Năng suất và chất lượng - 'chìa khóa' nâng cao sức cạnh tranh cho ngành dệt may Việt Nam

Trong bối cảnh kinh tế hội nhập toàn cầu, Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa giai đoạn 2021-2030 (Chương trình 1322) được coi là giải pháp mang tính nền tảng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Với ngành dệt may - một trong những trụ cột xuất khẩu của nền kinh tế - Chương trình 1322 đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp cải thiện năng suất, bảo đảm chất lượng và đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng cao của thị trường quốc tế.

Theo ông Hoàng Xuân Hiệp - Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp và Thương mại Hà Nội, với một nền kinh tế có độ mở cao như Việt Nam, Chương trình 1322 mang đến các công cụ cải tiến, hệ thống quản lý thiết thực giúp doanh nghiệp sử dụng hiệu quả hai công cụ cạnh tranh rất mạnh là năng suất và chất lượng.

Dệt may là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của nước ta. 

Ông Hiệp dẫn chứng, năm 2025, trong khuôn khổ Chương trình 1322 đã triển khai đề tài cấp nhà nước về “Nghiên cứu triển khai một số giải pháp về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo để tăng năng suất và phát triển bền vững cho ngành dệt may Việt Nam”. Đề tài được thí điểm tại 10 doanh nghiệp dệt may, chủ yếu là các doanh nghiệp xuất khẩu sang các thị trường lớn như Hoa Kỳ, châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản,…

Việc triển khai thí điểm được thực hiện theo quy trình khoa học, bài bản. Trước hết là đánh giá bối cảnh hoạt động của từng doanh nghiệp trong 5 lĩnh vực của chuỗi dệt may gồm sợi, dệt, nhuộm, may và kinh doanh sản phẩm dệt may. Trên cơ sở đó, thực hiện xây dựng kế hoạch triển khai thí điểm; xác định các điều kiện cần thiết để hỗ trợ doanh nghiệp tham gia.

Tiếp theo, nội dung và quy trình triển khai thí điểm được thiết kế phù hợp với đặc thù từng doanh nghiệp và được tổ chức triển khai thực tế tại 10 doanh nghiệp dệt may. Trong quá trình này, mỗi doanh nghiệp thực hiện tối thiểu hai hoạt động đổi mới trong bốn nhóm hoạt động gồm: đổi mới sản phẩm, đổi mới quy trình sản xuất, đổi mới quản lý và đổi mới phương thức kinh doanh. Kết quả triển khai là cơ sở để đánh giá hiệu quả của mô hình thí điểm.

Điểm nhấn của đề tài là yếu tố con người được đặt ở vị trí trung tâm. Thông qua chương trình, 29 chuyên gia năng suất ngành dệt may đã được đào tạo, tạo nền tảng nhân lực quan trọng cho việc nâng cao năng suất một cách bền vững tại doanh nghiệp. Chính đội ngũ chuyên gia này giữ vai trò nòng cốt trong quá trình triển khai thí điểm các hoạt động đổi mới sáng tạo tại 10 doanh nghiệp dệt may. Nhờ đó, kết quả thí điểm cho thấy năng suất của các doanh nghiệp tham gia được cải thiện rõ rệt, mức tăng đạt từ 5% đến 30% tùy theo lĩnh vực và nội dung triển khai.

Chương trình 1322 góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp dệt may Việt Nam.

Trải qua 5 năm đầu (giai đoạn 2021-2025) với nhiều kết quả tích cực, để Chương trình 1322 phát huy hiệu quả mạnh mẽ hơn trong 5 năm tới (giai đoạn 2026-2030), theo ông Hiệp, điều quan trọng là phải gắn chặt việc triển khai với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.

Trong đó, nhu cầu cốt lõi của doanh nghiệp chính là nâng cao năng lực cạnh tranh bằng năng suất, chất lượng, tạo ra giá trị gia tăng cao thông qua các hoạt động đổi mới sáng tạo như phát triển sản phẩm tái chế; ứng dụng công nghệ số, công nghệ xanh vào quy trình sản xuất; ứng dụng hệ thống quản lý thông minh dựa trên nền tảng IoT, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI); đổi mới mô hình sản xuất kinh doanh theo chuỗi,…

Đồng thời, các hoạt động của Chương trình 1322 cần ưu tiên đầu tư vào những khâu trực tiếp tạo ra năng suất cao trong toàn bộ chuỗi giá trị của các sản phẩm như: thiết kế sản phẩm - yếu tố đầu tiên và có đóng góp lớn vào việc tạo ra giá trị gia tăng của sản phẩm; tham gia và phát triển công nghiệp hỗ trợ - nhằm nâng tỷ lệ nội địa hóa, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu; và ứng dụng công nghệ trong quản trị, sản xuất và tiếp cận thị trường - giúp mở rộng sự hiện diện tại các thị trường lớn. Thực tế cho thấy, có đến 60-70% giá trị gia tăng của doanh nghiệp nằm ở khâu thị trường, do đó, việc hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực chinh phục thị trường sẽ quyết định sức cạnh tranh bền vững trong giai đoạn tiếp theo.

Thanh Tùng