Nhà sáng chế 'chân đất' đưa sản phẩm Việt vươn tầm thế giới

Đi lên từ hai bàn tay trắng

Sinh ra trong gia đình làm nông khó khăn, lại đông anh em nên anh Phạm Văn Hát phải nghỉ học sớm để phụ giúp gia đình. Học hết lớp 7, anh Hát được gửi đến xưởng cơ khí vừa học vừa làm. Với năng khiếu bẩm sinh nên anh nhanh chóng nắm được các bí quyết của nghề. Với tay nghề học được, anh đi làm thuê cho các xưởng chuyên về sửa chữa ô tô. Tại các xưởng này, chỉ sau vài tháng, anh đã là thợ chính.

Anh Hát kể về dấu mốc năm 2005, anh trở về quê và mở xưởng sửa chữa công nông. Đến năm 2007, khi xe công nông bị cấm hoạt động, anh quay sang thuê đất và xây dựng mô hình trồng rau sạch với quyết tâm làm giàu trên quê hương mình.

Tuy nhiên, thời điểm này, người dân vẫn chưa quen với khái niệm rau sạch, rau an toàn nên sản phẩm tiêu thụ rất khó khăn. Mô hình trồng rau sạch đầu tư tốn kém nhưng tiêu thụ lại hạn chế, do đó, đến năm 2010 gia đình anh đã gánh khoản nợ gần 3 tỷ đồng. Tình trạng này khiến gia đình anh lâm vào hoàn cảnh vô cùng khó khăn.

Không nản chí, anh Hát quyết định vay 200 triệu để xuất khẩu lao động sang Israel với hy vọng sẽ trả được phần nào số nợ trên và cũng để học kinh nghiệm làm nông nghiệp công nghệ cao. Sang Israel, anh làm thuê cho một chủ trang trại.

Một lần, chủ trang trại giao cho anh đi rải phân thủ công trên cánh đồng. Để hoàn thành công việc sẽ mất nhiều thời gian nên Hát đề xuất chủ trang trại cho anh thử chế tạo một cái máy làm công việc này thay cho 10 người. Sau thời gian thuyết phục, chủ trang trại đã đồng ý cho anh Hát làm.

Theo đó, hàng đêm, anh tính toán số liệu, thiết kế và bắt tay vào chế tạo một chiếc máy rải phân. Khi làm xong máy rải phân và đem ra thử nghiệm trên cánh đồng đã mang lại kết quả bất ngờ. Sau vài lần chỉnh sửa, chiếc máy hoạt động rất tốt. Ông chủ trang trại đã đề nghị mua bản quyền chiếc máy và thưởng cho anh số tiền 10.000 USD, đồng thời nâng lương cho anh lên 2.500 USD/tháng. Từ thành công ban đầu, các ý tưởng sáng chế máy móc nông nghiệp bắt đầu nhen nhóm trong anh.

Nhiều lần từ chối bán bản quyền

Sau hơn 1 năm làm việc tại trang trại, anh Hát trở về quê hương. Tại quê nhà, thấy anh trai của mình là Phạm Văn Ca không thuê được người gieo hạt rau giống cho kịp thời vụ, anh đã nảy ra ý tưởng chế tạo một chiếc máy để rải hạt giống.

Mất gần 2 năm mày mò nghiên cứu, thử nghiệm, chiếc máy đã ra đời với độ chính xác đạt tuyệt đối. Anh Hát đặt tên cho chiếc máy này của mình là “Robot đặt hạt”. Đến năm 2014, chiếc máy lần đầu tiên xuất hiện trên thị trường và nhanh chóng được nhiều người tìm mua.

Anh Ca - người đầu tiên sử dụng máy đặt hạt cho biết, chiếc máy thực sự hiệu quả và giúp ích rất nhiều cho người nông dân. Nếu như trước đây gieo bằng tay thì một lạng hạt giống, anh Ca phải thuê 2 công với giá 400 nghìn đồng và gieo trong nửa ngày nhưng nay với chiếc máy này, anh chỉ phải gieo trong khoảng 20 phút, lượng hạt gieo đều, cây mọc đồng đều và nhiều hơn, không có hiện tượng cây gầy, cây yếu như trước.

Theo anh Ca, trước đây anh chỉ dám gieo hơn 2 sào rau giống nhưng nay nhờ có chiếc máy anh gieo hơn 1 mẫu. Anh cũng nhận được nhiều đơn đặt hàng rau giống hơn so với trước kia. Đến nay, sau nhiều lần cải tiến, “Robot đặt hạt” đã tăng độ chính xác, công suất tăng cao hơn và có thể đặt được hạt giống cho khoảng 25 loại rau.

