Ngành thủ công mỹ nghệ Thủ đô - Sáng tạo, đổi mới xúc tiến thương mại để vươn ra thế giới

Hà Nội được mệnh danh là “đất trăm nghề” với khoảng 1.350 làng nghề và làng có nghề, chiếm hơn 30% tổng số làng nghề của cả nước. Trong số này có 327 làng nghề đã được UBND TP. Hà Nội công nhận. Năm 2024, tổng doanh thu của 327 làng nghề được công nhận ước đạt trên 24.000 tỷ đồng, đóng góp mạnh mẽ vào kinh tế của Thủ đô.

Tuy nhiên, ngành thủ công mỹ nghệ Hà Nội vẫn loay hoay trước bài toán nâng cao năng lực sản xuất, xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường quốc tế. Để thúc đẩy xuất khẩu, ngành thủ công mỹ nghệ của Thủ đô cần một chiến lược toàn diện: nâng cao năng lực sản xuất, đẩy mạnh sáng tạo thiết kế, đặc biệt là đổi mới xúc tiến thương mại để vươn ra thế giới.

Ngành thủ công mỹ nghệ Thủ đô - Sáng tạo, đổi mới xúc tiến thương mại để vươn ra thế giới

Thực tế hiện nay, mô hình sản xuất tại các làng nghề vẫn chủ yếu dựa vào hộ gia đình, các cơ sở công nghiệp nông thôn quy mô còn nhỏ, thiếu lao động kỹ thuật; 70% chủ cơ sở chưa qua đào tạo bài bản.

Đa số doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ có quy mô nhỏ, thiếu năng lực quản lý, thiếu bộ phận marketing và nghiên cứu thị trường. Lao động thiếu kỹ năng số, kỹ năng thiết kế, kỹ năng quảng bá trên thương mại điện tử, dẫn tới hạn chế trong xây dựng thương hiệu và tiếp cận thị trường quốc tế.

Quy hoạch vùng nguyên liệu chưa hiệu quả, ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng quy tắc xuất xứ trong các FTA là những yếu tố ngày càng quan trọng khi thị trường toàn cầu chuyển sang tiêu dùng xanh. Bên cạnh đó, nguyên liệu sản xuất suy giảm do khai thác thiếu quy hoạch; hạ tầng lạc hậu, thiếu điểm trưng bày, bãi đỗ xe hay các thiết chế phục vụ du lịch làng nghề. Nhiều cơ sở không có vốn mở rộng, không đủ điều kiện tham gia cụm công nghiệp làng nghề.

Hoạt động xúc tiến thương mại vẫn yếu. Hội chợ trong nước thiếu tính chuyên nghiệp, chưa có phân khúc khách hàng rõ ràng; còn hội chợ quốc tế chi phí quá cao, khiến doanh nghiệp nhỏ không thể tham gia. Không ít làng nghề chưa có thương hiệu riêng và chưa kết hợp tốt với du lịch.

Theo ông Trịnh Quốc Đạt- Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, xúc tiến thương mại là yếu tố then chốt giúp sản phẩm OCOP và sản phẩm làng nghề mở rộng thị trường. Tuy nhiên, nhiều cơ sở vẫn xem nhẹ việc xây dựng thương hiệu, chưa chú trọng thiết kế logo, bao bì, website hay đăng ký bảo hộ. Trong khi đó, sản phẩm thủ công mỹ nghệ cần được cải tiến thường xuyên, thích ứng thị hiếu trong nước và quốc tế, vẫn giữ bản sắc văn hoá nhưng mang hơi thở hiện đại.

Để phát triển thị trường thủ công mỹ nghệ một cách bài bản và bền vững, các chuyên gia trong ngành cho rằng, cần xác định rõ quan điểm và định hướng chiến lược. Đây chính là điểm tựa quan trọng để xây dựng các giải pháp phù hợp.

Ông Vũ Hy Thiều- Chủ tịch Hội đồng cố vấn Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ cho rằng, cần có định hướng sáng tạo phù hợp với nhu cầu tiêu dùng trong và ngoài nước, nhất là từ các đơn vị liên quan đến xuất khẩu. Thông tin thị trường là yếu tố then chốt. Nhiều nghệ nhân không biết khách quốc tế mua sản phẩm thủ công để sử dụng như thế nào.

Mặt khác, vấn đề thiết kế hiện đang là hạn chế lớn nhất của ngành thủ công mỹ nghệ. Mẫu mã còn đơn điệu, ít đổi mới, phần lớn làm theo đơn đặt hàng nên thiếu tính thương mại. Điều này khiến sản phẩm khó bắt kịp xu hướng tiêu dùng và khó nâng cao giá trị gia tăng.

Sở Công Thương Hà Nội nhận định, giai đoạn tới sẽ là thời kỳ cạnh tranh khốc liệt đối với ngành hàng thủ công mỹ nghệ trên quy mô toàn cầu. Ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng, muốn tận dụng cơ hội, phải đầu tư vào công nghệ, nâng cao chất lượng, ứng dụng nền tảng số để mở rộng thị trường.

Cụ thể, ông Hoàng Minh Lâm- Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Xúc tiến thương mại Hà Nội cho rằng, để thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ, thời gian tới, Trung tâm sẽ tăng cường kết nối nghệ nhân, thợ giỏi với người tiêu dùng trong nước, cũng như người tiêu dùng nước ngoài thông qua hoạt động xúc tiến thương mại là tham gia các hội chợ triển lãm để nghiên cứu sáng tạo, thiết kế ra những mẫu mã mới có tính ứng dụng cao, phù hợp với xu hướng của thế giới.

“Cùng với đó, phát triển thương hiệu làng nghề gắn với văn hóa và du lịch; đồng thời mở rộng xuất khẩu thông qua thương mại điện tử xuyên biên giới. Đây là xu hướng mà nhiều quốc gia đã nắm bắt và chúng ta cần nhanh chóng tham gia để giữ lợi thế”- ông Hoàng Minh Lâm nhấn mạnh.

Lê Kim Liên