Kinh tế số và năng suất lao động - động lực cho tăng trưởng GDP đạt 8,3% - 8,5%

Kinh tế Việt Nam ghi nhận nhiều điểm sáng

TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV phân tích, kinh tế toàn cầu trong giai đoạn 2025-2026 được dự báo đan xen giữa tín hiệu tích cực và nhiều rủi ro khó lường.

Cụ thể, có ba điểm sáng nổi bật. Trước hết, tăng trưởng kinh tế toàn cầu được dự báo duy trì ở mức khoảng 2,3-2,5%, thậm chí có thể đạt 2,8-3% tùy kịch bản. Bên cạnh đó, lạm phát có xu hướng hạ nhiệt, tạo điều kiện để mặt bằng lãi suất giảm nhẹ. Điểm tích cực thứ ba là nhiều quốc gia cùng đẩy mạnh cải cách, đầu tư công, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và chuyển đổi kép, nhằm tạo nền tảng tăng trưởng dài hạn.

Tuy nhiên, song hành cùng các yếu tố tích cực là bốn rủi ro chính. Đáng chú ý nhất là bất ổn địa chính trị, trong đó các điểm nóng tại Trung Đông và Ukraina tiếp tục khó đoán định. Chiến tranh thương mại công nghệ, xu hướng phân mảnh và bảo hộ thương mại có nguy cơ gia tăng, kéo theo nhiều hệ lụy. Lạm phát và lãi suất tuy giảm nhưng vẫn ở mức cao, trong khi rủi ro nợ công và nợ tư tiềm ẩn ở nhiều nền kinh tế lớn.

Ngoài ra, Mỹ, Trung Quốc và Liên minh châu Âu – những đầu tàu kinh tế thế giới – được dự báo có thể tăng trưởng thấp, qua đó ảnh hưởng đến bức tranh toàn cầu. Các mối đe dọa khác như an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh chuỗi cung ứng và an ninh mạng vẫn thường trực, cùng với biến đổi khí hậu diễn biến bất thường. Đây đều là những yếu tố tiềm ẩn tác động trực tiếp đến ổn định kinh tế thế giới trong hai năm tới.

TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV

Trong bối cảnh đó, kinh tế Việt Nam 8 tháng đầu năm 2025 ghi nhận nhiều điểm sáng. Cầu tiêu dùng nội địa phục hồi, xuất khẩu có cải thiện dù tốc độ chậm lại. Đầu tư tư nhân và vốn FDI duy trì mức tăng khá, trong khi đầu tư công tiếp tục được thúc đẩy mạnh mẽ.

Khu vực dịch vụ, đặc biệt là du lịch, lưu trú, ăn uống, logistics, giáo dục và đào tạo đều tăng trưởng tích cực. Nền tảng vĩ mô và quản trị rủi ro được củng cố, với lạm phát, lãi suất, tỉ giá và nợ xấu nằm trong tầm kiểm soát. Thị trường chứng khoán khởi sắc và bất động sản bắt đầu phục hồi.

Một động lực đáng chú ý là sự phát triển của kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi năng lượng. Đặc biệt, cải cách thể chế và tinh gọn bộ máy hành chính, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố được kỳ vọng tạo không gian phát triển mới. Môi trường kinh doanh vì vậy ngày càng thuận lợi, lành mạnh và bền vững hơn cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh.

Liên quan đến kiểm soát lạm phát, số liệu 8 tháng cho thấy cung tiền M2 tăng khoảng 8,5%, cao hơn 4,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Tín dụng trong 5 tháng đầu năm tăng khoảng 17%, vượt xa mức cùng kỳ 2024. Dù vậy, lạm phát vẫn được duy trì trong tầm kiểm soát nhờ vòng quay tiền ở mức 0,68%, tuy thấp hơn kỳ vọng nhưng góp phần giảm áp lực tăng giá.

Kinh tế số và cải thiện năng suất lao động là chìa khóa

TS. Cấn Văn Lực cho biết, để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vào những tháng cuối năm, điều quan trọng là phải tập trung khai thác mạnh mẽ các động lực mới. Trước hết, chuyển đổi số và ứng dụng khoa học – công nghệ cần được triển khai quyết liệt hơn để gia tăng năng suất lao động cũng như năng suất các yếu tố tổng hợp.

Một số nghiên cứu cho thấy, nếu cải cách thể chế kinh tế được thực hiện hiệu quả, chúng ta hoàn toàn có thể cải thiện thêm khoảng 0,3 điểm phần trăm trong tăng trưởng GDP.

Song song đó, phát triển tăng trưởng xanh và chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu là yêu cầu bắt buộc. Chúng ta phải từng bước nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời đẩy mạnh công nghiệp hỗ trợ để doanh nghiệp trong nước có chỗ đứng vững chắc hơn.

Việc thúc đẩy liên kết vùng cũng cần được ưu tiên, đặc biệt các đầu tàu kinh tế như TP HCM, Hà Nội, Đà Nẵng phải đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn bình quân cả nước, khoảng 1,2 đến 1,3 lần, để dẫn dắt nền kinh tế.

“Theo đánh giá của tôi, mục tiêu tăng trưởng 8,3-8,5% là khả thi, song chúng ta cũng cần chuẩn bị cho kịch bản thấp hơn, khoảng 8%. Để đạt được điều đó, cả tiêu dùng lẫn đầu tư phải được kích thích tăng mạnh. Các động lực mới như kinh tế số và cải thiện năng suất lao động sẽ là chìa khóa”, TS. Cấn Văn Lực nói.

TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh, giải pháp đặt ra là phải triển khai nghiêm túc các chính sách, nghị quyết của Chính phủ, đồng thời vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại những đô thị đặc biệt lớn như TP HCM – nơi vừa trải qua việc sáp nhập ba địa phương.

Chúng ta cũng phải giữ vững mặt trận xuất khẩu, không chỉ hàng hóa mà cả dịch vụ và có cơ chế hỗ trợ kịp thời cho những doanh nghiệp chịu tác động tiêu cực từ chính sách thuế quan. Việc phối hợp chính sách cần bảo đảm hài hòa, vừa duy trì mục tiêu tăng trưởng, vừa giữ ổn định kinh tế vĩ mô.

Đã đến lúc phải xây dựng một Đề án quốc gia về nâng cao năng suất lao động, gắn với đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và tạo lập môi trường thông thoáng hơn cho đổi mới sáng tạo. Cần sớm thành lập Ủy ban Năng suất quốc gia để điều phối, giám sát và thúc đẩy các sáng kiến.

Ngoài ra, chúng ta phải chú trọng xây dựng, quản lý và khai thác hiệu quả các cơ sở dữ liệu quốc gia trong từng lĩnh vực, ngành nghề và địa phương. Việc thiết lập cơ chế liên thông, chia sẻ thông tin và quản trị rủi ro dữ liệu sẽ trở thành nền tảng quan trọng để nâng cao hiệu quả điều hành và hỗ trợ tăng trưởng bền vững.

Thanh Tùng