Mỹ phẩm không rõ nguồn gốc khuất sau lớp vỏ ngoại nhập

Chuỗi ca biến chứng đáng lo ngại

Trong thời gian gần đây, nhiều cô gái trẻ phải nhập viện cấp cứu sau khi sử dụng mỹ phẩm được bạn trai tặng nhân dịp lễ. Các sản phẩm này hầu hết mang bao bì sang trọng, in chữ nước ngoài, được quảng cáo là “hàng xách tay” nhưng lại không có hóa đơn, không tem kiểm định, không nhãn phụ tiếng Việt. Điểm chung của các ca bệnh là xuất hiện ban đỏ, ngứa, viêm, bong tróc da chỉ sau vài ngày đến vài tuần sử dụng.

Trường hợp gần đây nhất được ghi nhận tại Hà Nội, cô gái 23 tuổi (H.) phải vào khoa Da liễu trong tình trạng mặt bong tróc, đỏ rát, sưng nề toàn bộ vùng má và cằm. Bộ sản phẩm mà H. sử dụng gồm serum làm sáng da và kem dưỡng phục hồi, được bạn trai tặng nhân dịp 20/10.

Vì quá tin tưởng người yêu và cho rằng bao bì “xịn” đồng nghĩa với chất lượng tốt, H. dùng sản phẩm đều đặn mỗi tối. Chỉ sau một thời gian ngắn, da cô bắt đầu nóng rát, căng bóng bất thường, rồi chuyển sang đỏ rực và bong từng mảng. Khi đến bệnh viện, bác sĩ xác định cô bị viêm da tiếp xúc kích ứng nghiêm trọng do sử dụng sản phẩm có khả năng chứa corticoid hoặc các hoạt chất không phù hợp với da.

Một ca khác ở TP.HCM cũng gây chú ý khi cô gái trẻ 25 tuổi rơi vào tình trạng sẩn đỏ toàn mặt, lan xuống cổ và lưng chỉ sau hai lần dùng bộ mỹ phẩm bạn trai tặng dịp Valentine. Cô mô tả cảm giác “như có lửa đốt trên mặt” và phải đến bệnh viện trong tâm trạng hoảng loạn. Sau khi thăm khám, bác sĩ xác định cô bị phản ứng dị ứng cấp tính với thành phần trong sản phẩm dưỡng da. Sản phẩm được xác định không rõ nguồn gốc, không mã vạch, không tem hợp quy, không ngày sản xuất và hạn sử dụng, dù bao bì trông bắt mắt và “cao cấp”.

Không chỉ hai trường hợp trên, nhiều bác sĩ da liễu cho biết, số ca nhập viện vì biến chứng từ mỹ phẩm không rõ nguồn gốc đang tăng mạnh, đặc biệt sau các dịp lễ lớn. Điểm đáng lo ngại là nhiều bệnh nhân đều nói “vì là quà tặng nên tin rằng an toàn”, dẫn đến việc sử dụng sản phẩm mà không kiểm tra kỹ. Một số bệnh nhân khai họ từng thoa mỹ phẩm lên vùng da nhạy cảm như mặt và cổ ngay từ lần đầu sử dụng, thay vì thử trước trên một vùng da nhỏ. Đây là nguyên nhân khiến các phản ứng dị ứng bùng phát mạnh và khó kiểm soát hơn.

Qua phân tích của các chuyên gia, nhiều loại mỹ phẩm trôi nổi bán theo hình thức quà tặng thường chứa hoạt chất gây hại như corticoid nồng độ cao, chất tẩy trắng nhanh, chất bảo quản không được phép sử dụng. Khi thoa lên da mặt, các chất này có thể phá hủy lớp màng bảo vệ tự nhiên của da, khiến da mỏng đi, giãn mao mạch, dễ nhiễm khuẩn và dễ kích ứng với cả các sản phẩm thông thường. Một số trường hợp nặng nếu không điều trị kịp thời có thể để lại sẹo, rối loạn sắc tố và phải mất nhiều tháng để phục hồi.

