'Cải tiến không nhằm tăng áp lực mà để làm việc nhàn hơn, hiệu quả hơn'

Thiết lập chương trình phát triển doanh nghiệp cung ứng để nâng cao năng lực và tăng cường kết nối được Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam nhấn mạnh như một trong những giải pháp then chốt. Đây không chỉ là định hướng chính sách mà còn là “chìa khóa” để doanh nghiệp Việt tận dụng hiệu quả hơn cơ hội từ xuất khẩu, qua đó tham gia sâu và bền vững vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Thực tế cho thấy, khu vực FDI hiện chiếm tới 73% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, trong khi doanh nghiệp nội địa chỉ tham gia hạn chế, thậm chí tỷ lệ kết nối vào chuỗi cung ứng toàn cầu đã giảm từ 35% năm 2009 xuống còn 18% vào năm 2023. Điều này khiến Việt Nam mới chỉ hưởng một phần nhỏ giá trị xuất khẩu, chủ yếu nhờ lao động và gia công giá rẻ.

Theo WB, để thay đổi cục diện này, cần tập trung vào ba nhóm giải pháp. Thứ nhất, cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư – thương mại, trong đó ưu tiên số hóa thủ tục hành chính, loại bỏ hồ sơ giấy, tạo điều kiện để doanh nghiệp giảm chi phí giao dịch, nâng cao tính minh bạch. Đây là nền tảng để thu hút thêm nhà đầu tư, đồng thời giúp doanh nghiệp trong nước thuận lợi hơn khi tham gia chuỗi cung ứng.

Thứ hai, kết nối chặt chẽ doanh nghiệp đa quốc gia với nhà cung ứng trong nước. Việc tổ chức các diễn đàn, sự kiện “gặp gỡ bên mua” sẽ giúp doanh nghiệp nội hiểu rõ hơn về tiêu chuẩn chất lượng, chi phí, tiến độ giao hàng cũng như những khoảng cách công nghệ và kỹ năng cần phải thu hẹp.

Song song đó, WB khuyến nghị cần xây dựng cơ sở dữ liệu trực tuyến bằng tiếng Anh về các doanh nghiệp cung ứng trong nước, giúp nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận, đánh giá và lựa chọn đối tác.

Thứ ba, thiết lập chương trình phát triển doanh nghiệp cung ứng để nâng cấp năng lực hấp thụ, tăng cường tác động lan tỏa về năng suất. Các chương trình này không chỉ dừng ở hỗ trợ kỹ thuật mà còn bao gồm đào tạo về quản lý, vận hành, thậm chí khuyến khích đổi mới sáng tạo. Có thể triển khai thông qua hợp tác công – tư hoặc do các tập đoàn FDI chủ trì, với trọng tâm là từng ngành, từng vùng nguyên liệu, từng nhóm doanh nghiệp cụ thể.

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu hưởng lợi từ cải tiến năng suất. Tại Công ty CP Công nghệ thế hệ mới HANEL PT (Khu công nghiệp Tiên Sơn, Bắc Ninh) chuyên sản xuất, lắp ráp bản mạch điện tử và linh kiện điện tử, nhờ có phong trào tự động hóa và số hóa đã giúp công nhân giảm bớt khối lượng công việc, đồng thời năng suất đơn hàng tăng tới 30%.

“Chúng tôi luôn truyền thông rõ ràng rằng cải tiến không nhằm tăng áp lực mà để làm việc nhàn hơn, hiệu quả hơn. Nhờ đó, công nhân hưởng ứng mạnh mẽ, kết quả cải tiến đạt tới 95% mục tiêu chỉ sau nửa năm", bà Nguyễn Thị Huệ, Trưởng phòng Sản xuất Hanel PT cho biết.

Theo Cục Thống kê, Bộ Tài chính, kim ngạch xuất khẩu 7 tháng đầu năm nay đạt 262 tỷ USD, tăng gần 15% so với cùng kỳ; trong đó, điện tử, máy tính và linh kiện dẫn đầu với mức tăng trưởng 41,9%. Những con số này phản ánh rõ vai trò của năng suất chất lượng trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu.

Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam, nhận định: “Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, nhiều doanh nghiệp đã chủ động xây dựng thương hiệu Việt Nam trong chuỗi cung ứng, không chỉ cung cấp linh kiện mà còn hướng tới sản phẩm hoàn thiện cho các thị trường cao cấp như Mỹ, EU, Nhật Bản".

Song song, yêu cầu từ các tập đoàn FDI đang thay đổi theo hướng cao hơn. Không chỉ quan tâm tới chi phí và năng lực kỹ thuật, họ còn đặt ra tiêu chí về trách nhiệm xã hội, môi trường và quản trị bền vững. Tại TP.Hồ Chí Minh, theo bà Lê Nguyễn Duy Oanh – Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển Công nghiệp Hỗ trợ, đây là xu thế tất yếu buộc doanh nghiệp Việt phải thích ứng nếu muốn giữ vị thế trong chuỗi cung ứng quốc tế.

Nhiều tập đoàn lớn như Samsung đã ký kết hợp tác với cơ quan chức năng Việt Nam nhằm xây dựng 50 nhà máy chế tạo, chế biến thông minh. Đây là minh chứng cho nỗ lực gia tăng số lượng nhà cung ứng cấp 1, cấp 2 trong nước, đồng thời cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực, tiếp cận trực tiếp các chuẩn mực toàn cầu.

Một yếu tố quan trọng khác là cơ chế tài chính chuỗi cung ứng. Khi được kết nối với doanh nghiệp FDI, nhà cung ứng Việt có thể tối ưu hóa vốn lưu động, chuyển hóa nhanh hàng tồn kho thành tiền mặt, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh và duy trì dòng tiền ổn định.

Trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 ở mức 8% và xuất khẩu tăng 12%, nâng cao năng suất không chỉ là yêu cầu trước mắt mà còn là con đường dài hạn. Doanh nghiệp Việt cần nắm bắt cơ hội từ chuyển dịch sản xuất toàn cầu, chuẩn hóa quy trình, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng và minh bạch nguồn gốc sản phẩm. Khi làm được điều đó, doanh nghiệp mới thực sự trở thành mắt xích quan trọng và bền vững trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

An Dương