Đổi mới hoạt động đo lường – Bước đệm cho doanh nghiệp Bắc Ninh vươn tầm quốc tế

Chia sẻ tham luận tại Hội nghị “Đánh giá tình hình thực hiện Đề án tăng cường, đổi mới hoạt động đo lường hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế giai đoạn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” vừa diễn ra, đại diện Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Ninh cho biết, trong những năm gần đây, Bắc Ninh liên tục nằm trong nhóm tỉnh có tốc độ tăng trưởng kinh tế, giá trị sản xuất công nghiệp và thu hút FDI cao nhất cả nước.

Các số liệu cho thấy quy mô kinh tế đang mở rộng mạnh mẽ. Đối với Bắc Ninh cũ, GRDP năm 2024 ước đạt 232,8 nghìn tỷ đồng, đứng thứ 9 toàn quốc, tăng trưởng GRDP đạt 6,03% và thu nhập bình quân đầu người 73 triệu đồng/năm. Tỉnh có 16 khu công nghiệp, trong đó 12 khu đang hoạt động, thu hút các tập đoàn lớn như Samsung, Canon, Nokia, Amkor… Lũy kế đến tháng 1/2025, tổng vốn FDI đạt 31 tỷ USD. Đối với Bắc Giang cũ, tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2024 và quý I/2025 đạt trên 13%, cao nhất cả nước, với quy mô GRDP đạt 207 nghìn tỷ đồng, đứng thứ 12 toàn quốc.

Năm qua, tỉnh thu hút hơn 2,23 tỷ USD vốn đầu tư mới, xếp thứ 11 toàn quốc, đồng thời có 16 khu công nghiệp đã được chấp thuận với tổng diện tích gần 3.684 ha và 55 cụm công nghiệp diện tích 2.329 ha. Với tổng vốn FDI của hai tỉnh ước đạt trên 44 tỷ USD sau sáp nhập, khu vực này đang hướng tới trở thành cụm công nghiệp – công nghệ cao lớn nhất miền Bắc.

Sự phát triển công nghiệp quy mô lớn đòi hỏi hoạt động đo lường chính xác, minh bạch và hiện đại. Quá trình sản xuất – kinh doanh của các tập đoàn điện tử, cơ khí chính xác, bán dẫn, logistic, năng lượng… đòi hỏi chuẩn đo lường có độ chính xác cao, có thể truy xuất nguồn gốc quốc tế, quản lý chặt chẽ phương tiện đo nhóm 2 trong các lĩnh vực điện, nước, xăng dầu, y tế, kiểm soát lượng hàng đóng gói sẵn minh bạch, đồng bộ và tổ chức kiểm định/hiệu chuẩn đủ năng lực theo chuẩn quốc gia và quốc tế.

Điều này cho thấy đo lường không chỉ là công cụ quản lý nhà nước mà còn là hạ tầng thiết yếu để duy trì chất lượng, giảm rủi ro và tăng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, đặc biệt với các doanh nghiệp FDI công nghệ cao.

Ảnh minh hoạ.

Triển khai Đề án 996 giai đoạn 2021–2025

Theo đại diện Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Ninh, công tác chỉ đạo triển khai Đề án 996 được thực hiện quyết liệt và đồng bộ, với nội dung được quán triệt tới các sở, ngành, doanh nghiệp, xây dựng kế hoạch chi tiết từng năm, phân công rõ trách nhiệm và đẩy mạnh phối hợp liên ngành.

Công tác truyền thông được tăng cường thông qua việc tổ chức 02 lớp tuyên truyền cho 335 đại biểu trong lĩnh vực xăng dầu, xây dựng một chuyên trang báo chí và phát sóng 02 phóng sự chuyên đề về đổi mới đo lường, đồng thời tuyên truyền thường xuyên trên báo, đài và cổng thông tin của Sở.

Về đầu tư phương tiện đo và thiết bị kiểm định, giai đoạn 2021–2025 đã đầu tư 26 thiết bị mới với tổng kinh phí 7,99 tỷ đồng, bao gồm bộ bình chuẩn kim loại hạng 2 phục vụ kiểm tra xăng dầu, giúp nâng cao năng lực của Trung tâm Ứng dụng KH&CN phục vụ doanh nghiệp trong tỉnh và khu vực. Song song đó, Sở KH&CN đã khảo sát 125 doanh nghiệp trong các lĩnh vực trọng điểm, lựa chọn 10 doanh nghiệp áp dụng Chương trình đảm bảo đo lường và tổ chức nhiều hoạt động đào tạo, tư vấn, chuẩn hóa theo ISO 9001:2015, TCVN ISO/IEC 17025. Kết quả đạt được là doanh nghiệp nhận thức rõ hơn về đo lường, hệ thống quản lý đo lường được hoàn thiện và rủi ro trong sản xuất – kinh doanh giảm rõ rệt.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực đo lường cũng được triển khai bài bản, với các lớp đào tạo quản lý đồng hồ đo nước cho 40 cán bộ, quản lý đo lường trong y tế cho 40 cán bộ, quản lý cột đo xăng dầu cho 60 cán bộ và quản lý hàng đóng gói sẵn cho 20 cán bộ. Hoạt động này giúp nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ tham gia đo lường tại doanh nghiệp và cơ quan quản lý, tạo nền tảng cho công tác quản lý bền vững.