Nhìn vào những vụ việc liên tiếp xảy ra, có thể thấy một thực trạng đáng báo động: thị trường mỹ phẩm quà tặng đang bị lợi dụng để đưa hàng giả, hàng kém chất lượng đến tay người dùng dưới vỏ bọc quà tặng thân tình. Người tặng thường không am hiểu về mỹ phẩm, trong khi người nhận lại chủ quan vì tin tưởng. Sự kết hợp này tạo ra một “kẽ hở” khiến mỹ phẩm không rõ nguồn gốc dễ dàng len lỏi và gây hại.

Chuyên gia cảnh báo, không có ít sản phẩm giả hoặc sản phẩm trôi nổi trên thị trường hiện nay được trộn thêm corticoid hoặc các chất tẩy trắng mạnh.

Bịt lỗ hổng và siết quản lý

Để ngăn chặn các sự cố đáng tiếc tiếp tục xảy ra, các chuyên gia da liễu, luật sư và cơ quan quản lý thị trường đều khuyến nghị cần một hệ thống giải pháp đồng bộ. Trước hết, người tiêu dùng cần thay đổi tư duy khi nhận mỹ phẩm làm quà. Dù là quà tặng từ người thân, người yêu hay bạn bè, vẫn phải kiểm tra kỹ thông tin trên bao bì, gồm nhãn phụ tiếng Việt, mã vạch, giấy công bố mỹ phẩm và tem chống giả.

Bác sĩ nhấn mạnh rằng, tuyệt đối không nên sử dụng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, không xuất xứ hoặc mang ngôn ngữ hoàn toàn xa lạ mà không có đơn vị phân phối chính thức tại Việt Nam. Việc thử sản phẩm trước trên vùng da nhỏ trong 24 giờ cũng là bước quan trọng để giảm nguy cơ dị ứng.

Ở góc độ quản lý nhà nước, các chuyên gia cho rằng, cần tăng cường kiểm soát thị trường mỹ phẩm, đặc biệt là các kênh bán hàng online, livestream và quà tặng theo combo. Đây là những “điểm nóng” dễ phát sinh hàng giả, hàng nhái với hình thức tinh vi, bao bì bắt mắt nhằm đánh lừa người mua.

Cơ quan chức năng cần siết chặt quy định về dán tem hợp quy, xử phạt mạnh tay các cá nhân, đơn vị tung ra mỹ phẩm trôi nổi dưới dạng quà tặng, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu nguy cơ sử dụng hàng kém chất lượng. Các đơn vị nhập khẩu và phân phối mỹ phẩm cũng cần công khai thông tin sản phẩm, giấy công bố và hướng dẫn sử dụng rõ ràng, giúp người dùng dễ dàng kiểm chứng.

Về phía người tặng quà, các chuyên gia khuyến nghị nên ưu tiên những thương hiệu uy tín, có cửa hàng phân phối chính hãng hoặc lựa chọn các hình thức quà tặng an toàn hơn, thay vì chọn sản phẩm dưỡng da khi không hiểu rõ tình trạng da và mức độ phù hợp của từng loại mỹ phẩm. Mỹ phẩm là sản phẩm mang tính cá nhân cao, nên việc chọn bừa theo quảng cáo hoặc đẹp mắt rất dễ gây hại cho người nhận.

Các bác sĩ cũng lưu ý, khi xảy ra triệu chứng bất thường như đỏ rát, ngứa hoặc bong tróc da, người dùng cần ngừng sử dụng ngay lập tức, làm sạch vùng da, không tự ý bôi thuốc theo lời mách bảo và nhanh chóng đến cơ sở y tế để tránh biến chứng nặng. Việc điều trị đúng thời điểm giúp giảm biến chứng và hỗ trợ phục hồi da nhanh hơn.

Những ca biến chứng từ quà tặng mỹ phẩm chỉ là “phần nổi” của tảng băng về thị trường mỹ phẩm kém chất lượng. Khi người tiêu dùng còn xem nhẹ việc kiểm tra nguồn gốc, khi người tặng lựa chọn sản phẩm theo cảm tính, và khi các nhà bán hàng trôi nổi vẫn dễ dàng qua mặt cơ quan kiểm soát, thì những câu chuyện đau lòng như cô gái bị bong tróc da, sẩn đỏ toàn mặt… sẽ chưa thể dừng lại. Đây là lúc người tiêu dùng cần tỉnh táo, người bán cần trung thực và cơ quan chức năng cần mạnh tay hơn nữa để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Thanh Hiền