Nếu coi chất thải là tài nguyên, người lao động sẽ biến nó thành động lực phát triển

Chất thải – gánh nặng hay nguồn tài nguyên?

Thực tiễn những năm qua cho thấy chất thải sinh hoạt không chỉ là gánh nặng môi trường mà còn ẩn chứa giá trị kinh tế lớn. Bài viết “Một số chất thải sinh hoạt đã được xuất khẩu với giá cao” trên Báo Lao Động cho thấy, một bộ phận chất thải sau xử lý hoặc có khả năng tái sử dụng đã được xuất khẩu ra nước ngoài, mang lại nguồn lợi kinh tế đáng kể.

Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra không ít vấn đề. Nếu công tác xử lý trong nước chưa hiệu quả, chúng ta có nguy cơ bỏ lỡ cơ hội biến chất thải thành nguồn tài nguyên. Đồng thời, việc xuất khẩu chất thải cũng dấy lên lo ngại về tính bền vững, khi câu hỏi đặt ra là liệu các khâu xử lý, vận chuyển, tiêu thụ có đảm bảo tiêu chuẩn môi trường hay chỉ đơn thuần chạy theo lợi ích kinh tế ngắn hạn.

Ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường).

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, việc một số loại chất thải sinh hoạt được xuất khẩu với giá cao chính là minh chứng cho giá trị kinh tế tiềm ẩn nếu được xử lý đúng cách. Theo ông, để khai thác được lợi thế này, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường hệ thống kiểm tra, giám sát và đảm bảo tiêu chuẩn môi trường trong toàn bộ quá trình xử lý, tái chế và xuất khẩu.

Bên cạnh đó, cần mở rộng cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), yêu cầu doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu phải đóng góp vào việc quản lý, xử lý sản phẩm sau tiêu dùng.

Đông đảo công nhân, người lao động tham dự diễn đàn.

Ở góc nhìn địa phương, bà Lê Thanh Thủy, Phó Trưởng phòng Quản lý Môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội nhấn mạnh, xuất khẩu chất thải giá cao là lời nhắc nhở rõ ràng rằng chất thải không chỉ là gánh nặng mà có thể trở thành tài nguyên quý giá nếu được quản lý tốt.

Để đạt được điều này, Hà Nội cũng như các đô thị lớn cần nâng cao năng lực thu gom, đẩy mạnh phân loại tại nguồn, đào tạo công nhân vệ sinh môi trường và đầu tư công nghệ xử lý hiện đại. Chỉ khi đó, giá trị gia tăng từ chất thải mới được giữ lại, thay vì chảy ra ngoài qua các hoạt động xuất khẩu.

Ông Nguyễn Đức Thành, Phó Tổng Biên tập Báo Lao Động phát biểu tại Diễn đàn.

Tại Diễn đàn, ông Nguyễn Đức Thành, Phó Tổng Biên tập Báo Lao Động nhấn mạnh đến vai trò của chính sách, đặc biệt là Chỉ thị 20/CT-TTg vừa được ban hành nhằm tháo gỡ rào cản pháp lý, đồng thời khuyến khích trách nhiệm của toàn bộ chuỗi từ sản xuất, thu gom, xử lý đến tái chế và xuất khẩu.

Ông khẳng định, việc xuất khẩu chất thải chỉ thực sự có giá trị khi đi đôi với bảo đảm môi trường, tính minh bạch và trách nhiệm xã hội. Trong đó, công nhân vệ sinh môi trường chính là lực lượng tiên phong, trực tiếp giám sát và phản ánh những bất cập thực tiễn để chính quyền và doanh nghiệp có thể kịp thời khắc phục.

Diễn đàn – nơi công nhân lên tiếng và hành động

Diễn đàn năm nay không chỉ dừng lại ở việc trao đổi thông tin mà còn trở thành nơi thảo luận các giải pháp cụ thể cho quản lý chất thải có giá trị. Nhiều ý kiến thống nhất rằng cần thúc đẩy phân loại rác tại nguồn để giảm chi phí xử lý, gia tăng giá trị kinh tế và đảm bảo môi trường.

Đồng thời, việc trang bị kiến thức, công nghệ hiện đại cho công nhân vệ sinh là điều cấp thiết, giúp họ có đủ kỹ năng và công cụ để thu gom, phân loại và xử lý rác thải một cách hiệu quả, thân thiện với môi trường.

Bên cạnh đó, diễn đàn cũng bàn sâu đến những vấn đề mới phát sinh sau sáp nhập các đơn vị hành chính, đòi hỏi sự đồng bộ trong luật pháp, quản lý nhà nước và trách nhiệm từ trung ương đến địa phương.

Thực tế đã có những kết quả bước đầu tích cực: từ việc xuất khẩu chất thải sinh hoạt với giá trị cao đến sự thay đổi trong nhận thức của công nhân, chính quyền và xã hội về vai trò của quản lý rác thải. Tuy nhiên, để biến tiềm năng này thành giá trị bền vững, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách, công nghệ, năng lực thực thi và đặc biệt là sự tham gia tích cực của người lao động.

Diễn đàn Công nhân Lao động vì Môi trường 2025 vì thế không chỉ là nơi ghi nhận mà còn kêu gọi hành động để bảo vệ môi trường một cách toàn diện. Nếu coi chất thải là tài nguyên thì chính người lao động – lực lượng trực tiếp và tiên phong sẽ là mắt xích quan trọng để biến nguồn tài nguyên đó thành động lực phát triển bền vững cho đất nước.

Thanh Hiền