Nguy cơ tiềm ẩn từ đồ chơi trẻ em chứa hóa chất độc hại

Đồ chơi nhiễm độc: Nguy cơ không thể xem nhẹ

Tháng 6/2025, lực lượng chức năng tại Quảng Ninh đã tiêu hủy gần 2.000 con gấu bông mang nhãn “Baby Three” sau khi phát hiện hàm lượng formaldehyde vượt chuẩn an toàn. Formaldehyde vốn được dùng để xử lý vải, chống nhăn, cố định màu nhưng nếu tồn dư nhiều có thể gây kích ứng mắt, da, đường hô hấp và được xếp vào nhóm chất có khả năng gây ung thư. Ngay sau thông tin công bố, nhiều cửa hàng đã phải vội vàng bán tháo, thu hồi sản phẩm để tránh rủi ro. Người tiêu dùng lo lắng, bởi nhiều gia đình đã mua về cho trẻ nhỏ mà không hay biết món đồ lại chứa độc chất.

Các chuyên gia cảnh báo, không chỉ những sản phẩm có nhãn mác mà cả đồ chơi nhái, hàng trôi nổi không rõ nguồn gốc, đặc biệt là các loại thú nhồi bông, đồ chơi nhựa bắt chước nhân vật nổi tiếng – cũng có thể chứa formaldehyde hoặc các chất độc thần kinh khác. Vụ việc này cho thấy nguy cơ từ đồ chơi kém chất lượng không phải chuyện cá biệt. Nó phản ánh khoảng trống lớn trong việc kiểm soát chất hóa học trong sản phẩm trẻ em, nhất là ở phân khúc giá rẻ, nhập lậu.

Thực tế, Việt Nam hiện được đánh giá là một thị trường đồ chơi trẻ em đầy tiềm năng với quy mô ước đạt hơn 1 tỷ USD/năm, tốc độ tăng trưởng bình quân trên 10%. Tuy nhiên, hơn 80% sản phẩm đang lưu hành là nhập khẩu, chủ yếu từ Trung Quốc, và một tỷ lệ đáng kể là hàng nhập lậu, không qua kiểm định. Điều này khiến thị trường vừa phát triển mạnh, vừa tiềm ẩn nhiều rủi ro về chất lượng, an toàn.

Nhiều sản phẩm baby three bị tiêu hủy do có hàm lượng chất cấm.

Hóa chất “ẩn mình” trong đồ chơi và cách phòng tránh

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra trong đồ chơi trẻ em có thể tồn tại hơn 100 loại hóa chất khác nhau, trong đó đáng lo ngại là formaldehyde thường có trong vải may thú bông gây kích ứng và nguy cơ ung thư; phthalates dùng để làm mềm nhựa PVC nhưng có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng sinh sản và phát triển hormone ở trẻ nhỏ; chất chống cháy halogen và brominated flame retardants được thêm vào nhựa, mút xốp để chống cháy song có khả năng gây rối loạn thần kinh, ảnh hưởng trí nhớ và khả năng học tập; các kim loại nặng như chì, cadmium, thủy ngân thường có trong sơn màu hoặc lớp mạ kim loại có thể gây ngộ độc thần kinh, giảm IQ, tổn thương thận và gan.

Điều nguy hiểm là những hóa chất này không thể nhận biết bằng mắt thường. Chúng tồn tại trong màu sắc, mùi hoặc kết cấu sản phẩm, và tích tụ dần trong cơ thể trẻ khi tiếp xúc lâu dài.

Ông Nguyễn Đăng Sinh, Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam (VATAP), nhận định: “Tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, trong đó có cả sản phẩm đồ chơi trẻ em, đang diễn biến rất phức tạp. Việc kiểm soát mới chỉ xử lý phần ngọn, trong khi các kẽ hở về quản lý tem, bao bì, mã truy xuất nguồn gốc vẫn bị lợi dụng. Điều này đặt trẻ em – nhóm đối tượng dễ tổn thương nhất – trước nguy cơ tiếp xúc với những sản phẩm tiềm ẩn hóa chất độc hại mà phụ huynh không thể nhận biết bằng mắt thường.”

Để bảo vệ trẻ em, phụ huynh cần tỉnh táo trong lựa chọn đồ chơi. Hãy ưu tiên những sản phẩm có nhãn hợp chuẩn, có tem kiểm định, mã QR truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Tránh mua đồ chơi quá rẻ, không thương hiệu hoặc hàng nhập lậu, vốn là “ổ” chứa hóa chất độc hại. Với thú bông, quần áo, đồ nhựa mới mua về, nên giặt sạch hoặc phơi thoáng khí trước khi cho trẻ sử dụng. Đồng thời, cha mẹ cần hướng dẫn trẻ rửa tay sau khi chơi, đặc biệt trước khi ăn uống.

Về phía cơ quan quản lý, cần tăng cường kiểm tra thị trường đồ chơi, nhất là dịp lễ, tết và Trung thu – thời điểm tiêu thụ cao. Thực tế, nhiều địa phương trong năm 2025 đã tiến hành siết chặt kiểm soát, tịch thu, tiêu hủy hàng loạt sản phẩm không đạt chuẩn nhằm bảo vệ trẻ nhỏ.

Đáng chú ý, năm 2025 Quốc hội đã thông qua Luật Hóa chất sửa đổi, có hiệu lực từ 2026, nhằm quản lý chặt chẽ hơn các sản phẩm chứa hóa chất độc hại. Đây là tín hiệu tích cực, song để thực sự phát huy hiệu quả, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chức năng, doanh nghiệp và chính phụ huynh trong việc tạo môi trường sống, vui chơi an toàn cho trẻ em.

Thanh Hiền