Dừa Việt Nam “chia sân” ở Mỹ: Hành trình của Vina T&T và những bài học cho nông sản Việt

Mới đây, tại xã Giao Long, tỉnh Vĩnh Long (trước đây thuộc Bến Tre), gần 100 giảng viên, sinh viên, chuyên gia thị trường, phóng viên và đại diện hợp tác xã đã tham gia buổi Company Tour do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao (HVNCLC) phối hợp cùng Trung tâm BSA và Vina T&T tổ chức. Chuyến tham quan đặt trọng tâm vào hai nhà máy chế biến trái cây xuất khẩu của Vina T&T — Kim Thanh Bến Tre và Kim Thanh 2 — nhằm giới thiệu quá trình từ vườn đến xuất khẩu, cũng như chiến lược đưa dừa Việt Nam từng bước chinh phục những thị trường khó tính như Mỹ.

Trái dừa được sơ chế trước khi đưa vào quy trình xử lý, đóng gói, bảo quản lạnh tại Nhà máy Kim Thanh 2 của Vina T&T Group.

Hành trình 10 năm và cú “lội dòng” sang Mỹ

Câu chuyện bắt đầu từ hơn 10 năm trước, khi ông chủ Vina T&T khi sang Mỹ thử dừa Thái Lan đã tự hỏi: vì sao dừa Việt cũng ngon, cũng ngọt, mà lại không được thị trường Mỹ biết đến? Giải đáp câu hỏi đó, Vina T&T chọn không cạnh tranh bằng giá rẻ, mà bằng chất lượng cao, đặc biệt với loại dừa xiêm xanh Bến Tre.

Ban đầu, để “mở đường”, Vina T&T đã triển khai chiến lược tặng dừa miễn phí tại các siêu thị Mỹ, nhằm giúp người tiêu dùng Mỹ làm quen dần với vị ngọt thanh đặc trưng của dừa Việt, khác với vị ngọt sắc của dừa Thái.

Từ cách đó, dần dần dừa Việt đã chiếm được vị trí trong tâm trí người tiêu dùng Mỹ, đến nay đã đạt được khoảng 50% thị phần dừa tại Mỹ, ngang ngửa dừa Thái Lan với giá bán khoảng 12 USD cho một thùng 9 trái bật nắp.

Bà Nguyễn Thị Huế dẫn đoàn Company Tour chia sẻ hành trình đưa dừa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ. 

Để đạt được điều này, Vina T&T không chỉ chú trọng vào chất lượng trái mà còn đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ — áp dụng công nghệ bảo quản lạnh để giữ cho dừa tươi đến 90 ngày từ vườn đến tay người tiêu dùng Mỹ.

Trên khâu chế biến, công ty hiện có năng lực sản xuất khoảng 20.000 trái mỗi ngày, tương đương với một container xuất khẩu mỗi ngày.

Tuy nhiên, dừa chỉ là “mỏ neo” đầu tiên. Vina T&T còn xuất khẩu các loại trái cây khác như bưởi, nhãn, sầu riêng, vú sữa, trái vải… đến các thị trường châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc.

Về chiến lược mở rộng thị trường, Vina T&T cho biết sẽ đi “chậm nhưng chắc”, chỉ mở rộng khi chắc rằng sản phẩm đáp ứng yêu cầu cao về chất lượng và giữ được bản sắc Việt.

Liên kết “tứ giác” tạo sức bật cho nông sản Việt

Một trong những đặc điểm nổi bật của chuyến Company Tour là mô hình kết nối “tứ giác” giữa nông dân, doanh nghiệp, nhà trường và truyền thông.
Đây không đơn thuần là chuyến tham quan, mà là hoạt động giáo dục trải nghiệm, nhằm lan tỏa tinh thần chuyển đổi xanh và phát triển bền vững trong chuỗi giá trị nông sản Việt.

Tại tọa đàm bên lề chuyến đi, bà Vũ Kim Hạnh (Giám đốc Trung tâm BSA, Chủ tịch HVNCLC) nhấn mạnh rằng: người tiêu dùng chỉ thật sự gắn bó với sản phẩm chất lượng cao nhưng hiện nay, giá thành sản phẩm xanh còn cao hơn nên chưa được người dùng đại trà chấp nhận.

Giám đốc Trung tâm BSA, Chủ tịch HDNHVNCLC Vũ Kim Hạnh chia sẻ tại buổi tọa đàm ngắn trong khuôn khổ Company Tour.

