Truy xuất nguồn gốc giúp doanh nghiệp Việt Nam chinh phục thị trường

Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, minh bạch thông tin về nguồn gốc sản phẩm trở thành tiêu chuẩn bắt buộc của thương mại quốc tế. Với các thị trường có yêu cầu khắt khe như châu Âu, Mỹ hay Nhật Bản, doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển buộc phải chứng minh được toàn bộ hành trình của sản phẩm - từ nơi sản xuất, quy trình chế biến cho đến khi tới tay người tiêu dùng. Chính điều đó đang thúc đẩy làn sóng đầu tư vào hệ thống truy xuất nguồn gốc trong cộng đồng doanh nghiệp Việt, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Truy xuất nguồn gốc không còn là khái niệm xa lạ. Nó là quá trình thu thập, lưu trữ và chia sẻ thông tin về sản phẩm trong suốt vòng đời của nó. Nhờ đó, người tiêu dùng có thể biết rõ sản phẩm họ mua được tạo ra từ đâu, bằng cách nào, liệu có đảm bảo tiêu chuẩn về an toàn, môi trường hay không.

Ở nhiều quốc gia phát triển, đây là yếu tố bắt buộc để một mặt hàng được phép nhập khẩu. Chẳng hạn, Quy định chống phá rừng (EUDR) của Liên minh châu Âu sắp có hiệu lực yêu cầu mọi sản phẩm như cà phê, ca cao, gỗ hay cao su xuất khẩu vào EU phải chứng minh không liên quan đến hoạt động phá rừng.

Điều này đặt ra thách thức lớn cho hàng nghìn doanh nghiệp Việt, đặc biệt trong lĩnh vực nông sản và thủy sản – những ngành vốn phụ thuộc mạnh vào chuỗi cung ứng nhỏ lẻ. Tuy nhiên, chính yêu cầu nghiêm ngặt ấy lại mở ra cơ hội cho doanh nghiệp Việt nâng tầm năng lực sản xuất và quản trị. Khi áp dụng truy xuất nguồn gốc, doanh nghiệp buộc phải tiêu chuẩn hóa quy trình, kiểm soát tốt hơn chất lượng và đảm bảo tính minh bạch. Đây là nền tảng quan trọng để nâng cao năng suất, giảm rủi ro và tạo dựng lòng tin với đối tác quốc tế.

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp nhỏ của Việt Nam đã bắt đầu tận dụng cơ hội này để vươn ra thị trường toàn cầu. Vinamit - doanh nghiệp sản xuất nông sản sấy đã áp dụng công nghệ blockchain để theo dõi toàn bộ chuỗi cung ứng. Mỗi sản phẩm khi xuất khẩu đều có mã QR cung cấp thông tin chi tiết về vùng trồng, ngày thu hoạch và nhà máy chế biến. Nhờ sự minh bạch này, Vinamit đã duy trì lượng xuất khẩu ổn định sang Nhật Bản, Mỹ và Hàn Quốc – những thị trường vốn nổi tiếng khắt khe về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

Doanh nghiệp Việt Nam tự tin với hàng hóa xuất xứ khi có truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Cũng với tinh thần đổi mới, Hợp tác xã Đại Tân (Hưng Yên) đã triển khai tem điện tử truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm nhãn lồng. Việc áp dụng công nghệ không chỉ giúp kiểm soát chất lượng đồng đều mà còn nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường xuất khẩu chính ngạch sang Hàn Quốc. Người tiêu dùng khi quét mã có thể thấy toàn bộ hành trình từ nông trại đến tay họ - điều từng chỉ có ở các thương hiệu lớn quốc tế.

Trong lĩnh vực thủy sản, Vĩnh Hoàn là một trong những doanh nghiệp Việt hiếm hoi xây dựng thành công hệ thống truy xuất từ ao nuôi đến nhà máy chế biến. Nhờ đó, sản phẩm cá tra của Vĩnh Hoàn đáp ứng các chứng nhận quốc tế như ASC và BAP, duy trì vị thế là nhà xuất khẩu hàng đầu sang châu Âu và Mỹ. Sự minh bạch trong quy trình giúp công ty không chỉ vượt qua rào cản kỹ thuật mà còn củng cố niềm tin của đối tác nhập khẩu, tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

Ngoài truy xuất nguồn gốc, sự hỗ trợ của công nghệ với các giải pháp blockchain, IoT và điện toán đám mây đang giúp doanh nghiệp Việt xây dựng hệ thống quản lý minh bạch với chi phí hợp lý hơn nhiều so với trước đây. Một ví dụ tiêu biểu là nền tảng TE-FOOD của Việt Nam được ứng dụng trong ngành chăn nuôi, bán lẻ và nông sản. Công nghệ này cho phép ghi nhận dữ liệu thời gian thực về sản xuất, vận chuyển, lưu kho và phân phối, giúp doanh nghiệp kiểm soát chuỗi cung ứng hiệu quả, chống gian lận thương mại và nâng cao niềm tin của người tiêu dùng.

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (VINASME), nếu cách đây vài năm việc đầu tư hệ thống truy xuất là gánh nặng tài chính thì nay các giải pháp số đã giúp giảm chi phí đáng kể. Doanh nghiệp có thể bắt đầu từ mô hình nhỏ, áp dụng trước ở một số nhóm sản phẩm, sau đó mở rộng dần theo nhu cầu. Điều quan trọng là phải có tư duy “minh bạch để phát triển”, coi truy xuất không chỉ là thủ tục đối phó mà là chiến lược nâng cao giá trị thương hiệu dài hạn.

Bên cạnh nỗ lực của từng doanh nghiệp, Nhà nước cũng đang đẩy mạnh triển khai Chương trình quốc gia về truy xuất nguồn gốc sản phẩm đến năm 2030. Mục tiêu là hình thành hệ thống truy xuất đồng bộ, kết nối giữa các địa phương và ngành hàng, đồng thời tích hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Khi dữ liệu được liên thông, doanh nghiệp Việt sẽ dễ dàng chứng minh nguồn gốc minh bạch, tăng khả năng tiếp cận các hiệp định thương mại tự do như EVFTA hay CPTPP.

Ảnh minh họa.

Có thể nói, truy xuất nguồn gốc chính là “tấm hộ chiếu số” của hàng hóa Việt Nam trên hành trình hội nhập. Một sản phẩm minh bạch không chỉ giúp vượt qua rào cản kỹ thuật mà còn thể hiện tinh thần trách nhiệm, tôn trọng người tiêu dùng và môi trường – những giá trị được thị trường quốc tế đánh giá cao. Khi doanh nghiệp nhỏ Việt Nam đầu tư nghiêm túc vào truy xuất, họ không chỉ đang tuân thủ luật chơi toàn cầu, mà còn đang đặt nền móng cho thương hiệu bền vững và uy tín hơn.

Trong tương lai gần, minh bạch sẽ không còn là sự lựa chọn mà là điều kiện tất yếu để doanh nghiệp tồn tại. Nhưng nếu nhìn xa hơn, đây chính là cơ hội để Việt Nam định hình lại vị thế của mình – từ một quốc gia xuất khẩu nguyên liệu sang nhà cung cấp sản phẩm có giá trị cao, có trách nhiệm và thương hiệu. Khi mỗi sản phẩm Việt đều mang trong mình câu chuyện rõ ràng, trung thực và có thể kiểm chứng, đó cũng là lúc doanh nghiệp Việt thực sự vươn xa, chinh phục niềm tin của thế giới.

Vân Đình