Thái Nguyên: Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tạo đột phá phát triển kinh tế xã hội

Hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, thúc đẩy kinh tế số

Thái Nguyên đã chuyển hướng rõ rệt từ nghiên cứu cơ bản sang ứng dụng và chuyển giao công nghệ phục vụ sản xuất, đời sống. Các chương trình, đề án KH&CN được xây dựng sát thực tiễn, tập trung vào các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến, bảo vệ môi trường, chăm sóc sức khỏe và giáo dục. Đặc biệt, việc triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển KH&CN, ĐMST và CĐS đã tạo bước chuyển mang tính chiến lược, khai thác tối đa tiềm năng sáng tạo của địa phương.

Hệ thống hạ tầng số trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên được đầu tư phát triển, góp phần quan trọng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Ảnh: T.L

Thái Nguyên đã từng bước xây dựng hệ sinh thái ĐMST với các hoạt động nổi bật như cuộc thi “Đổi mới sáng tạo – Vì Thái Nguyên thân yêu”, số hóa 3D di tích cấp tỉnh, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong y tế, giáo dục, phát triển chatbot tư vấn kỹ thuật chè, phát thanh viên ảo tiếng Tày... Theo Sở KH&CN Thái Nguyên, toàn tỉnh hiện triển khai 131 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh và 8 nhiệm vụ cấp quốc gia, tập trung vào các lĩnh vực có tiềm năng phát triển.

Tỉnh đã chú trọng phát triển tiềm lực KH&CN cả về cơ sở vật chất, thiết bị nghiên cứu lẫn nguồn nhân lực chất lượng cao. Đại học Thái Nguyên và các cơ sở đào tạo chuyên ngành trở thành cầu nối quan trọng giữa nghiên cứu và doanh nghiệp, góp phần hình thành đội ngũ cán bộ KH&CN đáp ứng yêu cầu thời đại số.

Trong sản xuất, nhiều mô hình ứng dụng KH&CN đã cho thấy hiệu quả rõ nét: hệ thống tưới tự động trong trồng chè ở Đại Từ, Phú Lương; mô hình trồng nấm công nghệ cao tại Phú Bình; ứng dụng IoT trong nuôi trồng thủy sản tại Võ Nhai... Các mô hình này không chỉ tăng năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn thay đổi tư duy sản xuất của người dân theo hướng hiện đại, bền vững.

Doanh nghiệp tiên phong đổi mới công nghệ

Thái Nguyên hiện có nhiều doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất để nâng cao năng suất, chất lượng và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Công ty CP Đúc Thái Nguyên là một điển hình. Doanh nghiệp này đã đầu tư hai dây chuyền đúc khuôn cát nhựa Furan và đúc khuôn cát tươi tự động nhập khẩu từ Nhật Bản và Hàn Quốc, giúp công suất sản xuất tăng gấp 5 lần, giảm chi phí nhân công và cải thiện điều kiện làm việc.

Các sản phẩm đúc của Công ty đã đạt tiêu chuẩn châu Âu (EN 124-1994) và quốc tế (ISO 9000:2008), trở thành nhà cung cấp linh kiện cho nhiều tập đoàn lớn trong nước và xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, châu Âu.

Tại Công ty TNHH Vonfram Masan – doanh nghiệp được Bộ KH&CN chứng nhận là Doanh nghiệp công nghệ cao, nhà máy tinh luyện vonfram có công suất hơn 9.300 tấn/năm. Doanh nghiệp này đã làm chủ quy trình tinh luyện khép kín và phát triển các sản phẩm siêu tinh khiết đạt chuẩn Mỹ, châu Âu, Ấn Độ. Còn đối với Công ty CP Thương mại và Du lịch Hà Lan đã số hóa hoạt động kinh doanh vận tải với hệ thống bán vé điện tử và giám sát hành trình bằng camera, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ.

Đầu tư cho tương lai hướng tới phát triển bền vững

Năm 2025, Thái Nguyên dự kiến bố trí hơn 233 tỷ đồng cho lĩnh vực KH&CN, phấn đấu nâng tỷ lệ chi cho nghiên cứu và phát triển (R&D) đạt từ 1% GRDP trở lên, trong đó kinh phí xã hội hóa chiếm trên 60%. Các lĩnh vực mới như công nghiệp bán dẫn, AI và dữ liệu lớn (Big Data) đang được ưu tiên phát triển. Tỉnh cũng đang triển khai Khu công nghệ thông tin tập trung Yên Bình, hợp tác với đối tác Hàn Quốc xây dựng Trung tâm dữ liệu hiện đại, mở rộng bảo hộ thương hiệu “Chè Thái Nguyên” tại các thị trường Hoa Kỳ, Nhật Bản và EU. 

Nhờ những nỗ lực đồng bộ, chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) của Thái Nguyên hiện đứng thứ 9/63 tỉnh, thành phố và dẫn đầu vùng trung du, miền núi phía Bắc. Hơn 250 sản phẩm của tỉnh đã được bảo hộ sở hữu trí tuệ, tiêu biểu như chè Tân Cương, gạo Bao Thai, nấm Phú Lương, miến Việt Cường…

Thái Nguyên đang khẳng định vị thế là trung tâm công nghiệp, giáo dục và khoa học của khu vực, nơi KH&CN, ĐMST và CĐS không chỉ là khẩu hiệu mà đã trở thành động lực thật sự cho phát triển bền vững, nâng tầm sức cạnh tranh của địa phương trong thời kỳ mới.

Duy Trinh