Vi phạm bản quyền, in sách lậu gây thiệt hại lớn cho nhà xuất bản chân chính

Vấn nạn vi phạm bản quyền, in nối bản, in lậu sách sách giáo khoa

Bà Ngô Thu Phương - Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản (NXB) Văn học cho rằng, phương thức liên kết xuất bản đã thực sự mang lại một luồng sinh khí mới cho hoạt động xuất bản nói chung và xuất bản sách văn học nói riêng.

Tuy nhiên, do sự buông lỏng quản lý của một vài nhà xuất bản cũng như thái độ, cung cách làm việc thiếu nghiêm túc, chạy theo lợi nhuận của một số công ty sách tư nhân đã gây ra sự nhiễu loạn và dẫn đến nhiều sai phạm tương đối nghiêm trọng trong hoạt động xuất bản.

Một loạt xuất bản phẩm vi phạm trong thời gian vừa qua hầu hết đều là những xuất bản phẩm liên kết. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến những sai phạm là các xuất bản phẩm này chưa tuân thủ nghiêm túc quy trình biên tập và xuất bản như duyệt bản thảo, bìa, phụ bản, lưu chiểu, duyệt phát hành...

Thị trường sách văn học cũng không tránh khỏi những mặt trái của cơ chế thị trường và hoạt động liên kết xuất bản như sự mất cân đối trong việc lưu thông sách văn học.

Bên cạnh đó, vấn nạn vi phạm bản quyền, in nối bản, in lậu.... đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và quyền lợi của những nhà sản xuất nghiêm túc, của những chủ thể sáng tạo và của chính người đọc.

"Xét ở khía cạnh sáng tạo văn học, với việc phải chạy theo thị hiếu xuất phát từ nhu cầu giải trí nhất thời, đơn thuần của độc giả, cùng với việc đặt mục tiêu lợi nhuận lên hàng đầu của những nhà sản xuất, đang xuất hiện ngày một nhiều những tác phẩm văn chương mang nặng tính câu khách, giải trí rẻ tiền.

Trong khi đó, những tác phẩm có giá trị thực sự, những thể loại văn học phục vụ hữu ích cho công tác nghiên cứu, cho việc bổ sung kiến thức và nâng cao dân trí dường như ngày một thưa thớt hơn" - bà Ngô Thu Phương cho biết.

Đồng quan điểm, bà Ngô Thị Thu Ngần – Phó Giám đốc, Phó Tổng biên tập NXB Phụ nữ Việt Nam cho biết, vi phạm bản quyền sách online tràn lan gây tổn thất lớn cho đơn vị liên kết và nhà xuất bản.

Hiện tại, hầu hết xuất bản phẩm bán chạy của các nhà xuất bản và đơn vị xuất bản đều bị sao chép, phát tán, thu lợi bất chính trên mạng Internet mà không một NXB, công ty sách nào có thể đơn độc ngăn chặn nổi.

Theo bà Ngô Thị Thu Ngần, trong mắt một số đối tác liên kết thì NXB Phụ nữ "vừa khó vừa lâu" không dễ dàng và nhanh chóng cấp phép như phần lớn các nhà xuất bản chỉ "chuyên liên kết".

Lý do là với mỗi bản thảo mà đối tác liên kết chuyển đến biên tập viên của nhà xuất bản phải đọc kỹ càng từng trang và Phó Tổng biên tập/Tổng biên tập cũng phải đọc duyệt kỹ lưỡng, cẩn trọng.

"Có những bản thảo nhà xuất bản yêu cầu đối tác chỉnh sửa nhiều lần, thêm hoặc bớt để bản thảo hoàn mỹ hơn, dễ hiểu hoặc dễ tiếp cận với độc giả hơn. Những đối tác liên kết lâu năm đã hiểu thường rất yên tâm khi gửi gắm bản thảo cho chúng tôi bởi họ hiểu sự “khó tính, kỹ tính” sẽ giúp họ nâng tầm ấn phẩm.

