Phát triển thị trường tín chỉ xe điện tại Việt Nam góp phần hạn chế ô nhiễm không khí

Ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng tại các thành phố lớn

Theo thống kê, vào đầu năm 2025, Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đều ghi nhận chỉ số AQI (chỉ số chất lượng không khí) ở mức cao, trong đó Hà Nội thường xuyên đứng đầu danh sách các thành phố ô nhiễm nhất thế giới.

Theo Hệ thống quan trắc không khí IQAir, vào lúc 7h50 sáng 10/3/2025, Hà Nội xếp thứ 3 trong danh sách 126 thành phố ô nhiễm trên thế giới của IQAir. Cụ thể, với chỉ số AQI ở mức 188, chất lượng không khí của Hà Nội ở mức màu đỏ "không lành mạnh." Chi tiết tại Hà Nội, trạm đo ở quận Bắc Tây Hồ ghi nhận chỉ số AQI cao nhất, màu tím "rất không tốt" ở mức 223.

Thành phố Hồ Chí Minh nằm trong nhóm có chất lượng không khí ở mức màu vàng "trung bình" với chỉ số AQI là 77, xếp thứ 55. Số liệu này sẽ thay đổi tùy theo thời điểm và múi giờ, khi các thành phố khác trên thế giới lần lượt bước vào giờ cao điểm, khi lượng xe cộ và các hoạt động sản xuất đạt mức cao nhất.

Ô nhiễm không khí không chỉ gây ra hàng triệu ca tử vong sớm hàng năm mà còn làm gia tăng các bệnh lý về hô hấp, tim mạch và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ em, với 242 triệu trẻ em trên toàn cầu bị ảnh hưởng học tập vì cú sốc khí hậu. Do đó, Việt Nam cần nhanh chóng triển khai các biện pháp kiểm soát phát thải và khuyến khích sự chuyển đổi sang giao thông sạch.

Giải pháp khả thi là phát triển thị trường tín chỉ xe điện, qua đó khuyến khích sự chuyển đổi từ phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang xe điện. Tín chỉ xe điện có thể được coi là công cụ tài chính giúp các công ty giảm thiểu lượng phát thải khí nhà kính thông qua việc hỗ trợ tài chính cho việc sản xuất và tiêu thụ xe điện. Cùng với việc mở rộng hạ tầng xe điện và phát triển các chính sách hỗ trợ, tín chỉ xe điện sẽ thúc đẩy việc sản xuất và tiêu thụ xe điện tại Việt Nam, đồng thời tạo ra cơ hội cho các doanh nghiệp tham gia vào thị trường carbon toàn cầu.

Để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí nên tận dụng tín chỉ carbon để phát triển xe điện. Ảnh minh họa

Nhiều hãng xe điện tận dụng tín chỉ carbon để tăng doanh thu, ngành xe điện tại Việt Nam cần tận dụng

PGS.TS Đàm Hoàng Phúc - Giám đốc Chương trình Đào tạo kỹ thuật ô tô, Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, tại châu Âu và Mỹ, không ít hãng ô tô đã tham gia vào thị trường carbon và mang về khoản lợi lớn, thậm chí có tiềm năng trở thành một trong những nguồn thu chính.

"Thông thường sẽ tính dựa trên mức phát thải của mỗi chiếc xe bán ra. Hãng có nhiều mẫu xe ít phát thải trong dải sản phẩm thì số lượng xe có thể sản xuất càng nhiều và kiếm được thêm tín chỉ carbon" - ông Phúc giải thích.

Theo Green Earth, báo cáo thu nhập mới nhất của Tesla - một công ty sản xuất xe điện và năng lượng sạch của Mỹ cho thấy, doanh thu tín dụng carbon tăng vọt lên mức kỷ lục. Chỉ trong một quý Tesla đã tạo ra 692 triệu USD từ việc bán các khoản tín dụng theo quy định, chiếm gần 30% thu nhập ròng của công ty. Trong cả năm, con số đó đã tăng vọt lên 2,76 tỉ USD, phản ánh mức tăng 54% so với năm 2023.

