Hoàn thiện dự thảo Luật Thương mại điện tử để bảo vệ người tiêu dùng trước rủi ro trên TMĐT

Sau gần 20 năm thực hiện Luật Thương mại điện tử năm 2005, hoạt động thương mại đã chuyển từ trực tiếp sang môi trường số với tốc độ rất nhanh. Tuy nhiên, mô hình kinh doanh mới như mạng xã hội bán hàng, livestream, thương mại xuyên biên giới, sàn thương mại điện tử (TMĐT) đa dịch vụ… chưa có hành lang pháp lý đầy đủ, dẫn đến nhiều bất cập trong quản lý.

Trước những nguy hiểm hiện hữu đe dọa quyền lợi người tiêu dùng, góp ý xây dựng và hoàn thiện Dự thảo Luật Thương mại điện tử, nhiều ý kiến đề nghị, bổ sung chức năng quản lý Nhà nước. Việc xây dựng và ban hành Luật Thương mại điện tử được cho là bước tiến quan trọng trong thể chế hóa chủ trương chuyển đổi số quốc gia. Dự thảo Luật này được xây dựng với bố cục gồm 7 Chương, 48 Điều, với nhiều cơ chế, chính sách nhằm tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ để phát triển kinh tế số và bảo vệ người tiêu dùng.

Tham gia góp ý Dự thảo Luật, chỉ rõ tình trạng buôn bán thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng giả trên các nền tảng TMĐT diễn ra thời gian qua đã gây nhiều hệ lụy cho người tiêu dùng, đại biểu Quản Minh Cường – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng cho rằng, mua hàng trên sàn giao dịch TMĐT hiện nay phần lớn là “mua bằng niềm tin”. Đồng thời bày tỏ băn khoăn về việc Luật sẽ điều chỉnh, bảo vệ, hỗ trợ người tiêu dùng ra sao trong trường hợp giá trị thực của hàng hóa không tương xứng với giá trị được quảng cáo trên các nền tảng TMĐT.

Mô hình kinh doanh mới trên sàn thương mại điện tử tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ảnh minh họa

Trao đổi nội dung cụ thể, đại biểu Đào Chí Nghĩa (Đoàn đại biểu quốc hội (ĐBQH) Cần Thơ cho biết, hoạt động livestream hiện đang phát triển rất mạnh mẽ, nhưng cũng kéo theo nhiều rủi ro về thông tin gian dối. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định một khoản mới vào Điều 22 về trách nhiệm của người livestream bán hàng. Người livestream bán hàng phải liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do hành vi cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn quy định tại khoản 3 Điều 22.

Việc xác định mức bồi thường sẽ thực hiện theo pháp luật dân sự. Quy định như vậy sẽ tăng cường trách nhiệm, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi người livestream thực hiện các hoạt động liên quan đến bán hàng trên mạng điện tử.

Bên cạnh đó, đại biểu Đào Chí Nghĩa cũng đề nghị các nền tảng thương mại điện tử phải có biện pháp "ngăn chặn livestream" đối với hàng hóa, dịch vụ cấm quảng cáo hoặc cần xác nhận trước, đặc biệt là các mặt hàng liên quan đến sức khỏe, dược phẩm. Để quản lý và thúc đẩy phát triển thương mại điện tử, đại biểu Đào Chí Nghĩa cũng đề nghị cần có giải pháp khắc phục những khó khăn về quản lý thuế xuyên biên giới. Việc này rất cần thiết và sẽ khắc phục khó khăn của ngành thuế, giảm thất thu ngân sách và bảo đảm được sự cạnh tranh công bằng trong hoạt động thương mại điện tử.

Tương tự, đại biểu Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) đề nghị ban soạn thảo cân nhắc rà soát thêm các điều liên quan đến nội dung livestream là điểm nóng của dư luận trong thời gian gần đây. Đó là các vụ việc những người có ảnh hưởng, người nổi tiếng, KOLs đã bị cơ quan chức năng xử lý hình sự vì livestream quảng cáo sản phẩm là hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, sai công dụng,… Đồng thời cần bổ sung các quy định về quản lý KOLs, trách nhiệm mạng xã hội, đăng ký và chế tài đặc thù sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng và nghiêm minh hơn cho thương mại điện tử Việt Nam.

Vị đại biểu này cho biết thêm, cần kết hợp với Luật Quảng cáo và Luật Bảo vệ người tiêu dùng, để có bộ công cụ pháp luật đầy đủ để ngăn chặn triệt để tình trạng "KOLs tiếp tay hàng giả", quảng cáo lừa dối người tiêu dùng, góp phần xây dựng môi trường thương mại điện tử lành mạnh, bền vững.

Còn đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm (đoàn ĐBQH Cần Thơ) đề nghị các KOLs, KOC phải được định danh điện tử trước khi thực hiện quảng bá hoặc bán hàng. Theo đó, phải ghi rõ nội dung quảng cáo, chịu trách nhiệm về hàng hóa dịch vụ, chịu trách nhiệm liên đới nếu thông tin quảng cáo sai khác với hồ sơ sản phẩm mà người đó đăng tải.

Liên quan đến vấn đề này, tham gia góp ý quy định về nền tảng quản lý hoạt động TMĐT (Điều 41), đại biểu Nguyễn Phương Tuấn – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh An Giang cho rằng, đây là quy định tiến bộ trong công tác quản lý TMĐT trên nền tảng số. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị, cần làm rõ vai trò, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương đối với nền tảng số quản lý TMĐT này, đặc biệt trong việc “xử lý các phản ánh, khiếu nại của tổ chức, cá nhân về các nền tảng TMĐT, nền tảng TMĐT trung gian, người bán vi phạm pháp luật” (điểm b khoản 2 Điều 41) vì liên quan đến nhiều pháp luật chuyên ngành, thuộc trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức.

Cùng với đó, đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định về chức năng của nền tảng quản lý hoạt động TMĐT để phản ánh toàn diện các chức năng của quản lý Nhà nước đối với TMĐT như: chức năng kiểm tra, giám sát hoạt động của các nền tảng TMĐT; hướng dẫn việc thực hiện các quy định pháp luật về TMĐT…

Cần quy định rõ biện pháp kiểm soát và ngăn chặn hành vi vi phạm trong hoạt động livestream bán hàng; phân định rõ trách nhiệm giữa các chủ thể: người bán, người livestream và chủ quản nền tảng TMĐT; với sản phẩm thuộc diện phải có xác nhận nội dung quảng cáo, cần quy định rõ người bán là chủ thể xin phép; người livestream phải xuất trình văn bản xác nhận cho nền tảng trước khi phát trực tiếp. Quy định như vậy vừa tăng tính minh bạch, vừa bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nhất là trong bối cảnh xuất hiện tình trạng bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, thậm chí là hàng cấm qua mạng xã hội.

An Dương (T/h)