Nam Phi kết luận sơ bộ việc điều tra chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá đối với lốp xe ô tô

Theo thông tin từ Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), ngày 30/5/2025, ITAC đã đăng Công báo kết luận sơ bộ về vụ việc điều tra chống lẩn tránh thuế CBPG với mặt hàng lốp xe ô tô, xe buýt và xe tải nhập khẩu từ Việt Nam. Đây là bước đi quan trọng trong vụ việc được khởi xướng từ ngày 20/9/2024 theo yêu cầu của Hiệp hội các nhà sản xuất lốp xe Nam Phi.

Theo ITAC, đã có sự thay đổi đáng kể trong mô hình thương mại giữa Trung Quốc, Việt Nam và khối SACU (Liên minh Thuế quan Nam Phi gồm 5 quốc gia: Nam Phi, Botswana, Lesotho, Eswatini và Namibia). Khối lượng nhập khẩu từ Trung Quốc giảm mạnh trong ba năm tài chính gần nhất (2021/22 - 2023/24), trong khi lượng nhập khẩu từ Việt Nam tăng đột biến. Riêng trong giai đoạn từ 1/8/2023 đến 31/7/2024, hàng nhập khẩu từ Việt Nam chiếm 6% tổng lượng nhập khẩu vào SACU, chỉ đứng sau Thái Lan (13,89%).

Lốp xe nhập khẩu từ Việt Nam bị Nam Phi áp thuế chống lẩn tránh tạm trong thời gian 6 tháng. Ảnh minh họa

ITAC nhận định lượng nhập khẩu từ Việt Nam đủ lớn để làm suy giảm hiệu quả của biện pháp CBPG mà SACU đang áp dụng với Trung Quốc. Ngoài ra, biên độ bán phá giá của hàng hóa từ Việt Nam được xác định ở mức rất cao, lên tới 78,90%. Từ các dữ liệu này, ITAC kết luận sơ bộ rằng có sự lẩn tránh thuế CBPG từ Trung Quốc thông qua Việt Nam.

Trong quá trình điều tra, ITAC ghi nhận có 06 doanh nghiệp Việt Nam trả lời bản câu hỏi điều tra ban đầu. Tuy nhiên, chỉ 03 doanh nghiệp tiếp tục cung cấp thông tin bổ sung theo yêu cầu. Trong đó, 02 doanh nghiệp hợp tác đầy đủ và không bị kết luận lẩn tránh do không hoạt động trong giai đoạn điều tra ban đầu với Trung Quốc. Một doanh nghiệp còn lại bị kết luận có hành vi lẩn tránh và bị áp thuế chống lẩn tránh tạm thời 8,78%. Các doanh nghiệp Việt Nam khác, do không hợp tác đầy đủ, bị áp dụng mức thuế toàn quốc đã từng áp cho Trung Quốc trong vụ việc ban đầu lên tới 41,47%.

Trên cơ sở đó, ITAC quyết định áp thuế chống lẩn tránh tạm thời đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong thời gian 6 tháng, tính từ ngày ban hành kết luận sơ bộ, nhằm bảo vệ ngành sản xuất lốp xe trong khu vực SACU.

Theo quy trình điều tra, các bên liên quan có 14 ngày kể từ ngày công bố để gửi bình luận bằng văn bản tới ITAC. Tuy nhiên, chỉ những bên cung cấp lý do hợp lý cho việc không hợp tác trước đó mới được ITAC xem xét bình luận. Dự kiến, kết luận cuối cùng sẽ được ITAC ban hành vào tháng 9/2025, sau đó trình Bộ trưởng Bộ Thương mại và Công nghiệp Nam Phi để xem xét áp dụng biện pháp chính thức.

Trước tình hình này, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị Hiệp hội Cao su Việt Nam nhanh chóng thông báo kết luận sơ bộ tới các doanh nghiệp liên quan, đồng thời phối hợp định hướng phương án xử lý và kiến nghị chính sách hỗ trợ cần thiết.

Đối với các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu liên quan cần nghiên cứu kỹ lưỡng nội dung Kết luận sơ bộ của ITAC, gửi bình luận bằng văn bản tới ITAC nếu cần thiết; Theo dõi chặt chẽ diễn biến vụ việc và hợp tác đầy đủ với ITAC trong giai đoạn điều tra tiếp theo; Bất kỳ hành động thể hiện sự bất hợp tác hoặc hợp tác không đầy đủ có thể dẫn tới việc Cơ quan điều tra Nam Phi sử dụng các chứng cứ sẵn có bất lợi hoặc áp dụng mức thuế chống lẩn tránh cao cho doanh nghiệp; Nghiên cứu trước việc đề nghị ITAC rà soát để điều chỉnh mức thuế chống lẩn tránh trong tương lai trong trường hợp muốn duy trì xuất khẩu vào khối SACU; Thường xuyên phối hợp, cập nhật thông tin cho Cục Phòng vệ thương mại để nhận được sự hỗ trợ kịp thời; Chủ động đa dạng hóa thị trường và mặt hàng xuất khẩu để tránh bị ảnh hưởng trong trường hợp vụ việc dẫn tới Kết luận cuối cùng áp thuế cho doanh nghiệp.

Duy Trinh