Những nguồn phát thải chính gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng ở Hà Nội

Theo ghi nhận mấy ngày gần đây một số địa phương ở miền Bắc như Hà Nội, Phú Thọ, Bắc Giang, Hải Dương, Hà Nam, Hưng Yên, Thái Nguyên... có chất lượng không khí ở ngưỡng xấu (cảnh báo đỏ). Đáng chú ý, không khí Hà Nội từ khi bắt đầu mùa thu tới nay ô nhiễm nặng nề có thời điểm chất lượng không khí rất kém, ở ngưỡng cảnh báo tím đã ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người dân. 

Bằng mắt thường cũng thấy nhiều ngày bầu trời mờ mịt sương mù. Thường thì sương mù là hiện tượng thời tiết do luồng không khí lạnh ẩm gây ngưng tụ những hạt nước nhỏ li ti tạo thành. Nhưng hiện nay ở Hà Nội đang tiết trời khô hanh mà có sương mù, thì đấy chính là hiện tượng "sương mù ô nhiễm".

Khi không khí ô nhiễm bụi quá mức, gây nên hiện tượng hạt bụi li ti làm thành tác nhân gây ngưng đọng hơi nước, thành sương mù. Sương mù ô nhiễm càng nặng nề trong những ngày không mưa, nồng độ bụi trong không khí cao, không có gió nên lượng bụi không được phát tán đi.

Bụi gây hại theo kích cỡ của hạt bụi. Bụi mịn và siêu mịn có kích thước nhỏ hơn 2.5 μm, dễ dàng đi xuyên qua các cơ chế bảo vệ của hệ hô hấp vào phế nang thậm chí xuyên qua phế nang đi vào máu, gây nhiều nguy hại. Cùng với ô nhiễm bụi, mức độ ô nhiễm không khí còn được đo bằng nồng độ các khí độc như khí O3, NO2, CO.

Tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội đến từ nhiều nguồn phát thải khác nhau gây ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe. Ảnh minh họa

Ô nhiễm không khí được biết gây nên nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch như viêm mũi xoang, viêm phế quản, hen, khí phế thũng, tăng huyết áp, đột quỵ, ung thư... Hiện tượng cứ mùa thu đông đến là các bệnh như kể trên tăng lên, nhưng nhiều người không rõ nguyên nhân, thì cứ nói chung là tại thay đổi thời tiết, nhưng có thể nói việc nhiều người mắc bệnh khi chuyển mùa có phần xuất phát từ ô nhiễm không khí.

Bà Nguyễn Hoàng Ánh - Phó trưởng phòng phụ trách Phòng Quản lý Chất lượng môi trường, Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường cho biết, phát thải ô nhiễm không khí ở Hà Nội đến từ nhiều nguyên nhân như giao thông, công nghiệp, xây dựng, mật độ dân cư nội đô quá lớn. Tổng diện tích của Hà Nội là rất lớn, trên 3.000 km2, nhưng phần lớn dân cư sống chen chúc trong diện tích mấy chục km2 của vùng lõi, khiến cho mức độ ô nhiễm của vùng nội đô Hà Nội rất cao. Giảm được mật độ dân cư này là chìa khóa để giảm ô nhiễm cho khu vực nội đô. Tuy nhiên, việc giải bài toán phân bố dân cư đang bế tắc do các lợi ích kinh tế đan xen nhau. Đa số trường đại học và bệnh viện lớn vẫn chưa di dời ra ngoại ô. Một số nhà máy hoặc cơ quan di dời thì liền thay thế vào bằng các chung cư cao tầng, càng nhét thêm người vào nội đô.

Nguyên nhân tiếp theo chính là hoạt động giao thông vận tải bao gồm cả bụi đường và khí thải từ số lượng lớn các phương tiện cơ giới tham gia giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Hiện Hà Nội có khoảng 1,1 triệu xe ô tô và gần 7 triệu xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành, trong đó có nhiều phương tiện cũ không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải.

Hoạt động xây dựng nhà ở, công trình giao thông, công trình công ích (cải tạo mặt đường, vỉa hè) chưa nghiêm túc thực hiện các giải pháp kỹ thuật, quản lý như che chắn, rửa xe, vệ sinh... làm phát sinh bụi.

Ngoài ra theo bà Ánh, khí thải phát sinh từ cơ sở sản xuất công nghiệp có sử dụng nhiên liệu hóa thạch như than, dầu, hay như đốt chất thải, rác thải và đốt củi khi trời lạnh. Bên cạnh đó, các khu vực quanh Hà Nội người dân vẫn đốt rơm rạ tại cánh đồng khá phổ biến.

Ngoài những yếu tố trên thì các yếu tố như điều kiện khí hậu, thời tiết cũng là nguyên nhân khách quan tác động không nhỏ đến chất lượng không khí, đặc biệt tại các tỉnh, thành phố phía Bắc.

Giải thích tình trạng ô nhiễm không khí, UBND thành phố Hà Nội cũng từng chỉ ra nguyên nhân, như các phương tiện giao thông; đun bếp than tổ ong, đốt củi; xây dựng, phá dỡ các công trình; vận chuyển vật liệu; mùi hôi thối từ hệ thống thoát nước chưa được xử lý; mùi từ các trại chăn nuôi gia súc, gia cầm; đốt rơm rạ, rác; thu gom rác thải chưa tốt; ô nhiễm ao hồ lâu năm; bùn thải chưa được xử lý; khói bụi từ các cơ sở sản xuất trên địa bàn thành phố và một số tỉnh lân cận; tác động của khí hậu và thời tiết chuyển mùa. Trong các nguyên nhân gây ô nhiễm không khí thì nguyên nhân do các phương tiện giao thông được cho chiếm tới 56%. 

An Dương (T/h)