Kaizen – Động lực đổi mới giúp doanh nghiệp cơ khí nâng cao năng suất và giữ vững lợi thế cạnh tranh

Ngành cơ khí Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển với tốc độ nhanh và áp lực cạnh tranh ngày càng lớn, đặc biệt khi thị trường liên tục đòi hỏi sản phẩm có chất lượng cao hơn, thời gian giao hàng ngắn hơn và giá thành hợp lý hơn. Bên cạnh đầu tư máy móc, tự động hóa hay chuyển đổi số, ngày càng nhiều doanh nghiệp nhận ra rằng yếu tố quyết định nằm ở tư duy cải tiến liên tục. Trong đó, Kaizen – triết lý cải tiến của Nhật Bản đang trở thành hướng đi phù hợp đối với các doanh nghiệp quy mô lớn lẫn các cơ sở sản xuất nhỏ.

Khác với những cải tiến mang tính đột phá, Kaizen tập trung vào những thay đổi nhỏ nhưng được thực hiện thường xuyên và đồng bộ. Chính chuỗi cải tiến nhỏ này tạo ra sự thay đổi lớn trong hiệu quả vận hành, giúp giảm lãng phí, rút ngắn thời gian, cải thiện môi trường làm việc và nâng cao chất lượng sản phẩm. Nhờ đó, doanh nghiệp cơ khí sản xuất thao tác, xe đẩy hàng, kệ chứa, băng tải hay các linh kiện cơ khí khác có thể tối ưu quy trình và đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường.

Tại Việt Nam, trong nhiều năm qua Kaizen đã được nhiều doanh nghiệp áp dụng nhưng số đơn vị duy trì được tinh thần cải tiến bền bỉ không nhiều. Trong đó, Công ty TNHH MTV Diesel Sông Công (DISOCO) là một trong những doanh nghiệp hiếm hoi hình thành được văn hóa Kaizen rõ nét, chuyển hóa thành động lực thúc đẩy sức cạnh tranh.

DISOCO bắt đầu áp dụng Kaizen khi tham gia chuỗi cung ứng của Honda Việt Nam, nơi yêu cầu về chất lượng và kỷ luật kỹ thuật đặc biệt nghiêm ngặt. Từ những bước cải tiến ban đầu, Kaizen đã dần trở thành “xương sống” trong hoạt động quản trị sản xuất của doanh nghiệp. Những năm gần đây, phong trào Kaizen của công ty phát triển mạnh cả về quy mô lẫn chất lượng, được triển khai theo từng phân xưởng và gắn chặt với chỉ tiêu sản xuất của từng tổ.

Điểm nổi bật nhất ở DISOCO là Kaizen không chỉ là công cụ kỹ thuật mà còn là phương thức xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Người lao động được khuyến khích chủ động phát hiện vấn đề, đề xuất giải pháp và trực tiếp tham gia triển khai. Chính tinh thần tự giác và sự thấu hiểu công việc thực tế của đội ngũ kỹ thuật, công nhân đã góp phần nâng cao năng suất, giúp doanh nghiệp chủ động trước biến động chi phí đầu vào và duy trì ổn định chất lượng sản phẩm.

Kết quả đạt được thể hiện rõ qua số liệu thực tiễn. Theo báo cáo Kaizen năm 2024 và 6 tháng đầu năm 2025, DISOCO ghi nhận 150 sáng kiến trong 6 tháng đầu năm 2024 và 244 sáng kiến trong 6 tháng cuối năm, nâng tổng số lên 394 sáng kiến cho cả năm. Bước sang nửa đầu năm 2025, doanh nghiệp tiếp tục tăng trưởng với mức tăng 1,33% so với cùng kỳ, cho thấy tinh thần cải tiến đã trở thành thói quen hàng ngày trong hoạt động sản xuất.

Cũng như DISOCO, Công ty TNHH Sukavina cũng là ví dụ điển hình cho việc áp dụng Kaizen một cách bền bỉ. Sản xuất bàn thao tác, xe đẩy, kệ hàng và băng tải đòi hỏi quy trình chuẩn xác và liên tục tối ưu. Kaizen giúp Sukavina cải thiện chất lượng sản phẩm, nâng cao hiệu suất lao động và giảm thiểu sai sót. Đặc biệt, doanh nghiệp chú trọng cải tiến môi trường làm việc, từ bố trí hợp lý dụng cụ tại khu vực làm việc, cải thiện ánh sáng, đến thiết kế lại bàn thao tác dạng module giúp linh hoạt trong thay đổi công đoạn. Nhờ đó, chi phí sản xuất giảm, trong khi năng lực cạnh tranh và mức độ hài lòng của nhân viên đều tăng.

Trong bối cảnh thị trường cơ khí thay đổi nhanh, khả năng thích ứng trở thành yếu tố sống còn. Kaizen giúp doanh nghiệp không chỉ đối phó mà còn chủ động dẫn dắt quá trình thay đổi. Khi mỗi người lao động trở thành một “tác nhân cải tiến”, chất lượng sản phẩm được kiểm soát từ gốc, hạn chế lỗi và thời gian sửa chữa. Đặc biệt, tinh thần cải tiến liên tục tạo ra môi trường mở, nơi mọi ý tưởng đều được trân trọng và đánh giá kỹ.

Một doanh nghiệp khác cũng tạo dấu ấn mạnh mẽ nhờ áp dụng Kaizen là Công ty TNHH Xây dựng, Cơ khí và Thương mại Bình Minh. Doanh nghiệp này đã xác định Kaizen là giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng và tăng năng suất. Không chỉ áp dụng các biện pháp kỹ thuật, Bình Minh còn chú trọng nâng cao nhận thức và năng lực của người lao động. Theo doanh nghiệp, “giá trị lớn nhất của Kaizen chính là thay đổi tư duy của công nhân, giúp họ hiểu rằng mỗi sáng kiến đều có thể góp phần tạo ra thành công chung”. Nhờ đó, nhiều cải tiến nhỏ đã giúp doanh nghiệp giảm đáng kể thời gian thao tác, tiết kiệm vật tư và cải thiện chất lượng sản phẩm.

Thực tiễn từ nhiều doanh nghiệp cho thấy Kaizen không phải là điều gì quá xa vời hay phức tạp. Đó đơn giản là những thay đổi nhỏ được thực hiện thường xuyên, từ việc sắp xếp lại khu vực làm việc, điều chỉnh thiết kế bàn thao tác, cải thiện quy trình di chuyển vật tư, đến việc chuẩn hóa thao tác của công nhân. Chính sự tích lũy của những bước cải tiến nhỏ này tạo ra hiệu quả vượt trội.

Trong bối cảnh ngành cơ khí hướng đến sản xuất thông minh và tự động hóa, Kaizen tiếp tục đóng vai trò nền tảng giúp doanh nghiệp giữ vững sự linh hoạt. Từ việc giảm lãng phí đến tối ưu vận hành, từ nâng cao chất lượng đến xây dựng văn hóa làm việc, Kaizen đã chứng minh giá trị bền vững và phù hợp với mọi mô hình doanh nghiệp.

Với những kết quả đạt được từ DISOCO, Sukavina, Bình Minh và nhiều doanh nghiệp khác, có thể khẳng định rằng Kaizen không chỉ là một phương pháp quản trị sản xuất, mà còn là triết lý phát triển lâu dài, giúp doanh nghiệp cơ khí Việt Nam củng cố vị thế và tạo ra giá trị bền vững trong thị trường nhiều biến động.

An Dương