Tuy nhiên, cũng vì kỹ lưỡng và cẩn thận trong việc biên tập và duyệt nội dung mà NXB Phụ nữ Việt Nam khó đáp ứng yêu cầu “cấp phép trong phút mốt” của một số đối tác liên kết lấy sự nhanh làm tiêu chuẩn hàng đầu" - bà Ngô Thị Thu Ngần cho hay.

Sẽ xây dựng công bố tiêu chuẩn quốc gia về sách giáo khoa

Mới đây Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo tiêu chuẩn quốc gia về sách giáo khoa. Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, sách giáo khoa là xuất bản phẩm đặc biệt, được quy định tại Luật Giáo dục số 43/2019/QH14, ngày 14/6/2019. Sách giáo khoa triển khai chương trình giáo dục phổ thông, cụ thể hóa yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông về mục tiêu, nội dung giáo dục, yêu cầu về phẩm chất và năng lực của học sinh; định hướng về phương pháp giảng dạy và cách thức kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục; nội dung và hình thức sách giáo khoa không mang định kiến dân tộc, tôn giáo, nghề nghiệp, giới, lứa tuổi và địa vị xã hội; sách giáo khoa thể hiện dưới dạng sách in, sách chữ nổi Braille, sách điện tử.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm về sách giáo khoa giáo dục phổ thông; phê duyệt sách giáo khoa để sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông sau khi được Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa thẩm định; quy định tiêu chuẩn, quy trình biên soạn, chỉnh sửa sách giáo khoa giáo dục phổ thông; quy định việc lựa chọn sách giáo khoa trong cơ sở giáo dục phổ thông; quy định nhiệm vụ, quyền hạn, phương thức hoạt động, tiêu chuẩn, số lượng và cơ cấu thành viên của Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa và hội đồng thẩm định cấp tỉnh.

Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu chung đối với sách giáo khoa, bao gồm nguyên tắc biên soạn, trình bày nội dung sách, giấy in sách, khuôn khổ sách, in sách, gia công sách và phương pháp thử. Tiêu chuẩn quốc gia về sách giáo khoa chỉ áp dụng cho sách in, không áp dụng cho sách điện tử.

Nguyên tắc biên soạn sách giáo khoa là phù hợp với quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam; tuân thủ Hiến pháp, pháp luật Việt Nam; cụ thể hóa mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục và đánh giá kết quả giáo dục của chương trình giáo dục phổ thông; bảo đảm tính liên thông giữa các cấp học, lớp học, môn học và hoạt động giáo dục; gắn với điều kiện cụ thể của Việt Nam và phù hợp với xu thế giáo dục tiên tiến trên thế giới, bảo đảm tốt nhất lợi ích của người học.

Yêu cầu về trình bày sách giáo khoa, cần đảm bảo theo thứ tự từ trên xuống các thông tin sau đây: Tên tác giả (cá nhân hoặc tập thể): Tên tác giả là cá nhân, ghi họ tên, có thể ghi thêm học hàm, học vị (nếu có). Tên tác giả là tập thể phải ghi thêm tên người chủ biên.

Tên sách. Dưới tên sách ghi thêm tên lớp hoặc cấp học. Ví dụ: Lớp 1, Lớp 2, Sách tiểu học, sách THCS, Sách THPT…

Lô gô, tên nhà xuất bản và lô gô, tên đối tác liên kết. 

Khuôn khổ sách giáo khoa: Yêu cầu về khổ sách giáo khoa được quy định từ khổ 17 cm x 24 cm đến khổ 20,5 cm x 28 cm.

Kỹ thuật in sách giáo khoa: Trang in mặt trước và trang in mặt sau phải chồng khít lên nhau (sai lệch cho phép không lớn hơn 1 mm); Các chi tiết in phải rõ nét, không hằn mặt sau, sạch sẽ, đều mực, ảnh tram lên hết tầng thứ, hạt tram đanh gọn, không bị bẩn ở những vị trí không in; In chồng màu chính xác; mầu mực đồng đều ở tất cả các trang trong một cuốn sách…

An Dương (T/h)