Thành công của Tesla trong thị trường tín dụng carbon cho thấy, nhu cầu về tín dụng carbon chất lượng cao vẫn mạnh mẽ, cung cấp một công cụ quan trọng cho các doanh nghiệp điều hướng các quy định đang phát triển.

Hiện VinFast là nhà sản xuất xe điện hàng đầu của Việt Nam đang mở rộng thị phần ra nhiều quốc gia khác trên thế giới. Do đó, nếu bán được tín chỉ carbon ở Việt Nam và các thị trường khác trên thế giới thì chắc chắn đây sẽ là một nguồn lợi không nhỏ cho hãng xe này cũng như nền kinh tế.

Trang Redshawadvisors nhận định, thị trường carbon đã sẵn sàng chào đón một bổ sung mới dưới dạng tín dụng xe điện (EV). Việc giới thiệu tín dụng EV trong thị trường carbon mang đến một cơ hội đáng kể để khuyến khích hơn nữa việc áp dụng xe điện và giảm lượng khí thải carbon từ giao thông vận tải.

Hiện tại, các hãng xe điện lớn trên thế giới đã tận dụng tín chỉ carbon để tăng doanh thu. Các doanh nghiệp trong nước có thể tham gia thị trường carbon bằng cách bán tín chỉ carbon cho các hãng xe xăng hoặc giao dịch tín chỉ carbon trên thị trường quốc tế trên các sàn giao dịch như Sàn giao dịch carbon châu Âu (ETS).

Dù vậy, ngành xe điện Việt Nam cần có cơ chế hỗ trợ từ Chính phủ để thực sự tận dụng tín chỉ carbon. Chẳng hạn như nhà chức trách cần xây dựng hệ thống đo lường, báo cáo và kiểm chứng để xác định chính xác mức CO2 tiết kiệm được, phát triển thị trường giao dịch carbon nội địa để doanh nghiệp có thể mua bán tín chỉ dễ dàng và tung thêm ưu đãi cho doanh nghiệp xe điện tham gia thị trường carbon...

Việt Nam cần xây dựng khung pháp lý và chính sách hỗ trợ để phát triển thị trường tín chỉ xe điện. Phát triển hạ tầng là một yếu tố then chốt để thị trường xe điện có thể phát triển mạnh mẽ, bằng việc đầu tư mở rộng mạng lưới trạm sạc điện quốc gia. Mở rộng mảng xanh đô thị và kết hợp với phát triển xe điện sẽ giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Kết nối doanh nghiệp và thúc đẩy thương mại tín chỉ carbon để thúc đẩy thương mại tín chỉ xe điện. Giải pháp quan trọng là xây dựng sàn giao dịch tín chỉ xe điện, tương tự như thị trường tín chỉ carbon quốc tế. Sàn giao dịch này sẽ tạo ra một kênh thông suốt để các doanh nghiệp có thể mua bán tín chỉ, thúc đẩy sự tham gia của các doanh nghiệp trong việc giảm thiểu phát thải.

Phát triển thị trường tín chỉ xe điện tại Việt Nam là một giải pháp quan trọng để đẩy nhanh quá trình điện khí hóa giao thông, giảm ô nhiễm không khí và hướng tới phát triển bền vững. Với việc xây dựng khung pháp lý và chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, khuyến khích đầu tư vào sản xuất và hạ tầng, cùng với việc thúc đẩy thương mại tín chỉ carbon, Việt Nam có thể tạo ra một môi trường thuận lợi để phát triển xe điện và thị trường tín chỉ này. Học hỏi từ các mô hình thành công của thế giới sẽ giúp Việt Nam xây dựng một hệ thống giao thông xanh, hiện đại và bền vững trong tương lai.

An Dương (T/h)