Bà cũng cho rằng, nếu không có các chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo từ Nhà nước (ví dụ Nghị quyết 57, 68), thì rất khó để triển khai những chương trình như “Công trình xanh – tiêu dùng xanh” mà HVNCLC đang thúc đẩy.

Về phía học thuật, ông Huỳnh Nhật Nghĩa — Phó trưởng khoa Quản trị Kinh doanh, Đại học Kinh tế Tài chính TP.HCM nhận định rằng, Vina T&T vẫn còn nhiều khâu sản xuất mang tính thủ công và có thể được số hóa, tự động hóa để gia tăng hiệu quả. Dù chi phí đầu tư ban đầu lớn, nhưng hiệu quả lâu dài sẽ rõ rệt.

Ông cũng chỉ ra rằng hàng ngày, công ty thải ra khoảng 5‒10 tấn vỏ dừa chưa được tận dụng, đó là cơ hội để sinh viên và các nhà nghiên cứu “vào cuộc” tìm giải pháp tái chế thành sản phẩm giá trị cao hơn.

Thách thức khí hậu và nỗ lực giữ vị ngọt dừa Bến Tre

Dù đã gặt hái được nhiều thành công, con đường phát triển nông sản xuất khẩu không hề bằng phẳng. Bà Đinh Thị Hạnh Tâm (CEO & Founder VFarm) đặt câu hỏi: làm sao doanh nghiệp, nông dân có thể ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn — vốn ảnh hưởng lớn đến chất lượng dừa về độ ngọt, kích cỡ trái?
Vina T&T cho biết đã đồng hành với nông dân trong việc áp dụng biện pháp kỹ thuật, nhưng chỉ có thể giảm thiểu chứ không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro do thiên nhiên mang lại.

Tại địa phương, anh Cung - Thành viên Hợp tác xã Nông nghiệp Tiên Thủ, tiết lộ việc hạn mặn thường kéo dài 2–3 tháng, năm nào gay gắt có thể lên đến 6 tháng. Với cây bưởi, nếu độ mặn vượt ngưỡng 2‰ thì không thể tưới được. Nếu người dân vẫn canh tác theo cách truyền thống, sản phẩm dễ bị loại, mất giá. Anh mong rằng doanh nghiệp, hợp tác xã sẽ tiếp tục đồng hành kỹ thuật, bao tiêu, hỗ trợ nông dân để sản phẩm chủ lực của địa phương vươn xa hơn.

Từ câu chuyện của Vina T&T có thể rút ra vài bài học thiết thực cho ngành nông sản Việt: Không thể cạnh tranh lâu dài nếu chỉ dựa vào giá rẻ. Công nghệ bảo quản, chế biến, kiểm định chất lượng là nền tảng để sản phẩm Việt đứng vững trên thị trường quốc tế.

Dây chuyển sơ chế bưởi trước khi đưa vào khu vực xử lý khép kín tại Nhà máy Kim Thanh Bến Tre của Vina T&T Group.

Việc ký hợp đồng bao tiêu, hỗ trợ kỹ thuật, đảm bảo thu mua ổn định là cách để giảm rủi ro cho nông dân và đảm bảo nguồn nguyên liệu chất lượng cho doanh nghiệp. Sự hỗ trợ chính sách, khởi xướng các mô hình trải nghiệm, kết nối kiến thức – thực tế giúp lan tỏa và tạo hệ sinh thái cho sản phẩm xanh, công nghệ. Những rủi ro như hạn mặn, biến động khí hậu ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng nông sản. Chuỗi giá trị bền vững phải tính trước các giải pháp ứng phó, điều chỉnh vùng trồng, giống cây, kỹ thuật canh tác. Có thể từ những phụ phẩm như vỏ dừa, cám vỏ… tạo chuỗi giá trị mới, tăng thêm lợi ích, giảm lãng phí và biến đổi xanh toàn diện.

Tương lai của nông sản Việt không nằm ở quy mô nhỏ lẻ mà phải là chuỗi liên kết, có công nghệ, đảm bảo chất lượng và khả năng chống chịu với biến đổi thiên nhiên. Câu chuyện Vina T&T với dừa xiêm xanh Bến Tre là minh chứng rõ nét cho khả năng “vươn tầm” nếu biết chọn chiến lược đúng và đầu tư kiên trì.

Kim Thoa