Hoạt động kiểm tra, kiểm soát phương tiện đo cũng được thực hiện nghiêm túc, với 50 doanh nghiệp, cơ sở được kiểm tra về thực hiện pháp luật đo lường, rà soát, kiểm định 6.922 phương tiện đo nhóm 2, thực hiện 1.116.379 lượt kiểm định phương tiện đo, đồng thời kiểm định lưu động 8.705 chiếc cân thông dụng tại các chợ. Kết quả mang lại ý nghĩa thiết thực như giảm thiểu gian lận thương mại, bảo vệ người tiêu dùng và giúp doanh nghiệp nâng cao tính minh bạch, uy tín.

Hoạt động nghiên cứu khoa học được triển khai qua 02 đề tài đánh giá thực trạng sử dụng phương tiện đo trong doanh nghiệp KCN và các cơ sở kinh doanh kính mắt, làm cơ sở hoàn thiện cơ chế quản lý và đề xuất giải pháp thực tiễn cho giai đoạn tiếp theo.

Một số hạn chế vẫn tồn tại, gồm tiêu chuẩn TCVN 13187 chưa được áp dụng do chưa có đơn vị công nhận khả năng đánh giá, chương trình đảm bảo đo lường triển khai nhưng hiệu quả chưa cao, doanh nghiệp chưa thực sự thay đổi về năng suất – chất lượng, kiểm định lưu động tại các chợ chưa duy trì thường xuyên, đội ngũ chuyên gia đo lường còn thiếu và hạn chế kinh nghiệm. Nguyên nhân chủ yếu là chưa có cơ quan đánh giá sự phù hợp cho TCVN 13187, doanh nghiệp, đặc biệt là hộ kinh doanh nhỏ lẻ, chưa quan tâm đúng mức, nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp còn hạn chế, công tác truyền thông chưa đủ sâu rộng.

Định hướng và nhiệm vụ giai đoạn 2026–2030

Trong bối cảnh Bắc Ninh hình thành “siêu thủ phủ công nghiệp”, đại diện Sở cho biết, công tác đo lường cần chuyển từ “quản lý bị động” sang “hỗ trợ chủ động”, với 5 nhóm nhiệm vụ lớn.

Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế, chính sách bằng việc ban hành kế hoạch tăng cường đổi mới đo lường đến năm 2030, hình thành mạng lưới tổ chức kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo và Trung tâm kiểm định – hiệu chuẩn – thử nghiệm vùng phục vụ doanh nghiệp trong khu vực, đồng thời tăng cường quản lý phương tiện đo nhóm 2 trong điện, nước, môi trường, xăng dầu và giao thông.

Thứ hai, tiếp tục đầu tư hạ tầng đo lường hiện đại, ưu tiên thiết bị cao cấp cho phòng thí nghiệm đo lường – hiệu chuẩn, đón đầu nhu cầu doanh nghiệp trong các lĩnh vực điện tử – bán dẫn, cơ khí chính xác, y tế – xét nghiệm và năng lượng.

Thứ ba, đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp, mỗi năm lựa chọn từ 8–10 doanh nghiệp áp dụng chương trình đảm bảo đo lường và tích hợp đo lường với các hệ thống quản lý chất lượng của doanh nghiệp.

Thứ tư, nâng cao năng lực tổ chức kiểm định – hiệu chuẩn thông qua chuyển đổi số, kết nối dữ liệu kiểm định, tham gia so sánh liên phòng nâng cao độ tin cậy và hướng đến công nhận năng lực theo chuẩn quốc tế.

Thứ năm, tăng cường truyền thông – đào tạo bằng việc phối hợp trường đại học, cao đẳng mở ngành/chuyên đề đào tạo về đo lường và tổ chức tập huấn thường xuyên cho doanh nghiệp, cán bộ quản lý, tổ chức kiểm định.

Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Ninh cũng đưa ra kiến nghị đối với Bộ Khoa học và Công nghệ và Ủy ban TCĐLCL Quốc gia hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực đo lường chất lượng cao, xây dựng và trình diễn các mô hình đảm bảo đo lường hiện đại, phù hợp xu thế phát triển; sớm công nhận tổ chức đánh giá phù hợp cho TCVN 13187; tăng cường hoạt động so sánh liên phòng cấp quốc gia và cơ sở; đồng thời xây dựng bộ nhận diện hành vi gian lận đo lường, đặc biệt trong các lĩnh vực thiết yếu của đời sống xã hội như điện, nước và xăng dầu.

Tiểu My