Tiêu chuẩn - 'ngôn ngữ chung' giúp giảm rào cản thương mại, tăng cơ hội mở rộng thị trường

Trong thế giới kết nối ngày nay, thương mại quốc tế phụ thuộc rất nhiều vào các hệ thống kỹ thuật số và trao đổi dữ liệu. Đi kèm với cơ hội là thách thức mới về an ninh mạng, bảo mật thông tin và niềm tin giữa các đối tác. Chính ở đây, tiêu chuẩn quốc tế và hoạt động đánh giá sự phù hợp đóng vai trò “ngôn ngữ chung”, giúp các bên phối hợp với nhau trơn tru hơn, tránh để khác biệt về yêu cầu kỹ thuật trở thành rào cản thương mại (TBT).

Khi mỗi quốc gia, tổ chức áp dụng một cách tiếp cận khác nhau về an ninh mạng, nguy cơ đứt gãy sự tương thích, thiếu tin cậy và chậm trễ trong giao dịch là rất rõ. Các tiêu chuẩn quốc tế về an ninh mạng tạo ra khuôn khổ chung để các bên cùng tuân thủ, từ đó giảm thiểu xung đột yêu cầu, tiết kiệm chi phí tuân thủ lặp lại và tạo nền tảng cho thương mại số phát triển bền vững.

Hai trong số các tiêu chuẩn an ninh mạng nổi tiếng và đáng tin cậy nhất là ISO/IEC 27001 dành cho CNTT và IEC 62443 dành cho công nghệ vận hành (OT) trong các hệ thống mạng vật lý. Cả hai tiêu chuẩn này đều góp phần loại bỏ TBT theo nhiều cách.

ISO/IEC 27001: Bảo vệ an ninh thông tin

ISO/IEC 27001 là một trong những tiêu chuẩn quốc tế được sử dụng rộng rãi nhất về an ninh thông tin. Tiêu chuẩn đưa ra các yêu cầu để thiết lập, triển khai, duy trì và liên tục cải tiến Hệ thống quản lý an ninh thông tin (ISMS). Điểm mạnh của ISO/IEC 27001 là cung cấp một cách tiếp cận có hệ thống để nhận diện, đánh giá và kiểm soát rủi ro liên quan đến thông tin, thay vì xử lý tình huống một cách rời rạc hoặc mang tính ứng phó.

Về bản chất, ISO/IEC 27001 xây dựng khuôn khổ toàn diện nhằm bảo đảm ba trụ cột của an ninh thông tin: tính bảo mật, tính toàn vẹn và tính sẵn sàng của dữ liệu. Khi doanh nghiệp áp dụng đúng và đầy đủ các yêu cầu của tiêu chuẩn, họ không chỉ bảo vệ tốt hơn các tài sản thông tin nhạy cảm mà còn tạo dựng được lòng tin với khách hàng, đối tác và cơ quan quản lý.

Một trong những giá trị quan trọng của ISO/IEC 27001 đối với thương mại quốc tế là khả năng xây dựng nghĩa vụ pháp lý, quy định và yêu cầu hợp đồng khác nhau thành một hệ thống yêu cầu thống nhất. Khi một tổ chức chứng minh được mình tuân thủ ISO/IEC 27001, họ đồng thời thể hiện năng lực đáp ứng các chuẩn mực bảo mật được quốc tế công nhận. Điều này giúp giảm đáng kể những rào cản phát sinh do khác biệt trong kỳ vọng về an ninh thông tin giữa các thị trường, từ đó làm mềm đi các TBT liên quan đến an toàn và bảo mật dữ liệu.

Tiêu chuẩn cũng nhấn mạnh cách tiếp cận dựa trên rủi ro. Thay vì bảo vệ tất cả mọi thứ theo cùng một mức độ, doanh nghiệp tập trung nguồn lực vào những tài sản quan trọng nhất, những rủi ro có tác động lớn nhất đến hoạt động kinh doanh và chuỗi cung ứng. Quản lý rủi ro hiệu quả giúp giảm khả năng xảy ra sự cố mạng gây gián đoạn giao dịch, góp phần duy trì môi trường thương mại ổn định, an toàn hơn cho tất cả các bên.

