

Hiện nay, các đô thị đóng góp tỷ trọng lớn trong tổng lượng phát thải khí nhà kính, đồng thời cũng là nơi chịu tác động trực tiếp và nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Mật độ dân cư cao, nhu cầu tiêu thụ năng lượng lớn, giao thông cá nhân gia tăng và tốc độ đô thị hóa nhanh đang tạo áp lực ngày càng nghiêm trọng lên môi trường sống.

Theo TS. Nguyễn Sỹ Linh, Ban Biến đổi khí hậu, Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường, phát thải khí nhà kính của đô thị toàn cầu chiếm hơn 70% lượng khí các nguồn phát thải khí gồm: năng lượng, giao thông, công nghiệp và xây dựng, chất thải rắn. Tại Việt Nam, các đô thị đóng góp khoảng 45 – 50% tổng phát thải khí nhà kính quốc gia, trong đó TP. HCM là đô thị phát thải lớn nhất cả nước. Thực tế này cho thấy, kiểm soát phát thải tại khu vực đô thị là điều kiện then chốt để hiện thực hóa mục tiêu Net Zero 2050.

Đô thị Việt Nam trước áp lực giảm phát thải để hiện thực hóa mục tiêu Net Zero 2050.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Tuấn Anh, Giám đốc tư vấn chuyển đổi số và phát triển bền vững FPT Digital nhận định, các đô thị là điểm nóng phát thải khi đô thị chỉ chiếm khoảng 3% diện tích bề mặt Trái đất nhưng lại chiếm tới 70% tổng lượng phát thải toàn cầu. Điều này thôi thúc các thành phố đặt mục tiêu trung hòa tham vọng hơn so với cấp quốc gia.

Ông Tuấn Anh cho hay, đô thị đang đứng ở trung tâm bài toán phát thải toàn cầu và giữ vai trò quyết định trong hành trình hướng tới Net Zero. Vì vậy, chiến dịch Cities Race to Net Zero là một cuộc đua về giảm phát thải khí nhà kính của toàn xã hội xuyên suốt đến năm 2050. Sáng kiến này quy tụ một liên minh chưa từng có tiền lệ gồm các thành phố cam kết thiết lập các mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học và triển khai các hành động khí hậu.

“Được khởi xướng trước thềm COP26, Cities Race to Zero là phiên bản tập trung vào đô thị của chiến dịch toàn cầu Race to Zero. Hiện có 341 thành phố trên thế giới đang trong quá trình hoàn thiện hoặc đã có chủ trương về Net Zero” – ông Tuấn Anh nói.

Thực tiễn quốc tế cho thấy, phát triển đô thị xanh và phát thải thấp đang trở thành xu hướng chủ đạo trong chiến lược tăng trưởng của nhiều quốc gia. Các giải pháp trọng tâm được triển khai đồng bộ, từ chuyển đổi hệ thống năng lượng theo hướng giảm carbon, thúc đẩy giao thông xanh, nâng cao hiệu quả năng lượng trong các công trình xây dựng, đến quản lý chất thải theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

Trong bối cảnh đó, yêu cầu đặt ra đối với đô thị Việt Nam là phải sớm tích hợp mục tiêu giảm phát thải vào quy hoạch và quản lý đô thị. Nếu tiếp tục phát triển theo mô hình tiêu tốn năng lượng, phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và gia tăng phương tiện cá nhân, các thành phố không chỉ đối mặt với ô nhiễm và rủi ro khí hậu, mà còn có nguy cơ trở thành lực cản đối với chiến lược tăng trưởng xanh của quốc gia.

Net Zero 2050 vì thế không chỉ là cam kết quốc tế mà là bài toán phát triển sống còn đối với các đô thị Việt Nam, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ và dài hạn từ chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.

Thanh Hiền