3 yếu tố góp phần nâng cao năng suất doanh nghiệp vừa và nhỏ trong bối cảnh hội nhập

Theo chuyên gia, việc tham gia vào thị trường nước ngoài giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ, tiêu chuẩn sản xuất và phương thức quản trị tiên tiến, từ đó tạo ra tác động tích cực đến năng suất. Tuy nhiên, chuyên gia năng suất cũng chỉ ra rằng không có bằng chứng cho thấy doanh nghiệp xuất khẩu có năng lực hấp thụ cao hơn thì chắc chắn sẽ đạt năng suất cao hơn. Điều này cho thấy việc học hỏi từ xuất khẩu còn phụ thuộc vào bối cảnh thị trường, loại hình sản phẩm và khả năng khai thác hiệu quả nguồn tri thức tiếp nhận được.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường như Trung Quốc và châu Âu ghi nhận mức tăng năng suất rõ rệt. Điều này được lý giải bởi sự chuyển giao công nghệ và kinh nghiệm quản lý khi tiếp cận các thị trường phát triển, nơi yêu cầu cao về chất lượng, quy chuẩn kỹ thuật và đổi mới sản phẩm. Đây chính là động lực để doanh nghiệp không ngừng hoàn thiện và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam đều có năng suất và chất lượng đáp ứng tiêu chuẩn cao.

Ngoài xuất khẩu thì đổi mới sáng tạo cũng tác động rất lớn đến năng suất doanh nghiệp. Theo đó, với sự hỗ trợ từ nhà nước, khả năng tiếp cận tín dụng chính thức và hạ tầng Internet có ảnh hưởng tích cực đến xác suất doanh nghiệp tiến hành các hoạt động đầu vào cho đổi mới. Các hoạt động này bao gồm đầu tư cho R&D, trang thiết bị máy móc, nguồn nhân lực và tài sản vô hình.

Không chỉ dừng lại ở khâu đầu vào, quá trình đổi mới còn thể hiện rõ tác động ở đầu ra. Doanh nghiệp có chủ sở hữu với trình độ học vấn cao, sở hữu mạng lưới quan hệ đa dạng và chú trọng phát triển nguồn nhân lực thường đạt thành công trong việc giới thiệu sản phẩm mới, cải tiến sản phẩm và áp dụng quy trình sản xuất hiện đại. Nói cách khác, chất lượng nguồn nhân lực và năng lực quản trị là chìa khóa biến hoạt động đổi mới thành lợi thế cạnh tranh cụ thể.

Một điểm nhấn đáng chú ý khác là vai trò của môi trường kinh doanh. Môi trường kinh doanh không chỉ tác động trực tiếp đến năng suất mà còn định hướng doanh nghiệp theo đuổi các hoạt động tạo giá trị gia tăng. Cụ thể, doanh nghiệp nhận được hỗ trợ tài chính và kỹ thuật từ nhà nước, doanh nghiệp có mạng lưới quan hệ rộng, đặt tại khu công nghiệp hoặc khu chế xuất, hay có khả năng tiếp cận tín dụng và Internet đều ghi nhận năng suất cao hơn.

Tác động này không chỉ mang tính trực tiếp mà còn thông qua kênh trung gian là đầu tư vào máy móc, thiết bị và tham gia xuất khẩu. Điều đó cho thấy một môi trường kinh doanh thuận lợi giúp doanh nghiệp mạnh dạn đổi mới, mở rộng thị trường và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Do vậy, theo khuyến nghị của chuyên gia, để thúc đẩy năng suất doanh nghiệp trước hết cần khuyến khích và hỗ trợ DNNVV đẩy mạnh xuất khẩu, đặc biệt sang các thị trường phát triển để tận dụng hiệu quả cơ chế học hỏi. Tiếp đến, chính sách hỗ trợ đổi mới cần toàn diện và đồng bộ, bao gồm khuyến khích R&D, đầu tư nhân lực, phát triển mạng lưới liên kết, mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng và hạ tầng số.

Cuối cùng, cải thiện môi trường kinh doanh là điều kiện then chốt. Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế hỗ trợ kỹ thuật, phát triển các khu công nghiệp và khu chế xuất thành trung tâm đổi mới, đồng thời thúc đẩy xây dựng hệ sinh thái kinh doanh minh bạch, năng động.

Nghiên cứu thực nghiệm đã làm sáng tỏ cơ chế học hỏi từ xuất khẩu, vai trò của đổi mới sáng tạo và tác động của môi trường kinh doanh đến năng suất của DNNVV Việt Nam. Ba yếu tố này không hoạt động tách biệt mà đan xen, bổ trợ lẫn nhau, tạo thành nền tảng cho sự phát triển trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Để nắm bắt cơ hội, doanh nghiệp cần chủ động đổi mới và học hỏi từ thị trường, đồng thời tận dụng tối đa các chính sách hỗ trợ và môi trường kinh doanh thuận lợi.

Nam Dương