Nguy cơ mắc bệnh hiếm gặp Madelung nếu uống nhiều rượu

Madelung là một bệnh lạ, hiếm gặp, có đặc trưng bởi sự tích tụ các u mỡ đối xứng ở vùng cổ, vai, lưng và các khu vực khác trên cơ thể. Bệnh Madelung thường ảnh hưởng đến nam giới trung niên và có liên quan đến việc tiêu thụ rượu.

TS. BS Nguyễn Quang Đức - Phó Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật Sọ mặt và Tạo hình, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, tên bệnh "người gấu" xuất hiện đầu tiên vào năm 2017, do chính ông đặt cho loại bệnh này khi gặp và phẫu thuật cho một bệnh nhân Madelung do hình dáng rất giống phần cổ của một con gấu.

Theo TS.BS Nguyễn Quang Đức, Madelung là một bệnh lạ, hiếm gặp, có đặc trưng bởi sự tích tụ các u mỡ đối xứng ở vùng cổ, vai, lưng và các khu vực khác trên cơ thể. Bệnh Madelung thường ảnh hưởng đến nam giới trung niên và có liên quan đến việc tiêu thụ rượu. Quay ngược thời gian hàng thế kỷ, bệnh lý này được Benjamin Brodie mô tả đầu tiên vào năm 1846, sau đó là một loạt các báo cáo của các tác giả: Madelung, Launois và Bensaude vào năm 1898. Bệnh còn được gọi tên là hội chứng Launois Bensause hoặc bệnh Đa u mỡ đối xứng lành tính (Multiple symmetric lipomatosis - MSL).

Đây là bệnh liên quan đến sự rối loạn phân bố mỡ dưới da, với đặc điểm là tích tụ mỡ dưới da đối xứng xung quanh cổ, vai gáy, thân mình, cánh tay, trên đùi... Trong đó, vùng cổ và vai gáy là vị trí hay gặp nhất, khối mỡ vùng này làm cho vòng cổ rất to, nên bệnh còn có một tên khác là bệnh "Cổ áo Madelung" (Madelung's Collar).

Hiện tại, nguyên nhân chính gây nên bệnh Madelung vẫn chưa được làm sáng tỏ. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu của một số tác giả đã chỉ ra rằng có một số yếu tố liên quan đến bệnh Madelung như: rối loạn chuyển hóa, yếu tố di truyền, nội tiết… và đặc biệt là rượu. Chính vì vậy, số đông bệnh nhân thường là nam giới ở độ tuổi trung niên, có tiền sử nghiện rượu hoặc uống rượu nhiều năm. Cách nhận biết bệnh này đó là xuất hiện những khối u mỡ đối xứng vùng cổ, vai gáy, thân mình. Các khối u thường phát triển chậm, theo giai đoạn, từ nhỏ tới to gây ảnh hưởng tới chức năng và thẩm mỹ của người bệnh.

Thực tế, tác động của bệnh này tới chất lượng sức khỏe con người rất lớn. Đối với những bệnh nhân mắc bệnh Madelung, khi khối u nhỏ thường không ảnh hưởng nhiều đến các chức năng trên cơ thể. Tuy nhiên, khi khối u phát triển đủ lớn sẽ gây các triệu chứng chèn ép các cấu trúc xung quanh u gây ảnh hưởng tới chức năng và ngoại hình của người bệnh. Đơn cử như chèn ép đường thở gây khó thở, chèn ép dây thần kinh gây đau, tê bì; khó khăn trong đời sống sinh hoạt từ việc mặc quần áo, ăn uống đến nằm, vận động đầu, cổ…

Vấn đề về biến đổi ngoại hình do khối u mỡ gây ra khiến người bệnh Madelung có những hình dạng dị thường, ảnh hưởng nghiêm trọng tới tâm lý người bệnh, dẫn đến việc ngại giao tiếp với mọi người xung quanh, một số người bệnh có dấu hiệu tự ti, trầm cảm. Ngoài ra, người bệnh Madelung thường có các rối loạn khác kèm theo như tăng men gan, rối loạn chuyển hóa lipid, tăng huyết áp, đái tháo đường…

"Cho đến nay, cơ chế gây bệnh Madelung chưa được hiểu biết một cách rõ ràng, do đó, chưa có những biện pháp phòng tránh bệnh hiệu quả. Tuy nhiên, một số yếu tố đã được biết đến có liên quan gây bệnh như rối loạn chuyển hóa, nghiện rượu, béo phì…. Vì vậy, các biện pháp phòng bệnh Madelung hữu hiệu có thể đưa ra là duy trì chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, thể dục thể thao hợp lý và đặc biệt là hạn chế sử dụng bia, rượu… có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh" - TS.BS Nguyễn Quang Đức nhận định.

