Doanh nghiệp cần chủ động bảo vệ lợi ích trước hàng rào phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ

Thống kê từ Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương tính đến tháng 9/2023, Hoa Kỳ là quốc gia đứng thứ nhất về số lượng vụ việc điều tra phòng vệ thương mại với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam với 57 vụ việc, chiếm khoảng 24% tổng số các vụ việc. Đáng chú ý, Hoa Kỳ đã sử dụng nhiều biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hoá Việt Nam, trong đó ngoài các vụ điều tra chống bán phá giá, Hoa Kỳ còn gia tăng số lượng các vụ điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại. Riêng trong năm 2022, Hoa Kỳ đã khởi xướng 11 vụ việc điều tra chống lẩn tránh thuế với hàng xuất khẩu của Việt Nam, chiếm hơn 30% tổng số vụ việc điều tra chống lẩn tránh thuế với Việt Nam từ trước tới nay.

Ông Chu Thắng Trung – Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại cho biết, Hoa Kỳ hiện là một trong các quốc gia tích cực sử dụng biện pháp phòng vệ thương mại. Vì thế, việc hàng xuất khẩu của Việt Nam phải đối mặt với ngày càng nhiều cuộc điều tra phòng vệ thương mại từ Hoa Kỳ là một hệ quả tất yếu khi xuất khẩu hàng hoá của ta tăng trưởng nhanh, trong đó có một số mặt hàng chiếm tỷ trọng xuất khẩu lớn và ta tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Đánh giá về việc Hoa Kỳ gia tăng điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng hoá Việt Nam, nhất là các vụ chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong cho rằng, ngoài xuất khẩu tăng trưởng, nhiều hàng hoá của các quốc gia khác thường “mượn đường” Việt Nam để xuất khẩu sang Hoa Kỳ, vì thế doanh nghiệp Việt Nam thường bị oan, vạ lây và bị đưa vào "danh sách đen". Nhất là khi Việt Nam xuất khẩu mạnh, đột ngột một mặt hàng nào đó, Hoa Kỳ sẽ nâng mức cảnh báo.

Trong bối cảnh khó khăn của nền kinh tế toàn cầu nên các nước càng có nhiều động lực để gia tăng sức ép đối với hàng hoá nhập khẩu thông qua việc sử dụng công cụ phòng vệ thương mại. Đối với thị trường Hoa Kỳ, bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng nhìn nhận, trên tế trên cho thấy, ở thị trường Hoa Kỳ kiện phòng vệ thương mại luôn hiện hữu, đặc biệt đối với những mặt hàng Việt Nam xuất khẩu tăng trưởng mạnh vào thị trường này.

Nhấn mạnh về nguy cơ, thiệt hại từ các vụ điều tra phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ, chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong khuyến cáo, nếu Việt Nam nằm trong "danh sách đen" điều tra phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ, từ đó các thị trường như EU, Nhật Bản cũng đưa vào danh sách điều tra phòng vệ thương mại. "Từ đó tạo ra hệ quả chồng chất khi chúng ta bị áp các biện pháp phòng vệ thương mại với mức thuế rất cao. Vì thế, Chính phủ và các doanh nghiệp phải hết sức chú ý vấn đề này"- ông Phong nhấn mạnh.

Tăng cường cạnh tranh bằng chất lượng

Ông Chu Thắng Trung cho biết, các cuộc điều tra phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ luôn được tiến hành chặt chẽ, đòi hỏi cung cấp thông tin trả lời từ các doanh nghiệp một cách nghiêm ngặt. Vì vậy, đây cũng là nguy cơ nếu các doanh nghiệp không đáp ứng được yêu cầu của cơ quan điều tra Hoa Kỳ, qua đó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp.

Trước các khó khăn đặt ra từ hàng rào phòng vệ thương mại của thị trường, ông Chu Thắng Trung cho biết, Cục Phòng vệ thương mại đã và đang tiếp tục đẩy mạnh công tác cảnh báo, hỗ trợ nâng cao năng lực phòng vệ thương mại cho các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, để đáp ứng các tiêu chuẩn cũng như hạn chế các nguy cơ điều tra phòng vệ thương mại từ thị trường Hoa Kỳ, bản thân các doanh nghiệp phải chủ động tăng cường cạnh tranh bằng chất lượng, nâng cao hàm lượng giá trị gia tăng, tránh cạnh tranh bằng giá. Đặc biệt, cần xem xét mặt hàng có nguy cơ gặp rủi ro về phòng vệ thương mại để có sự ứng phó kịp thời, hiệu quả.

Lưy ý thêm với doanh nghiệp, ông Chu Thắng Trung cho hay, liên quan đến mặt hàng Hoa Kỳ đang tiến hành điều tra phòng vệ thương mại với nước thứ ba dù tạo cơ hội xuất khẩu cho doanh nghiệp trong nước nhưng đồng thời doanh nghiệp phải nhận thức rõ rằng, khi lượng xuất khẩu tăng thì rủi ro sẽ xảy ra đó là chúng ta rất dễ trở thành đối tượng tiếp theo bị điều tra phòng vệ thương mại. “Cứ sau độ trễ 2,3 năm khi một mặt hàng tương tự của nước khác bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại thì hàng hoá Việt Nam cũng có thể là đối tượng tiếp theo bị thị trường Hoa Kỳ điều tra phòng vệ thương mại”- ông Trung cho hay.

Doanh nghiệp cần xác định, phòng vệ thương mại là hoạt động thông thường trong thương mại quốc tế, nên khi bị điều tra doanh nghiệp cần chuẩn bị nguồn lực theo đuổi vụ việc để chứng minh hàng hoá chúng ta cạnh tranh công bằng và từ đó có thể tiếp tục duy trì xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ. "Đơn cử như nhiều doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu cá tra, basa lớn của Việt Nam đã nỗ lực minh chứng đáp ứng các tiêu chuẩn của thị trường nên vẫn duy trì được mức thuế chống bán phá giá 0.00 USD/kg qua các kỳ rà soát để tiếp tục xuất khẩu vào thị trường lớn như Hoa Kỳ"- ông Trung nói.

Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ cũng đưa ra một số khuyến nghị để các doanh nghiệp Việt cần lưu ý khi tham gia xuất khẩu tại thị trường lớn nhất thế giới này.

Thứ nhất, các doanh nghiệp Việt cần trang bị, cập nhật kiến thức về các quy định pháp luật về phòng vệ thương mại của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) nói chung và Hoa Kỳ nói riêng. Hiện nay, Bộ Công Thương thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn về nội dung phòng vệ thương mại để các doanh nghiệp có thể tìm hiểu, thu thập thêm thông tin.

Thứ hai, cần xây dựng mối quan hệ, tham gia, hợp tác các hiệp hội liên quan tại Hoa Kỳ như Hiệp hội xuất nhập khẩu để có thêm thông tin, tăng cường trao đổi, tránh việc các doanh nghiệp Hoa Kỳ khởi kiện. Và cuối cùng phải thường xuyên trao đổi với các cơ quan trong nước, cơ quan đại diện về tình hình, diễn biến xuất khẩu, nguy cơ bị kiện phòng vệ thương mại khi xây dựng kế hoạch sản xuất, xuất khẩu. Đặc biệt khi vụ việc xảy ra để có thể xây dựng phương án xử lý kịp thời.

Khánh Mai (t/h)