Cẩn trọng dùng thuốc thần kinh khi mang thai

Sử dụng thuốc cho phụ nữ mang thai luôn là một trong những vấn đề được nhiều người quan tâm. Thuốc điều trị các bệnh lý thần kinh bao gồm nhiều nhóm khác nhau như thuốc trầm cảm, thuốc giải lo âu, thuốc ngủ, thuốc an thần. Tất cả các nhóm thuốc này đều cần được kê đơn bởi các bác sĩ chuyên khoa trước khi người bệnh sử dụng. Tác dụng chính của các nhóm thuốc thần kinh là làm giảm nhẹ triệu chứng của các bệnh lý thần kinh tuy nhiên nhiều tác dụng không mong muốn có thể xuất hiện.

Thông thường, những bệnh lý thần kinh là những bệnh có diễn tiến kéo dài và việc điều trị cần được tuân thủ đúng theo chỉ dẫn của các bác sĩ chuyên khoa. Việc tự ý ngưng sử dụng thuốc hoặc thay đổi liều lượng là những việc làm nguy hiểm, gây ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát tình trạng bệnh tật. Đặc biệt, phụ nữ mang thai mắc các bệnh lý thần kinh cần chịu sự giám sát kỹ lưỡng của các bác sĩ chuyên khoa thần kinh và các bác sĩ chuyên khoa sản để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của cả bà mẹ và thai nhi.

 Phụ nữ mang thai cần lưu ý khi uống thuốc thần kinh. Ảnh minh họa

Các loại thuốc đang được chỉ định để điều trị bệnh lý động kinh hiện nay chủ yếu có vai trò kiểm soát và làm giảm nhẹ các triệu chứng, nhất là sự ngăn chặn sự tái phát của các cơn động kinh. Bệnh lý động kinh hiện vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu giúp chữa khỏi hoàn toàn. Vì thế, những người mắc bệnh động kinh thường được yêu cầu duy trì việc điều trị trong thời gian dài để đạt được mục tiêu kiểm soát bệnh.

Phụ nữ bị động kinh mang thai có nhiều yếu tố nguy cơ bất lợi hơn cho cả mẹ và thai kỳ. Những cơn động kinh xuất hiện có thể dẫn đến các sang chấn, tai nạn sinh hoạt cho các bác bầu đưa đến các biến chứng cho thai nhi như sảy thai, sinh non. Phụ nữ bị động kinh mang thai vẫn cần tiếp tục sử dụng thuốc điều trị bệnh lý động kinh đều đặn với sự giám sát của bác sĩ điều trị. Các loại thuốc điều trị bệnh động kinh ít qua nhau thai và ít gây ra các tác dụng không mong muốn cho thai nhi sẽ được ưu tiên lựa chọn.

Phụ nữ bị động kinh trước khi có quyết định mang thai nên kiểm soát được bệnh và đến gặp bác sĩ chuyên khoa để nhận được sự tư vấn. 3 tháng đầu thai kỳ là giai đoạn dễ hình thành các dị tật bẩm sinh ở thai nhi và đây cũng là thời điểm các thuốc thần kinh có khả năng ảnh hưởng đến thai nhi cao nhất. Bác sĩ điều trị thường cho giảm liều trong giai đoạn này với những thuốc an toàn cho phụ nữ mang thai. Thai phụ cần phối hợp với nhân viên y tế để tuân thủ theo phác đồ điều trị trong suốt thai kỳ một cách chính xác nhất. Một thai kỳ khỏe mạnh khi sức khỏe của bà mẹ và thai nhi đều được đảm bảo.

Các thuốc có tác dụng bất lợi đối với thai nhi là phenobarbital (gardenal), phenyltoin (sodanton) và valproat natri (depakine, valparin, encorat). Các thuốc này có nguy cơ ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của thai nhi cao hơn các thuốc khác. Điều đó có nghĩa là các thuốc khác cũng có một số nguy cơ nhất định đối với thai nhi, nhưng tỷ lệ thấp hơn và ít trầm trọng hơn.

Hiện nay, các thuốc hay được khuyên dùng cho phụ nữ có thai là levetimacetame, topiramate, oxcarbaxepin… Bệnh nhân cần được bác sĩ chuyên khoa thần kinh, tâm thần kê đơn và theo dõi thường xuyên, phối hợp với bác sĩ sản khoa để theo dõi tình hình phát triển của thai nhi. Thời kỳ thuốc có nguy cơ ảnh hưởng xấu đến thai nhi nhất là 3 tháng đầu của thai kỳ. Khi đó, bác sĩ thường sử dụng ít loại thuốc nhất có thể, liều thấp nhất có thể ngay cả với các loại thuốc chống động kinh được coi là “an toàn” cho bà bầu.

Còn đối với bệnh trầm cảm cũng là một bệnh cần được kiểm soát tốt để hạn chế các hậu quả của nó. Phụ nữ mang thai bị trầm cảm vẫn là một vấn đề sức khỏe thách thức. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng uống thuốc trầm cảm khi mang bầu có thể gây ra các tác dụng không mong muốn lên sự hình thành và phát triển của bào thai cũng như giai đoạn sau khi trẻ sinh ra đời.

Tuy nhiên, việc quyết định sử dụng tiếp các thuốc điều trị trầm cảm trong thai kỳ còn nhiều điều tranh cãi. Vì thế, những người phụ nữ mang thai không may mắc phải trầm cảm cần được khám và tư vấn với các bác sĩ chuyên khoa tâm thần. Một số các phương pháp điều trị trầm cảm không dùng thuốc có thể được chỉ định tùy theo từng trường hợp cụ thể. Sự tái khám đều đặn tại các trung tâm sản khoa cũng là một biện pháp có lợi khi theo dõi tình trạng sức khỏe của thai nhi mà các bà bầu không nên bỏ qua.

An Dương (T/h)