Người tiêu dùng cần khắt khe hơn với hàng hóa mua trên mạng

Hàng giả, hàng nhái 'tung hoành' trên sàn TMĐT

Theo ông Vũ Văn Trung - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, những năm gần đây, hoạt động thưng mại điện tử (TMĐT) phát triển mạnh mẽ, trở thành kênh phân phối hiện đại và là một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế số. Doanh thu TMĐT bán lẻ tại Việt Nam năm 2023 đạt 20,5 tỷ USD, tăng 25% so với 2022, chiếm 8% doanh thu bán lẻ hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Cùng với đó, năm 2023, tại Việt Nam đã có 61 triệu người mua sắm online (ước tính bình quân, mỗi người chi tiêu cho mua sắm online là 336 USD/năm). Theo đó, Việt Nam hiện được xếp vào nhóm 5 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT hàng đầu trên thế giới.

Nhưng, theo lãnh đạo Cục TMĐT và Kinh tế số, Bộ Công thương, khiếu nại của người tiêu dùng trong lĩnh vực TMĐT gia tăng liên tục trong thời gian qua, chủ yếu do chất lượng hàng hóa kém so với quảng cáo, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, hay khó kiểm định chất lượng. Năm 2023, Bộ Công thương đã yêu cầu các sàn TMĐT, các website gỡ bỏ, khóa 6.254 gian hàng với 23.359 sản phẩm vi phạm. Lực lượng quản lý thị trường thuộc Bộ Công thương đã tiến hành kiểm tra 834 vụ, xử lý 764 vụ, phạt tiền 12 tỷ đồng. 

Khi mua phải hàng giả trên sàn thương mại điện tử người tiêu dùng có thể khiếu nại để lấy lại tiền. Ảnh minh họa

Bước sang năm 2024, tình trạng trên cũng vẫn diễn biến phức tạp. Các hành vi vi phạm chủ yếu là vi phạm quản lý Nhà nước về TMĐT và các hành vi lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng giả, không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Thực tế, dù cơ quan chức năng đã mạnh tay xử lý hàng loạt trường hợp bán hàng giả, hàng nhái trên các sàn TMĐT nhưng tình trạng này vẫn không có dấu hiệu giảm bớt. Khảo sát trên sàn TMĐT tử TikTok Shop, Shopee cho thấy, không ít chủ cửa hàng bán túi xách của loạt thương hiệu nổi tiếng như Chanel, Louis Vuitton, Gucci... nhưng với giá chỉ từ vài chục đến vài trăm nghìn đồng. Thậm chí, khách áp mã giảm giá còn được sở hữu túi hàng hiệu với mức giá không thể rẻ hơn và miễn phí giao hàng.

Ngược lại, nhiều chủ shop lại bán hàng giả, hàng nhái một cách tinh vi hơn bằng cách livestream quảng cáo là hàng hiệu giá cao tới hàng chục triệu đồng. Không chỉ vậy, những con số 6-7 triệu đồng hay tới 30 triệu đồng cho mỗi sản phẩm thuộc thương hiệu nổi tiếng như Adidas, Burberry, Gucci, Zara... cũng đều do chủ cửa hàng tự định giá.

Không khó để nhận thấy, TMĐT là một lĩnh vực mới nhưng có năng lực tiến hóa số liên tục. Điều này đòi hỏi sự đầu tư và nâng cấp về công nghệ cho các cơ quan quản lý bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý. Trong đó, nâng cấp công nghệ để quản lý “chợ mạng” phải là ưu tiên hàng đầu. Chỉ có công nghệ mới đủ sức truy xuất nguồn gốc sản phẩm để từ đó truy vết và truy cứu trách nhiệm các bên tham gia “chợ mạng”. Công nghệ cũng sẽ cho phép kết nối, chia sẻ thông tin trong việc phát hiện sớm, đấu tranh, ngăn chặn hàng giả, hàng hóa nhập lậu và chống thất thu thuế của Nhà nước.

Người tiêu dùng nên làm gì khi mua phải hàng giả?

Tổng cục Quản lý thị trường cho rằng, trước tiên người tiêu dùng nên giữ nguyên hiện trạng hàng hóa và các chứng cứ liên quan để có thể liên hệ người đã bán và yêu cầu đổi hàng, hoàn trả tiền hoặc bồi thường. Vào đơn hàng vừa mua bấm vào yêu cầu trả hàng hoàn tiền. Yêu cầu trả hàng hoặc hoàn tiền với lý do nghi ngờ hàng giả, hàng nhái sau đó thêm hình ảnh thực tế về tình trạng hàng hóa, ý kiến về món hàng nhận được của người mua.

Ảnh hoặc video phải rõ nét cho thấy logo thương hiệu chứng minh sản phẩm không phải sản phẩm thật cùng với ảnh chụp màn hình của sản phẩm thực từ trang web chính thức (logo thương hiệu, ảnh). Bằng chứng bằng hình ảnh hoặc video càng chi tiết, rõ ràng thì khả năng được hoàn lại tiền của người mua càng lớn.

Sau khi thực hiện, nền tảng sẽ gửi yêu cầu đến người bán và yêu cầu họ cung cấp bằng chứng hàng chính hãng. Nếu không cung cấp được thì nền tảng sẽ hoàn lại tiền cho bạn. Đồng thời, người bán cũng sẽ bị xóa sản phẩm, thậm chí là đóng băng tài khoản nếu số lượng hàng giả hoặc hàng nhái đã bán có số lượng đã bán cao.

Ngoài ra, người tiêu dùng có thể thông báo, làm đơn tố giác đến cơ quan quản lý thị trường hoặc cơ quan công an nơi bên bán có trụ sở, cửa hàng, kho hàng...

Để có cơ sở giải quyết, người tiêu dùng cần cung cấp cho cơ quan điều tra chứng từ, hóa đơn mua hàng, hình ảnh hàng nhận được và hàng chính hãng, tin nhắn, điện thoại trao đổi giữa hai bên, chứng từ chuyển tiền hoặc xác nhận chuyển tiền của ngân hàng (nếu bạn thanh toán online) và các tài liệu, chứng cứ khác, nếu có.

Ngoài ra người tiêu dùng cần nâng cao ý thức tự bảo vệ, tìm hiểu kỹ thông tin sản phẩm trước khi mua, lựa chọn mua sắm tại các cửa hàng uy tín, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Chỉ mua hàng tại các trang web TMĐT uy tín, có đầy đủ thông tin về sản phẩm và doanh nghiệp bán hàng. Lưu giữ hóa đơn, chứng từ mua hàng để có bằng chứng khi cần thiết. Liên hệ với cơ quan chức năng để khiếu nại, tố cáo nếu phát hiện hàng giả, hàng nhái, tích cực tố cáo hành vi vi phạm.

Hiện Tổng cục Quản lý thị trường cũng công khai đường dây nóng hoạt động 24/7 tiếp nhận các thông tin tố giác tiêu cực về hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm, hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Vân Thảo (t/h)