Xuất khẩu thủy sản 2025 tiến gần mốc 10 tỷ USD: Thách thức từ rào cản thương mại, kỹ thuật

Theo bà Lê Hạnh, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam, xuất khẩu thủy sản đang tăng tốc mạnh mẽ trong năm 2025, mở ra hy vọng đạt cột mốc 10 tỷ USD. Tuy nhiên, sau những con số ấn tượng là bóng mây thách thức từ các rào cản thương mại và kỹ thuật, đặc biệt tại thị trường Mỹ.

Theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, 8 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 7,34 tỷ USD, tăng 16,7% so với cùng kỳ 2024. Riêng tháng 8, con số đạt 1,12 tỷ USD, tăng 13,8% – mức tăng trưởng đáng chú ý trong bối cảnh thị trường nhiều biến động.

Trong cơ cấu sản phẩm, tôm tiếp tục là mặt hàng chủ lực với doanh thu 2,97 tỷ USD, tăng gần 23%. Tôm hùm vẫn là “ngôi sao” khi đạt 536 triệu USD, tăng gần 194%. Cá tra cũng hồi phục với 1,42 tỷ USD, tăng 9,7%. Ngược lại, cá ngừ giảm nhẹ 2,3%, đạt 633 triệu USD. Nhóm nhuyễn thể như mực, bạch tuộc, hai mảnh vỏ tăng mạnh hơn 20%, đạt gần 649 triệu USD.

Về thị trường, CPTPP dẫn đầu với 2,01 tỷ USD, chiếm hơn 27% tổng xuất khẩu. Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) đạt 1,56 tỷ USD, tăng gần 39%. Mỹ giữ vị trí thứ 3 với 1,25 tỷ USD, tăng 8,7%, chiếm 17% thị phần. EU (777 triệu USD) và Hàn Quốc (558 triệu USD) tiếp tục tăng trưởng ổn định.

 Xuất khẩu thủy sản năm 2026 được dự báo sẽ có nhiều thách thức.

Theo bà Lê Hạnh, khả năng ngành thủy sản cán mốc 10 tỷ USD trong năm 2025 là rất lớn. Tuy nhiên, phía sau những con số ấn tượng là hàng loạt thách thức. Tại Mỹ, thuế đối ứng 20% khiến sản phẩm Việt kém cạnh tranh so với Thái Lan, Indonesia, Ecuador. Ngoài ra, tôm Việt Nam còn đứng trước rủi ro bị áp thuế chống bán phá giá cao trong đợt rà soát POR19.

Đáng lo ngại hơn, từ ngày 1/1/2026, Mỹ có thể sẽ cấm nhập khẩu hải sản từ 12 nghề cá của Việt Nam không đạt tiêu chuẩn theo Luật MMPA, ước tính có thể khiến ngành mất hơn 500 triệu USD/năm. Cùng với đó, “thẻ vàng” IUU chưa được gỡ bỏ, cộng thêm các quy định mới về kích thước tối thiểu cá ngừ vằn và cấm trộn nguyên liệu, khiến doanh nghiệp khó xoay xở nguồn cung hợp pháp.

Dự báo từ nay đến giữa tháng 11/2025, xuất khẩu sẽ còn sôi động nhờ các đơn hàng “chạy trước” rào cản thương mại, đặc biệt từ Mỹ. Tuy nhiên, từ cuối tháng 11, xuất khẩu nhiều khả năng chững lại. Năm 2026 được dự đoán đối diện nguy cơ sụt giảm, ít nhất trong nửa đầu năm, nếu không tháo gỡ được các vấn đề về thuế CBPG, MMPA và IUU.

Trước rủi ro hiện hữu, doanh nghiệp đã tính đến việc đa dạng hóa thị trường sang châu Á, Trung Đông và Nam Mỹ. Song Mỹ vẫn là thị trường số 1, nên sự sụt giảm trong năm 2026 gần như khó tránh khỏi. Để giữ vững vị thế, ngành thủy sản cần khẩn trương tháo gỡ “thẻ vàng” IUU, đồng thời có giải pháp tháo gỡ tại thị trường Mỹ. Nếu không, sau một năm 2025 tăng trưởng rực rỡ, ngành có thể sẽ phải bước vào năm 2026 với nhiều thử thách.

Phương Nam