Gỡ 'nút thắt' nhân lực và liên kết chuỗi: Chìa khóa để doanh nghiệp bứt phá

Doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn yếu về chuẩn kỹ thuật, nhân lực

Theo Phó Giám đốc Sở Tài chính Hà Nội - ông Mai Công Quyền, Hà Nội hiện có hơn 422.000 doanh nghiệp đăng ký, trong đó khoảng 223.000 doanh nghiệp đang hoạt động thực tế. Doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tới 98%, đóng góp hơn 40% GRDP của thành phố. Đây là lực lượng tạo sức sống lớn nhất cho kinh tế Thủ đô, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm, thúc đẩy đổi mới và bảo đảm tính linh hoạt của nền kinh tế đô thị.

Tuy nhiên, dù chiếm số lượng áp đảo, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn gặp khó khăn trong việc tham gia chuỗi cung ứng lớn. Điểm nghẽn chủ yếu nằm ở thiếu công nghệ, thiếu tiêu chuẩn quản trị, không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật hiện đại, thiếu vốn để đổi mới máy móc – công nghệ, đặc biệt là khó tiếp cận thông tin thị trường.

Việc thiếu chiến lược kinh doanh dài hạn và năng lực thu hút nhân lực chất lượng cao khiến nhiều doanh nghiệp dù có sản phẩm tiềm năng nhưng vẫn đứng ngoài các chuỗi cung ứng đang mở rộng.

Thành phố Hà Nội đã tổ chức thường niên chương trình hội chợ triển lãm sản phẩm công nghiệp chủ lực, hội chợ xúc tiến thương mại hỗ trợ doanh nghiệp.

Chính vì vậy, dù có lợi thế về số lượng và sự năng động, nhiều doanh nghiệp nhỏ vẫn “bị bỏ lại phía sau” khi chuỗi cung ứng toàn cầu đang chuyển dịch mạnh theo hướng tinh gọn, tiêu chuẩn hóa và gia tăng tính bền vững. Nếu không được hỗ trợ để nâng chuẩn, họ rất dễ rơi vào tình trạng phát triển cầm chừng hoặc tụt lại trước các yêu cầu ngày càng phức tạp của thị trường quốc tế.

Một thách thức khác là sự thiếu hụt nhân lực chuyên môn cao. Các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ và doanh nghiệp chủ lực liên tục phản ánh tình trạng thiếu kỹ sư, thiếu lao động kỹ thuật tay nghề vững, và thiếu đội ngũ quản lý am hiểu tiêu chuẩn quốc tế. Trong khi đó, yêu cầu của chuỗi cung ứng hiện đại đòi hỏi khả năng quản trị chất lượng, truy xuất nguồn gốc, tự động hóa và đáp ứng tiêu chuẩn môi trường – xã hội – quản trị (ESG), khiến khoảng cách giữa yêu cầu và năng lực thực tế ngày càng lớn.

Liên kết theo cụm ngành và phát triển nhân lực chất lượng cao

Để doanh nghiệp Thủ đô bước vào giai đoạn tăng trưởng bứt phá, việc liên kết doanh nghiệp và nâng cao chất lượng nhân lực phải được triển khai đồng bộ, có chiến lược và được tổ chức theo một hệ sinh thái hoàn chỉnh.

Một trong những giải pháp quan trọng là xây dựng mô hình liên kết theo cụm ngành, nơi doanh nghiệp lớn đóng vai trò dẫn dắt, chia sẻ tiêu chuẩn kỹ thuật, hệ thống quản lý chất lượng và quy trình đánh giá nhà cung cấp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Khi vận hành chung trong một hệ tiêu chuẩn thống nhất, doanh nghiệp nhỏ có thể nhanh chóng nâng chuẩn mà không phải tự mày mò hoặc đầu tư dàn trải.

TS. Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội nhấn mạnh, SMEs chỉ có thể phát triển mạnh khi được tham gia vào hệ sinh thái liên kết cùng doanh nghiệp lớn. Ông cho rằng Hà Nội cần xây dựng bộ tiêu chuẩn chung, đồng thời hỗ trợ SMEs cải thiện từ quy trình sản xuất, công nghệ, quản trị đến chuyển đổi số. Đây sẽ là nền tảng để doanh nghiệp nhỏ và vừa đủ điều kiện tham gia chuỗi cung ứng quốc tế.

Nhu cầu hình thành hệ sinh thái liên kết theo chuẩn quốc tế ngày càng trở nên cấp thiết.

Đi đôi với liên kết, Hà Nội phải giải quyết quyết liệt “nút thắt nhân lực” – yếu tố lâu nay khiến doanh nghiệp khó bứt phá. Thành phố cần thúc đẩy mạnh mẽ mô hình doanh nghiệp – nhà trường – cơ sở đào tạo nghề, nhằm xây dựng chương trình đào tạo sát với nhu cầu của doanh nghiệp công nghiệp chủ lực. Việc đào tạo theo đặt hàng của doanh nghiệp, đưa sinh viên thực tập tại nhà máy, hoặc đào tạo kỹ năng theo tiêu chuẩn quốc tế sẽ giúp rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và yêu cầu thực tế.

Bà Trần Thị Ngọc Dung, Giám đốc Công ty Gia Bảo cho rằng, muốn tham gia sâu vào chuỗi cung ứng, doanh nghiệp phải đồng thời nâng cấp nhân lực và công nghệ. Theo bà, SMEs cần hỗ trợ tín dụng ưu đãi để đổi mới thiết bị, đầu tư tự động hóa và đào tạo đội ngũ kỹ thuật; đồng thời được hướng dẫn cụ thể về tiêu chuẩn chất lượng, đánh giá nhà cung cấp và phương pháp cải tiến quản trị.

Bên cạnh đó, Hà Nội cần đẩy mạnh các mô hình hợp tác công – tư – trường, trong đó chính quyền giữ vai trò kiến tạo môi trường chính sách, đơn vị đào tạo cung cấp nhân lực phù hợp và doanh nghiệp trực tiếp tham gia vào quá trình đào tạo – sử dụng – bồi dưỡng. Khi mỗi mắt xích đều hoạt động nhịp nhàng, một hệ sinh thái sản xuất bền vững sẽ hình thành và lan tỏa.

Nếu liên kết doanh nghiệp được tổ chức bài bản và “nút thắt nhân lực” được tháo gỡ đúng cách, Hà Nội hoàn toàn có thể xây dựng được hệ sinh thái công nghiệp hiện đại, tự chủ và đủ sức cạnh tranh trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu thay đổi nhanh chóng. Đây là con đường để doanh nghiệp Thủ đô không chỉ tham gia, mà còn khẳng định vai trò trong chuỗi giá trị khu vực và quốc tế.

Thanh Hiền