Xuất khẩu tôm: Duy trì đà tăng trưởng, chủ động ứng phó thách thức mới

Theo bà Kim Thu, chuyên gia thị trường Tôm của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tháng 8/2025 ngành tôm Việt Nam tiếp tục cho thấy sự phục hồi ổn định với kim ngạch đạt 479 triệu USD, tăng gần 19% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng, tổng giá trị xuất khẩu đạt 2,97 tỷ USD, tăng 23%, phản ánh xu hướng đi lên bền vững ngay từ đầu năm.

Trong cơ cấu sản phẩm, tôm chân trắng vẫn giữ vai trò chủ lực khi chiếm hơn 64% tổng kim ngạch. Tôm sú tăng trưởng nhẹ, trong khi nhóm tôm khác, nổi bật là tôm hùm lại tạo dấu ấn mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng ba con số.

Đây là tín hiệu tích cực cho thấy phân khúc cao cấp ngày càng được thị trường quốc tế ưa chuộng. Tuy nhiên, giá nguyên liệu trong nước vẫn duy trì ở mức cao hơn so với các đối thủ như Ecuador và Ấn Độ, dù có giảm nhẹ trong đầu tháng 9, cho thấy nguồn cung chưa thật sự dồi dào.

Ở chiều thị trường, Trung Quốc tiếp tục nổi lên như điểm sáng lớn khi tháng 8 tăng tới 62%, nâng tổng kim ngạch 8 tháng lên 836 triệu USD, tăng 75% và chiếm gần 30% toàn ngành. Sản phẩm được ưa chuộng nhất là hàng tươi sống và phân khúc cao cấp như tôm hùm, tôm sú size lớn – những mặt hàng mà Việt Nam có lợi thế hơn so với nhiều đối thủ cạnh tranh. Tuy nhiên, diễn biến tồn kho tại Trung Quốc bắt đầu có dấu hiệu tăng, giá bán nội địa giảm, cho thấy khả năng điều chỉnh trong ngắn hạn. Các doanh nghiệp được khuyến nghị cần thận trọng để tránh rủi ro dồn ứ hàng.

Xuất khẩu tôm phục hồi nhờ chất lượng đảm bảo.

Mỹ vẫn giữ vai trò là một trong những thị trường lớn nhất của tôm Việt với kim ngạch tháng 8 đạt 92,6 triệu USD, tăng 1,4% so với cùng kỳ, nâng tổng 8 tháng lên gần 500 triệu USD. Tuy nhiên, áp lực lớn đến từ các chính sách thương mại. Kết quả sơ bộ của POR19 cho thấy mức thuế chống bán phá giá cao hơn nhiều so với trước, cùng với thuế chống trợ cấp và thuế đối ứng. Đây là yếu tố có thể tác động mạnh đến lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp Việt. Ngành hàng, hiệp hội và cơ quan chức năng đang nỗ lực bảo vệ quyền lợi, song trong lúc chờ kết quả cuối cùng, doanh nghiệp cần thận trọng trong ký kết hợp đồng và nên mở rộng sang các thị trường thay thế nhằm giảm bớt rủi ro.

Thị trường EU tiếp tục giữ vững đà tăng trưởng tích cực. Tháng 8 ghi nhận kim ngạch 66,9 triệu USD, tăng 19% so với cùng kỳ, lũy kế 8 tháng đạt gần 376 triệu USD, tăng hơn 17%. Các quốc gia Đức, Bỉ, Pháp tiếp tục là động lực chính, trong khi Hà Lan chủ yếu đóng vai trò trung chuyển. Với nhu cầu cả năm được dự báo có thể chạm mức kỷ lục, EU hứa hẹn là thị trường đầy tiềm năng cho tôm Việt, đặc biệt ở các sản phẩm chế biến sâu, đạt chứng nhận bền vững và minh bạch về truy xuất nguồn gốc. Đây cũng chính là lợi thế mà doanh nghiệp Việt cần phát huy để nâng cao giá trị gia tăng và giảm thiểu rủi ro từ biến động giá nguyên liệu.

Khối CPTPP cũng mang lại tín hiệu tích cực khi tháng 8 đạt hơn 130 triệu USD, tăng 40%. Tính trong 8 tháng, xuất khẩu sang các nước trong khối đạt 829 triệu USD, tăng 36%. Nhật Bản và Australia là hai động lực chính nhờ nhu cầu ổn định, sự quan tâm đến các sản phẩm tiện lợi và chất lượng cao. Ngoài ra, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) cũng duy trì tốc độ tăng trưởng hai con số, trong khi Nga và Canada lại có dấu hiệu chững lại, cho thấy sự phân hóa rõ rệt trong nhu cầu toàn cầu.

Triển vọng những tháng cuối năm 2025 được đánh giá vẫn khá khả quan. Trung Quốc và EU dự kiến tiếp tục duy trì mức tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt trong mùa tiêu thụ cao điểm. Mỹ lại là thị trường cần đặc biệt theo dõi vì những bất ổn liên quan đến chính sách thuế. Dù còn nhiều yếu tố khó lường, xu hướng nhu cầu tiêu dùng toàn cầu được dự báo cải thiện, tạo thêm cơ hội để tôm Việt duy trì mức tăng trưởng ổn định.

Trong bối cảnh thị trường biến động và phân hóa, các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng chiến lược xuất khẩu linh hoạt hơn. Việc khai thác đồng thời nhiều thị trường như CPTPP, EU và Trung Quốc sẽ giúp phân tán rủi ro, thay vì tập trung quá nhiều vào một khu vực. Bên cạnh đó, nâng cấp sản phẩm theo hướng gia tăng giá trị, kết hợp các chứng nhận quốc tế như ASC, hữu cơ hay bền vững sẽ giúp tăng lợi thế cạnh tranh ở những phân khúc ít chịu tác động từ giá cả.

Ngoài ra, việc gắn kết chặt chẽ với vùng nuôi nhằm ổn định nguồn cung, bảo đảm chất lượng và kiểm soát chi phí là yếu tố không thể thiếu. Đây sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp tôm Việt vượt qua thách thức ngắn hạn, đồng thời xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển dài hạn. Với sự chủ động và linh hoạt, ngành tôm Việt Nam hoàn toàn có thể giữ vững vị thế là một trong những trụ cột xuất khẩu thủy sản trong năm 2025 và xa hơn nữa.

Nam Dương