Hiện “Robot đặt hạt” đã được nông dân khắp các tỉnh thành trong cả nước đặt mua với giá 35 triệu đồng/chiếc. Không những thế, nhiều khách hàng từ Mỹ, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Singapore… đã tìm hiểu và đặt mua với giá 3.000 USD/chiếc. Máy sản xuất ra đến đâu tiêu thụ ngay đến đó, nhiều lúc chế tạo không kịp đơn đặt hàng.

Nhiều người cũng đã “đánh tiếng” muốn mua bản quyền chiếc máy nhưng anh Hát không bán, bởi nếu bán bản quyền cho người khác và họ nâng giá lên, người nông dân sẽ chịu thiệt đầu tiên.

Năm 2015, anh Hát đã trả hết nợ và đang từng bước mở rộng xưởng sản xuất. Sau thành công của “Robot đặt hạt”, nhiều máy móc nông cụ lần lượt ra đời dưới bàn tay của chàng “kỹ sư” mới tốt nghiệp lớp 7 như máy cày hai lưỡi, máy phun thuốc sâu, máy làm luống, máy thu hoạch rau húng, lò sấy điện nông sản kiểu mới, máy thái cá, máy rửa thịt tự động… Mỗi chiếc máy đều hiệu quả, ưu việt hơn nhiều lần so với máy móc tương tự của nước ngoài.

Mới đây nhất, anh đã chế tạo ra máy phun thuốc sâu chỉ với giá 65 triệu đồng/chiếc. Máy phun có sải cánh bề ngang 20m, mỗi lượt phun được 20m. Với thời gian 20 phút, máy phun được 2 mẫu ruộng nên thay thế cho nhiều lao động. Bánh xe của máy thiết kế với đặc trưng riêng, khi hoạt động dưới ruộng không chèn lên lúa và có thể vượt qua các chướng ngại vật một cách dễ dàng. Đặc biệt, hệ thống điều khiển cánh tay phun được thiết kế bằng thủy lực nên vận hành rất nhẹ nhàng, thuận tiện.

Kỳ vọng đem trí tuệ Việt ra thế giới

Mỗi khi bắt tay vào chế tạo một chiếc máy, anh Hát đều tự hỏi với giá tiền này người nông dân có mua được không và những người không có trình độ, kiến thức có sử dụng được không? Sau khi trả lời được 2 câu hỏi này, anh Hát mới bắt đầu bước vào chế tạo máy. Nhờ vậy, các loại máy do anh chế tạo ra luôn đơn giản, dễ vận hành, dễ sử dụng và đem lại hiệu quả cao.

Anh Hát bộc bạch: “Những nhà sáng chế không được đào tạo bài bản với xuất phát điểm là nông dân, hiểu bà con cần gì, gặp phải khó khăn gì… nên máy móc chúng tôi chế tạo ra luôn được người nông dân đón nhận vì nó đáp ứng đúng nhu cầu thực tế”.

Năm 2017, một tập đoàn máy nông nghiệp của Mỹ đã sang Việt Nam và mời anh Hát sang Mỹ làm việc với mức lương 7.000 USD/tháng nhưng anh từ chối. Anh luôn tâm niệm, đất nước đang tiến hành hiện đại hóa nông nghiệp, phát triển nông nghiệp công nghệ cao và mong muốn cống hiến hết trí tuệ và sức lực cho người nông dân Việt Nam. Anh cũng mong muốn đưa sản phẩm, trí tuệ Việt Nam vươn tầm thế giới. Nhà sáng chế nông dân 47 tuổi tâm sự, thành công bước đầu này là động lực để anh tiếp tục đam mê nghiên cứu, tìm hướng đi mới, mà theo anh nếu kiên trì, quyết tâm và lao động nghiêm túc sẽ mang lại thành công.

Anh khẳng định, điều cốt yếu ở các sáng chế mới không phải là nhận được một tấm bằng công nhận mà cái chính phải là tính ứng dụng và sự thiết thực của sản phẩm đối với hoạt động sản xuất thường ngày của nhà nông. "Chúng tôi cần nguyên tắc mở, cần có quy trình, chính sách tạo điều kiện thuận lợi từ các bộ, ngành để làm sao chúng tôi đăng ký bản quyền, tạo ra các sản phẩm hữu ích nhanh nhất cho bà con nông dân", anh Hát nói.

Phong Lâm