Năng suất – nền tảng cạnh tranh và phát triển kinh tế

Năng suất từ lâu đã được xem là yếu tố then chốt quyết định sức cạnh tranh của doanh nghiệp và là nền tảng để thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, doanh nghiệp nào duy trì được năng suất cao sẽ có lợi thế trong việc cung cấp sản phẩm, dịch vụ chất lượng với chi phí hợp lý, qua đó vừa đảm bảo lợi nhuận vừa mở rộng thị phần.

 Năng suất gắn với sức cạnh tranh của doanh nghiệp.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng cạnh tranh thực chất là cuộc đua giành ưu thế nhằm tiêu thụ nhiều hàng hóa, dịch vụ hơn và thu lợi nhuận lớn hơn. Ở tầm quốc gia, sức cạnh tranh được hình thành từ nền tảng của doanh nghiệp kết hợp với chiến lược phát triển, chính sách quản lý vĩ mô, cơ sở hạ tầng, công nghệ, nguồn nhân lực và vốn. Chính sự cộng hưởng này tạo nên mức độ mạnh yếu trong khả năng cạnh tranh của từng nền kinh tế.

Theo chuyên gia năng suất, một loạt tiêu chí phản ánh sức cạnh tranh của doanh nghiệp gồm: năng suất, trình độ công nghệ, hiệu quả sản xuất – tiêu thụ, mức giá, hệ thống phân phối và sự ổn định của nguồn cung ứng. Trong đó, năng suất được xem là trụ cột vì nó tác động trực tiếp đến chi phí, chất lượng, cũng như khả năng mở rộng quy mô. Do đó, những tổ chức thành công thường coi cải tiến năng suất là con đường để đạt đến tầm nhìn và mục tiêu dài hạn.

Trên bình diện vĩ mô, năng suất luôn giữ vai trò trung tâm trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Một quốc gia muốn tăng trưởng bền vững phải tạo ra nhiều của cải vật chất từ nguồn lực hữu hạn, đồng thời cải thiện mối quan hệ hợp tác giữa người lao động và nhà quản lý. Năng suất không chỉ thúc đẩy khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp mà còn gắn liền với mục tiêu dài hạn như xóa đói giảm nghèo, mở rộng dân chủ, thúc đẩy quyền con người và nâng cao bình đẳng xã hội.

Thực tế ở nhiều quốc gia cho thấy, những tổ chức có năng suất cao thường gắn chặt chính sách phát triển với việc nâng cao chất lượng cuộc sống, khuyến khích sự sáng tạo và chủ động của cá nhân. Khi năng suất được đặt làm trọng tâm, nó sẽ trở thành công cụ hiệu quả để dung hòa các mục tiêu kinh tế, xã hội, công nghệ và môi trường.

Khoa học – công nghệ có vai trò then chốt trong thúc đẩy năng suất doanh nghiệp.

Trong giai đoạn hiện nay, khoa học và công nghệ đóng vai trò nổi bật trong việc gia tăng năng suất. Các chỉ số quan trọng như tỷ lệ đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng, tốc độ tăng năng suất lao động bình quân, hay tỷ trọng xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao trong tổng kim ngạch xuất khẩu đều phản ánh vai trò to lớn của đổi mới sáng tạo.

Tuy nhiên, công nghệ tiên tiến chỉ phát huy tác dụng nếu đi kèm với năng lực quản lý hiệu quả và kỹ năng lao động phù hợp. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tác động của công nghệ tới năng suất phụ thuộc nhiều vào khả năng quản lý và trình độ của đội ngũ lao động. Do đó, để nâng cao năng suất, doanh nghiệp cần đồng thời chú trọng đổi mới công nghệ và nâng cao chất lượng quản trị.

Trong sản xuất kinh doanh, nhiều hoạt động làm phát sinh chi phí nhưng không tạo ra giá trị. Vì vậy, toàn bộ quy trình từ ý tưởng, thiết kế, sản xuất, phân phối cho đến dịch vụ sau bán hàng cần được tinh gọn để loại bỏ lãng phí. Quản lý tốt các quy trình này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả mà còn tăng tính linh hoạt, giảm thời gian đưa sản phẩm ra thị trường và cải thiện trải nghiệm khách hàng.

Tại Việt Nam, ngày càng nhiều doanh nghiệp ý thức được vai trò của hệ thống quản lý chất lượng. Việc áp dụng các chương trình cải tiến năng suất, chất lượng đã trở thành xu hướng tất yếu. Các hệ thống quản lý như ISO 9000, ISO 14000, SA 8000, GMP hay HACCP đang được triển khai rộng rãi, góp phần nâng cao uy tín sản phẩm và mở rộng cơ hội thâm nhập thị trường quốc tế.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, năng suất không chỉ là lợi thế cạnh tranh mà còn là điều kiện sống còn của doanh nghiệp Việt Nam. Để đạt năng suất cao, doanh nghiệp cần kiên trì đầu tư vào công nghệ hiện đại, đồng thời phát triển kỹ năng và nâng cao năng lực quản trị. Song song, việc xây dựng văn hóa năng suất, khuyến khích sáng kiến, cải tiến liên tục sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững.

Có thể khẳng định rằng năng suất chính là nền tảng để doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh, từ đó góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển toàn diện cho nền kinh tế.

Nam Dương