Theo TS.BS Nguyễn Quang Đức, hiện tại có nhiều phương pháp điều trị bệnh được các tác giả đưa ra, tuy nhiên có hiệu quả hơn cả vẫn là phẫu thuật lấy bỏ khối u mỡ. Song trên thực tế, do chưa rõ cơ chế gây bệnh Madelung một cách chính xác nên khi điều trị phẫu thuật cắt bỏ u chủ yếu giúp người bệnh cải thiện về mặt chức năng và thẩm mỹ chứ không hoàn toàn khỏi bệnh. Tuy nhiên, sau phẫu thuật, nếu bệnh nhân tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ, đặc biệt là bỏ rượu một cách tuyệt đối sẽ hạn chế được tỷ lệ tái phát hay phát triển trở lại của khối u.

Quá trình phẫu thuật bệnh Madelung cũng tương đối phức tạp do kích thước u lớn, nằm cả trước và sau cổ nên thời gian mổ kéo dài, dễ gây chảy máu, sau mổ phù nề chèn ép có thể gây nên tình trạng khó thở. Bệnh nhân Madelung thường có nhiều bệnh lý toàn thân nên làm tăng nặng các biến chứng.

Liên quan tới tình trạng uống rượu tại Việt Nam, theo chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mức tiêu thụ rượu bia đang tăng nhanh tại Việt Nam. Theo thống kê từ Báo cáo toàn cầu cho thấy mức tiêu thụ rượu bia bình quân/người trưởng thành quy đổi ra cồn nguyên chất đã tăng từ 3,8 lít/người lên 8,3 (cao hơn mức trung bình của thế giới là 6,4 lít). Mức tiêu thụ rượu bia tính theo lít cồn nguyên chất bình quân đầu người (trên 15 tuổi) mỗi năm tại Việt Nam là 8,3 lít, tương đương với 170 lít bia mỗi năm.

Việt Nam xếp thứ hai trong các nước khu vực Đông Nam Á, xếp thứ 3 châu Á về mức tiêu thụ bình quân rượu bia/người. Tình trạng uống quá độ đến mức nguy hại cũng đang rất phổ biến ở người trưởng thành Việt Nam: 44,2% nam giới, 2015; tăng gần gấp 2 lần so với năm 2010 (25,1%).

Bộ Y tế cũng cảnh báo số ca tử vong do rượu bia khi tổng kết lại với con số khá lớn. Sử dụng rượu bia đã và đang gây nên gánh nặng đối với y tế, kinh tế và gia tăng các vấn đề xã hội.

Theo thống kê gần đây nhất, mỗi năm có khoảng hơn 548.000 trường hợp tử vong do ung thư, bệnh tim mạch, tâm thần, tiêu hóa, nhiễm trùng và do một số bệnh khác; trong đó ước lượng có khoảng hơn 40.800 ca tử vong liên quan đến bia rượu (chiếm tỷ lệ 7,5%).

Rượu/bia là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30 bệnh, chấn thương và là nguyên nhân gián tiếp của ít nhất 200 loại bệnh tật nằm trong danh mục phân loại bệnh tật quốc tế. Rượu bia là yếu tố nguy cơ xếp thứ 2 trong 10 nguy cơ gây tàn tật và tử vong hàng đầu tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, rượu bia cũng là nguyên nhân lớn nhất gây ra 30% các vụ gây rối trật tự xã hội và 33,7% các vụ bạo lực gia đình ở Việt Nam. Sử dụng rượu bia cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng bất bình đẳng giới và bất bình đẳng kinh tế xã hội, thách thức các nỗ lực giảm nghèo bền vững.

An Dương (T/h)