Tháo gỡ vướng mắc về KH&CN trong vận hành mô hình chính quyền 2 cấp

Ghi nhận tình hình thực tế tại các địa phương

Đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ đòi hỏi bộ máy quản trị phải tinh gọn, hiệu quả và hiện đại. Vì vậy, việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp (cấp xã và cấp tỉnh) được đánh giá là chính sách lớn, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Việt Nam.

Xác định khoa học công nghệ là trụ cột quan trọng trong quá trình này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 132/2025/NĐ ngày 12/6/2025 quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ (Nghị định 132) và Nghị định số 133/2025/NĐ-CP (ban hành cùng ngày) quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ (Nghị định 133).

Ngay sau đó, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đã ký Quyết định số 2083/QĐ-BKHCN ngày 8/8/2025 về việc ban hành Kế hoạch Đoàn công tác của Bộ Khoa học và Công nghệ làm việc tại các địa phương về vận hành bộ máy chính quyền cấp xã, phường, đặc khu. Trong đó, Bộ tổ chức 12 đoàn công tác làm việc với 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương từ ngày 12/8/2025 đến ngày 22/8/2025.

Ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Khoa học và Công nghệ.

Báo cáo chi tiết về kết quả hoạt động của 12 đoàn về địa phương hỗ trợ chính quyền địa phương hai cấp, ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, về hạ tầng kỹ thuật, hầu hết các tỉnh, thành phố đã hoàn tất kết nối mạng truyền số liệu chuyên dùng tới cấp xã. Nhiều tỉnh, thành phố đã trang bị đủ 100% máy tính cho cán bộ tại một cửa. Các tỉnh đã đồng bộ phần mềm một cửa điện tử, tích hợp Cổng Dịch vụ công quốc gia.

Một số tỉnh đã triển khai lưu trữ dữ liệu thông qua trung tâm điều hành hoặc sử dụng điện toán đám mây. Các tỉnh đều đã trang bị máy scan, thiết bị số hóa; nhiều tỉnh có tỷ lệ số hóa hồ sơ trên 90%.

Về bố trí nhân lực và tổ chức thực hiện, các tỉnh, thành phố đã bố trí cán bộ trực tiếp tại Trung tâm phục vụ hành chính công hoặc bộ phận một cửa các cấp để đảm nhận nghiệp vụ số hóa; tiến hành tuyển dụng hoặc điều động cán bộ từ đơn vị khác để tăng cường nhân lực thực hiện nhiệm vụ phân cấp; tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu cho cán bộ cấp huyện, xã về quản lý khoa học công nghệ và kỹ năng triển khai chuyển đổi số.

Đồng thời, ban hành các quyết định, quy chế, kế hoạch xác định rõ nguyên tắc, phạm vi và lộ trình thực hiện các nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền.

Sở Khoa học và Công nghệ các địa phương đã rà soát chức năng, nhiệm vụ từng phòng, đảm bảo phân công cụ thể nhiệm vụ tiếp nhận, xử lý thủ tục hành chính và quản lý các lĩnh vực chuyên ngành.

Tháo gỡ nhiều vướng mắc

Trong quá trình về địa phương làm việc, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng nhận thấy còn một số vướng mắc như hạ tầng kỹ thuật phục vụ triển khai thực hiện chính quyền hai cấp tại các địa phương chưa đồng bộ, đặc biệt tại các xã, phường sáp nhập.

Việc kết nối dữ liệu từ cổng dịch vụ công quốc gia về hệ thống phục vụ hành chính công của tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương còn gặp khó khăn; còn lúng túng trong việc xử lý đối với các hệ thống thông tin, phần mềm, cơ sở dữ liệu dôi dư, tạm dừng hoạt động sau khi sáp nhập tỉnh.

Một số địa phương còn ghi nhận tình trạng thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn về công nghệ thông tin, chuyển đổi số tại cấp xã, nhất là vùng sâu, vùng xa. Cán bộ được giao thực hiện nhiệm vụ chưa có kinh nghiệm và chưa được đào tạo, tập huấn nghiệp vụ về một số lĩnh vực như viễn thông và Internet, tần số vô tuyến điện, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn đo lường chất lượng, an toàn bức xạ hạt nhân. Tại cấp xã còn thiếu cán bộ chuyên trách về khoa học và công nghệ.

Trên cơ sở những vướng mắc đã nêu, Bộ Khoa học và Công nghệ yêu cầu các đơn vị thuộc Bộ ban hành văn bản hành chính hướng dẫn địa phương hoặc sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật còn bất cập, chưa đồng bộ. Đối với các văn bản không thuộc thẩm quyền ban hành của Bộ Khoa học và Công nghệ thì chuyển tới cơ quan có thẩm quyền để được kịp thời xử lý.

Bên cạnh đó, tiếp tục hướng dẫn địa phương các kỹ năng, kiến thức (hình thức làm việc trực tiếp, tổ chức hội nghị tập huấn, khóa đào tạo/bồi dưỡng...) về công nghệ thông tin, chuyển đối số, sử dụng AI và chuyên môn nghiệp vụ liên quan đến các lĩnh vực được đã được Bộ Khoa học và Công nghệ phân quyền, phân cấp cho địa phương.

Đồng thời, xây dựng khung kiến trúc tổng thể quốc gia số (phiên bản 2.0); xây dựng khung theo dõi, đánh giá tiến độ và hiệu quả chuyển đổi số; rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật chuyên ngành; xóa các điểm lõm sóng; tiếp tục duy trì tổ thường trực và các nhóm tương tác trực tuyến 24/7 để tiếp nhận, hướng dẫn, giải đáp các nội dung đề xuất, kiến nghị thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của các cơ quan, đơn vị, địa phương.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng kiến nghị, đề xuất Chính phủ có cơ chế hỗ trợ ngân sách mục tiêu hoặc đưa vào chương trình đầu tư công trung hạn; có chính sách ưu tiên đào tạo, phân bổ biên chế và đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin; sửa đổi, bổ sung quy định phân định thẩm quyền chứng thực. Đồng thời, chia sẻ, kết nối, tích hợp đồng bộ dữ liệu giữa các hệ thống của các Bộ; xem xét để có hướng dẫn hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét quy định về việc tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị cho việc thực hiện giải quyết thủ tục hành chính.

Thanh Tùng