Năng suất lao động Việt Nam: Bước tiến vững chắc trong thập kỷ hội nhập

Cải thiện và thúc đẩy nâng cao năng suất lao động là một trong những vấn đề cốt lõi thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh hiện nay. Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi số và cạnh tranh gay gắt, năng suất lao động chính là yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và doanh nghiệp.

Theo báo cáo của Viện Năng suất Việt Nam (Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia), tốc độ tăng năng suất lao động của Việt Nam giai đoạn 2011-2020 khoảng 5,29%/năm. Trong đó, giai đoạn 2016-2020, năng suất lao động tăng 5,88%/năm, cơ bản đạt mục tiêu đề ra trong Nghị quyết 05-NQ/TW, Hội nghị lần thứ tư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về một số chủ trương, chính sách lớn nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Từ 2020-2023, tốc độ tăng năng suất lao động đã giảm hơn so với giai đoạn trước do dịch COVID-19 ảnh hưởng đến sản xuất của doanh nghiệp, bên cạnh đó, xung đột giữa Nga - Ukraine làm cho kinh tế toàn cầu giảm sút, kéo theo các mặt hàng xuất khẩu có sự suy giảm.

Tuy nhiên đến năm 2024, năng suất lao động đã đạt tốc độ tăng trưởng cao nhờ nỗ lực tập trung cải thiện năng suất. Từ các hoạt động đẩy mạnh hợp tác quốc tế, nhiều cơ hội phát triển đã được mở ra, cùng với chiến lược ổn định kinh tế vĩ mô, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và thúc đẩy chính sách khoa học công nghệ, trong đó đặc biệt các ứng dụng chuyển đổi số đã thay đổi đáng kể phương thức sản xuất.

Năng suất lao động đang trở thành yếu tố trọng tâm trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Trong thập kỷ qua, năng suất lao động của Việt Nam được đánh giá là có tốc độ tăng cao nhất trong các nước ASEAN. Giai đoạn 2016-2023, tốc độ tăng năng suất lao động bình quân của Việt Nam đạt 5,6%/năm, được ghi nhận có tốc độ tăng năng suất trong nhóm nước dẫn đầu khu vực, trong khi tốc độ tăng năng suất lao động bình quân của một số nước: Singapore tăng 3,3%/năm, Malaysia tăng 2,6%/năm, Thái Lan tăng 2,6%/năm, Indonesia tăng 2,4%/năm, Philippines tăng 2,8%/năm, Brunei giảm 2,5%/năm, Hàn Quốc tăng 3,8%/năm và Nhật Bản giảm 0,2%/năm.

Những nỗ lực cải thiện năng suất trong thập kỷ qua đã giúp Việt Nam đạt được kết quả đáng khích lệ về tăng trưởng năng suất, tạo cơ hội thu hẹp dần khoảng cách về mức năng suất so với các nước có nền kinh tế tiên tiến hơn.

Theo TS. Trần Hậu Ngọc – Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (Uỷ ban), Ủy ban đã giao Viện Năng suất Việt Nam nghiên cứu các yếu tố đầu vào để đạt tăng trưởng TFP nhằm góp phần phần triển kinh tế - xã hội một cách bền vững. Cùng với đó, Chỉ thị số 38/CT-TW của Ban Bí thư về tăng cường phát triển công tác tiêu chuẩn đo lường chất lượng đến năm 2030 là định hướng cho ngành tiêu chuẩn đo lường chất lượng trong 10 năm tới.

"Đặc biệt, việc Quốc hội thông qua Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật (sửa đổi), Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa (sửa đổi) trong 2025 sẽ tạo hành lang pháp lý, góp phần nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm trong thời gian tới", TS. Trần Hậu Ngọc nhấn mạnh.

TS. Trần Hậu Ngọc – Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia.

Bên cạnh đó, Ủy ban cũng thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực năng suất. Đặc biệt, từ ngày 6 - 17/10, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia phối hợp Tổ chức Năng suất châu Á tổ chức hội thảo quốc tế về đào tạo chuyên gia Năng suất cao cấp trong khuôn khổ “Chương trình Phát triển chuyên gia năng suất của APO”, được khởi động lại từ năm 2025 với hai cấp độ: cơ bản và nâng cao.

Cùng với đó, Ủy ban cũng đẩy mạnh triển khai Chương trình 1322, cho thấy đào tạo là yếu tố then chốt để nâng cao năng suất chất lượng trong thời gian tới.

Tiểu My