Nâng cao năng suất lao động – 'Chìa khóa sinh tồn' của doanh nghiệp dưới áp lực chuyển đổi số

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu biến động mạnh mẽ và hội nhập ngày càng sâu rộng, việc nâng cao năng suất và chất lượng lao động không còn là sự lựa chọn mà đã trở thành yếu tố sống còn đối với từng quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp. Đây chính là chìa khóa để thích nghi, phát triển bền vững và nâng cao vị thế cạnh tranh trong thời đại mới.

Ông Trần Hậu Ngọc, Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ, đã nhấn mạnh rằng năng suất không chỉ đơn thuần là thước đo hiệu quả sản xuất mà còn là biểu hiện của sự tiến bộ và sự phát triển bền vững trong kinh tế – xã hội. Điều này đặc biệt quan trọng khi các doanh nghiệp đang đứng trước sức ép lớn từ xu hướng chuyển đổi số, hội nhập kinh tế quốc tế và cạnh tranh ngày càng quyết liệt.

Năng suất lao động chính là nền tảng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và sự phát triển xã hội trong giai đoạn hiện nay. Một nền kinh tế chỉ có thể vững mạnh và doanh nghiệp mới tồn tại lâu dài nếu năng suất lao động không ngừng được cải thiện, góp phần gia tăng giá trị sản xuất, lợi nhuận và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường trong nước cũng như quốc tế.

Theo số liệu từ Viện Năng suất Việt Nam thuộc Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, tốc độ tăng năng suất lao động của Việt Nam trong giai đoạn 2011-2020 đạt bình quân 5,29% mỗi năm. Đặc biệt, từ 2016 đến 2020, tốc độ này đạt 5,88%/năm, hoàn thành mục tiêu đã đề ra trong Nghị quyết 05-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới mô hình tăng trưởng và nâng cao chất lượng tăng trưởng. Thành tựu này phản ánh sự nỗ lực tích cực của các doanh nghiệp cùng sự hỗ trợ từ chính sách và công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả làm việc.

Tuy nhiên, trong giai đoạn 2020-2023, sự tăng trưởng về năng suất lao động có phần chậm lại do những ảnh hưởng tiêu cực từ đại dịch COVID-19 làm gián đoạn hoạt động sản xuất, kinh doanh của nhiều doanh nghiệp. Thêm vào đó, xung đột địa chính trị như cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine đã kéo giảm sức cầu toàn cầu, làm suy giảm xuất khẩu của Việt Nam. Dẫu vậy, bước sang năm 2024, tốc độ tăng năng suất lao động đã phục hồi mạnh mẽ nhờ vào sự tập trung cải thiện năng suất trong doanh nghiệp và các chính sách phục hồi kinh tế của nhà nước. Việc tăng cường hợp tác quốc tế, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, cải thiện môi trường đầu tư và đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là chuyển đổi số, đã làm thay đổi căn bản cách thức vận hành và sản xuất của các doanh nghiệp.

Khi so sánh với các nước trong khu vực châu Á, Việt Nam nổi bật là quốc gia có tốc độ tăng năng suất lao động cao nhất trong nhóm các nước ASEAN. Giai đoạn 2016-2023, năng suất lao động của Việt Nam tăng trung bình 5,6% mỗi năm, vượt trội so với các quốc gia khác như Singapore (3,3%), Malaysia (2,6%), Thái Lan (2,6%), Indonesia (2,4%) và Philippines (2,8%). Ngay cả so với các nền kinh tế phát triển như Hàn Quốc và Nhật Bản, Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng vượt trội, trong khi hai nước này lại có xu hướng tăng trưởng năng suất chậm hoặc giảm. Đây là minh chứng rõ ràng cho những bước tiến quan trọng của Việt Nam trong việc cải thiện năng suất, đồng thời mở ra cơ hội để thu hẹp khoảng cách năng suất với các nền kinh tế tiên tiến.

Trong thực tế sản xuất kinh doanh, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã thể hiện sự năng động trong việc áp dụng công nghệ hiện đại và tự động hóa để nâng cao hiệu quả lao động. Điển hình như Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank), một trong những đơn vị dẫn đầu trong quá trình chuyển đổi số.

Theo nghiên cứu từ UiPath, năm 2024 VPBank đã tự động hóa hơn 102 quy trình nghiệp vụ, xử lý hơn 1,8 triệu yêu cầu khách hàng. Việc sử dụng công nghệ Robotic Process Automation (RPA) đã giúp giảm thời gian xử lý thủ công xuống chỉ còn khoảng 10% so với trước đây, đồng thời tiết kiệm chi phí nhân sự tương đương 350 nhân sự toàn thời gian. Điều này tạo điều kiện cho nhân viên chuyển sang làm các công việc có giá trị gia tăng cao hơn, nâng cao năng suất lao động từ 20 đến 30%. Bên cạnh đó, ngân hàng cũng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ khách hàng và quản lý vận hành nội bộ, từ đó cải thiện trải nghiệm dịch vụ và tăng cường khả năng cạnh tranh trong thị trường tài chính số ngày càng sôi động.

Không chỉ có VPBank, Công ty TNHH Honda Trading Việt Nam cũng là một ví dụ tiêu biểu trong việc ứng dụng tự động hóa nhằm tăng hiệu quả lao động. Theo báo cáo của ABeam Consulting, năm 2022 công ty đã áp dụng RPA để tự động hóa các quy trình như nhập đơn hàng, tạo hóa đơn, quản lý tồn kho, giúp tiết kiệm hàng nghìn giờ công lao động thủ công và chuẩn hóa các quy trình vận hành. Nhân viên được chuyển sang các công việc mang tính chất sáng tạo và chiến lược hơn, trong khi doanh nghiệp cũng thiết lập “đội chuyển đổi số” nhằm duy trì và mở rộng các sáng kiến số hóa. Nhờ đó, Honda Trading Việt Nam giảm chi phí vận hành, nâng cao độ chính xác và thúc đẩy văn hóa doanh nghiệp hướng tới công nghệ hiện đại.

Tương tự, Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) cũng đã hợp tác với FPT Software để triển khai nền tảng RPA “akaBot” từ năm 2020. Chỉ trong sáu tháng, 75 quy trình nghiệp vụ như mở/đóng tài khoản, chuyển tiền, rút tiền đã được tự động hóa, giúp giảm tới 80% thời gian xử lý và tiết kiệm khoảng 40% chi phí liên quan. Kết quả là năng suất lao động của TPBank được cải thiện đáng kể, nhân viên được giải phóng khỏi các công việc thủ công, tổ chức vận hành trở nên linh hoạt hơn và khả năng phục vụ khách hàng cũng được nâng cao rõ rệt. Đây là minh chứng sinh động cho hiệu quả mà chuyển đổi số và tự động hóa mang lại cho doanh nghiệp.

Ông Trần Hậu Ngọc nhấn mạnh thêm, nâng cao năng suất và chất lượng lao động không chỉ là thách thức mà còn là điều kiện tiên quyết để các doanh nghiệp có thể tồn tại và phát triển trong môi trường cạnh tranh toàn cầu. Việc đầu tư đổi mới công nghệ, phát triển nguồn nhân lực và đổi mới quy trình sản xuất sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, đồng thời tạo đà tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế quốc gia. 

An Dương