Tiêu chuẩn - ngôn ngữ chung giúp loại bỏ các rào cản thương mại quốc tế.

Đặc biệt, khi đi kèm với hoạt động đánh giá sự phù hợp do các tổ chức độc lập thực hiện, ISO/IEC 27001 càng phát huy vai trò trong thương mại quốc tế. Thông qua các chương trình chứng nhận, như chương trình đánh giá và cấp chứng chỉ theo hệ thống của IEC, tổ chức được kiểm tra một cách khách quan, minh bạch. Chứng chỉ quốc tế là bằng chứng thể hiện năng lực quản lý an ninh thông tin, qua đó củng cố niềm tin, giảm bớt nhu cầu đánh giá lặp lại từ từng đối tác khác nhau, góp phần loại bỏ các rào cản vô hình trong giao dịch xuyên biên giới.

IEC 62443: Bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng

Nếu ISO/IEC 27001 tập trung vào an ninh thông tin trong hệ thống CNTT thì IEC 62443 lại được thiết kế riêng cho an ninh mạng của các hệ thống điều khiển và tự động hóa công nghiệp (IACS), yếu tố quan trọng trong các ngành sản xuất, năng lượng, giao thông, hạ tầng thiết yếu. Trong những ngành này, thiết bị, phần mềm và hệ thống thường đến từ nhiều nhà cung cấp, nhiều quốc gia khác nhau. Nếu mỗi bên áp dụng một tiêu chuẩn an ninh mạng riêng, sự thiếu đồng bộ sẽ nhanh chóng trở thành rào cản đối với thương mại và tương thích kỹ thuật.

Bộ tiêu chuẩn IEC 62443 giải quyết trực diện vấn đề đó bằng cách thiết lập hệ thống yêu cầu an ninh mạng thống nhất cho các thành phần và hệ thống IACS. Bộ tiêu chuẩn không chỉ đề cập đến yêu cầu kỹ thuật của sản phẩm, mà còn bao quát cả quy trình phát triển, triển khai, vận hành và bảo trì an toàn. Điều này giúp các nhà sản xuất tích hợp hệ thống và đơn vị vận hành có chung một “bản thiết kế” về an ninh mạng, từ đó dễ dàng phối hợp với nhau trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Một điểm nhấn quan trọng của IEC 62443 là cách tiếp cận trọn vòng đời và theo chuỗi cung ứng. Tiêu chuẩn đưa ra các hướng dẫn về phát triển an toàn ngay từ khâu thiết kế (security by design), cấu hình an toàn khi tích hợp, cũng như yêu cầu trong quá trình vận hành và cập nhật hệ thống.

Bằng cách đó, IEC 62443 giúp giảm nguy cơ thiết bị bị giả mạo, bị cài cắm mã độc hoặc bị can thiệp trong quá trình sản xuất và phân phối. Chuỗi cung ứng an toàn hơn đồng nghĩa với việc giảm đáng kể nguy cơ hàng hóa bị xâm phạm, hỗ trợ duy trì tính toàn vẹn và độ tin cậy của sản phẩm được trao đổi giữa các quốc gia.

Giống như ISO/IEC 27001, IEC 62443 dựa trên tư duy quản lý rủi ro. Tiêu chuẩn khuyến khích doanh nghiệp nhận diện rõ các tài sản quan trọng, các mối đe dọa, lỗ hổng và tác động tiềm ẩn, từ đó thiết kế các biện pháp bảo vệ phù hợp. Cách tiếp cận này không chỉ tăng cường khả năng chống chịu trước tấn công mạng mà còn hỗ trợ tính liên tục của hoạt động sản xuất – yếu tố then chốt để duy trì uy tín và ổn định trong thương mại quốc tế.

Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như ISO/IEC 27001 và IEC 62443, kết hợp với hoạt động đánh giá sự phù hợp độc lập giúp xây dựng nền tảng tin cậy chung, nhờ đó, những khác biệt về yêu cầu kỹ thuật không còn là rào cản, mà trở thành động lực để các bên nâng cao năng lực, cải thiện hệ thống và mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường.

Bảo Linh