ISO 37003:2025 giúp tổ chức chủ động phát hiện và ứng phó rủi ro gian lận

Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) đã chính thức công bố tiêu chuẩn ISO 37003:2025, với tên gọi đầy đủ là "Hệ thống quản lý chống tham nhũng - Yêu cầu với hướng dẫn sử dụng" (Anti-bribery management systems - Requirements with guidance for use). Tiêu chuẩn này được phát triển dựa trên ISO 37001:2016 và được bổ sung thêm các điều khoản chi tiết, mang tính toàn diện hơn, đặc biệt là trong bối cảnh các hình thức tham nhũng ngày càng tinh vi và phức tạp.

Trong bối cảnh gian lận ngày càng tinh vi, bao gồm thao tác dữ liệu, lạm dụng hệ thống, và tội phạm kết hợp công nghệ cao, các tổ chức, doanh nghiệp sẽ phải chịu rủi ro không chỉ mất mát tài chính mà còn tổn hại uy tín và pháp lý. Chính vì vậy, ISO 37003 cung cấp một phương pháp có cấu trúc để giảm thiểu rủi ro này, giúp ban lãnh đạo đưa ra chính sách rõ ràng, thiết lập các kiểm soát phù hợp và thực hành điều tra tuân thủ quy định, từ đó tăng độ bền vững của tổ chức trước các sự kiện gian lận. Nhiều tổ chức tư vấn và kiểm toán đã nhanh chóng phổ biến nhận thức và hướng dẫn triển khai tiêu chuẩn này cho khách hàng.

Theo ISO, tiêu chuẩn mới này tập trung vào việc cung cấp một khuôn khổ quản lý chặt chẽ để hỗ trợ các tổ chức thuộc mọi loại hình và quy mô, dù là công hay tư, trong việc phòng ngừa, phát hiện và đối phó với các hành vi tham nhũng một cách hiệu quả hơn. Mục tiêu của nó là thiết lập một hệ thống quản lý chống tham nhũng có thể được tích hợp vào các quy trình kinh doanh hiện có, đảm bảo sự tuân thủ pháp luật và các quy định quốc tế.

ISO 37003:2025 đang được xem là công cụ chiến lược trong cuộc chiến chống lại tham nhũng

Một trong những điểm nổi bật của ISO 37003:2025 là việc tăng cường yêu cầu về sự cam kết của lãnh đạo cấp cao. Tiêu chuẩn nhấn mạnh rằng trách nhiệm phòng chống tham nhũng không chỉ thuộc về một bộ phận chuyên trách, mà phải là nhiệm vụ hàng đầu của toàn bộ ban lãnh đạo. Điều này nhằm đảm bảo rằng các chính sách chống tham nhũng không chỉ tồn tại trên giấy tờ mà còn được thực thi một cách nghiêm túc trong thực tế.

Ngoài ra, tiêu chuẩn mới cũng đưa ra các hướng dẫn chi tiết hơn về việc đánh giá rủi ro tham nhũng. Thay vì chỉ tập trung vào rủi ro hối lộ, ISO 37003:2025 mở rộng phạm vi ra các hành vi lợi dụng chức vụ, quyền lực để trục lợi, bao gồm cả các hình thức tham nhũng phi tài chính. Điều này giúp các tổ chức có cái nhìn toàn diện hơn về các mối đe dọa tiềm ẩn và xây dựng các biện pháp phòng ngừa phù hợp.

ISO 37003 cũng đặt trọng tâm vào yếu tố con người và văn hóa tổ chức: đào tạo nhận thức về gian lận, thúc đẩy hành vi báo cáo, bảo vệ người tố giác, và đảm bảo rằng các cơ chế khen thưởng/nghiêm khắc không vô tình khuyến khích hành vi sai lệch. Kết hợp biện pháp công nghệ (phân tích dữ liệu, giám sát giao dịch, AI hỗ trợ phát hiện mẫu bất thường) với quy trình kiểm soát thủ công được trình bày như một thực hành tốt nhằm tăng tỷ lệ phát hiện sớm và giảm tác hại.

Điểm đặc biệt, tiêu chuẩn ISO 37003 lần này là phiên bản hướng dẫn chứ không phải tiêu chuẩn để cấp chứng nhận, nghĩa là tổ chức không “được cấp chứng nhận ISO 37003” theo cách tương tự như một số tiêu chuẩn quản lý khác. Thay vào đó, tổ chức có thể sử dụng ISO 37003 làm khung tham chiếu nội bộ, làm cơ sở cho chính sách, quy trình và kiểm soát, hoặc để đánh giá mức độ sẵn sàng chống gian lận qua đánh giá nội bộ hoặc đánh giá của bên thứ ba. Việc này giúp cân đối giữa tuân thủ pháp lý, quản trị nội bộ và yêu cầu minh bạch đối với cổ đông, khách hàng và nhà quản lý.

Sự ra đời của ISO 37003:2025 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong nỗ lực toàn cầu chống gian lận bằng cách cung cấp một khung hướng dẫn thực dụng, có thể áp dụng cho nhiều loại tổ chức. Dù không phải là tiêu chuẩn để chứng nhận, ISO 37003 mang lại giá trị chiến lược trong việc định hình chính sách, nâng cao năng lực quản lý rủi ro và củng cố niềm tin của các bên liên quan.

Bảo Linh