Giải pháp nâng cao năng suất chất lượng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo

Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo từ lâu đã được coi là “xương sống” của nền kinh tế, bởi không chỉ trực tiếp tạo ra giá trị gia tăng, mà còn kéo theo sự phát triển của các ngành dịch vụ, thương mại, logistics, vận tải… Khi xét theo cấu trúc chuỗi giá trị, mọi hoạt động kinh tế đều có mối quan hệ gắn bó với nhau, trong đó chế biến – chế tạo đóng vai trò trung tâm. Chính vì vậy, việc nâng cao năng suất, chất lượng của ngành này không chỉ tác động tới từng doanh nghiệp mà còn lan tỏa đến toàn bộ nền kinh tế.

Hiện nay, năng suất lao động được coi là “thước đo” quan trọng nhất để đánh giá trình độ phát triển của một quốc gia hay từng ngành nghề. Theo Quyết định số 1305 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình quốc gia về tăng năng suất lao động đến năm 2030, mục tiêu tốc độ tăng năng suất lao động bình quân toàn nền kinh tế đạt trên 6,5%/năm, trong đó ngành chế biến, chế tạo phấn đấu đạt 6,5 – 7,0%/năm. Để hiện thực hóa mục tiêu, Bộ Công Thương cùng các cơ quan liên quan đã xác định nhiều giải pháp then chốt.

Đẩy mạnh tự động hóa, số hóa trong sản xuất; ứng dụng mô hình quản lý tiên tiến; đào tạo lao động kỹ thuật chất lượng cao để thích ứng với yêu cầu của Cách mạng công nghiệp 4.0. Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp nhận, chuyển giao công nghệ, phát triển sản phẩm công nghệ trung bình và cao, giảm phụ thuộc vào các ngành có hàm lượng lao động thấp. Khuyến khích doanh nghiệp lớn đi đầu trong phát triển công nghiệp hỗ trợ, tăng tỷ lệ nội địa hóa, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao năng lực cạnh tranh. Áp dụng hệ thống quản trị chất lượng, tiêu chuẩn quốc tế, từng bước triển khai các mô hình Lean, 5S, Kaizen, ISO, TPM… nhằm tối ưu hóa quy trình, giảm lãng phí, nâng cao chất lượng sản phẩm.

Thực tế thời gian qua, nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực chế biến, chế tạo đã chứng minh hiệu quả từ các giải pháp này. Điển hình là Công ty Cổ phần Nhựa Thiếu niên Tiền Phong (Nhựa Tiền Phong). Thông qua việc áp dụng mô hình quản lý tinh gọn (Lean), doanh nghiệp đã cắt giảm đáng kể lãng phí trong sản xuất, đồng thời đầu tư vào công nghệ ép đùn và ép phun hiện đại, giúp nâng cao năng suất lên tới 15% mỗi năm. Không chỉ vậy, hệ thống quản trị chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001 và chương trình cải tiến liên tục (Kaizen) đã giúp Nhựa Tiền Phong giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường xuất khẩu sang nhiều nước châu Á.

Là một trong những thương hiệu nhựa lớn của Việt Nam, Công ty Cổ phần Nhựa Bình Minh đã sớm áp dụng các công cụ cải tiến hiện đại như Lean Manufacturing và TPM (Total Productive Maintenance) trong quản lý sản xuất. Nhờ đó, doanh nghiệp giảm đáng kể tình trạng lãng phí nguyên liệu, tiết kiệm năng lượng và tối ưu hóa năng suất dây chuyền. Đặc biệt, việc kiểm soát chất lượng theo quy trình ISO kết hợp với TPM giúp sản phẩm đạt độ chính xác cao, hạn chế lỗi kỹ thuật. Theo đại diện công ty, các chương trình cải tiến không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, khuyến khích người lao động chủ động tham gia vào hoạt động cải tiến liên tục. Đây được xem là nền tảng quan trọng giúp Nhựa Bình Minh giữ vững vị thế trên thị trường và mở rộng sang nhiều thị trường khu vực.

Có mặt tại Việt Nam hơn 20 năm, Canon không chỉ là doanh nghiệp FDI lớn mà còn được biết đến như một mô hình điển hình về triển khai Kaizen và TQM (Total Quality Management). Tại các nhà máy ở Bắc Ninh, Bắc Giang và Hà Nội, hàng chục nghìn sáng kiến cải tiến nhỏ được công nhân đề xuất mỗi năm, góp phần tiết kiệm hàng triệu USD chi phí. Nhờ văn hóa Kaizen, quá trình sản xuất máy in của Canon được tinh gọn, tỷ lệ sản phẩm lỗi giảm mạnh, trong khi năng suất dây chuyền liên tục được nâng cao. Theo các chuyên gia, thành công của Canon không chỉ đến từ công nghệ hiện đại mà còn nằm ở cách doanh nghiệp khuyến khích người lao động tham gia cải tiến từ những việc nhỏ nhất. Điều này đã tạo nên nền tảng văn hóa doanh nghiệp bền vững và sức cạnh tranh dài hạn.

Một ví dụ khác là Tập đoàn Hoa Sen, đơn vị sản xuất thép lớn của Việt Nam. Nhờ ứng dụng hệ thống ERP trong quản trị và triển khai các dự án chuyển đổi số, Hoa Sen không chỉ tối ưu hóa dây chuyền sản xuất mà còn nâng cao khả năng quản lý tồn kho, rút ngắn thời gian giao hàng và giảm thiểu chi phí vận hành. Đây là minh chứng rõ ràng cho việc áp dụng công nghệ và mô hình quản trị hiện đại mang lại hiệu quả vượt trội cho doanh nghiệp chế tạo.

Trong lĩnh vực dệt may, May 10 là doanh nghiệp đi đầu ứng dụng sản xuất tinh gọn (Lean), kết hợp với hệ thống quản trị chất lượng ISO 9001. Công ty cũng mạnh dạn đầu tư công nghệ may tự động, robot gấp gọn, hệ thống cắt vải CNC. Nhờ đó, năng suất lao động tăng 20%, tỷ lệ sai hỏng giảm 30%, giúp May 10 duy trì vị thế là thương hiệu may mặc hàng đầu Việt Nam và chinh phục nhiều thị trường khó tính.

Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk) cũng là ví dụ điển hình trong ngành chế biến thực phẩm. Doanh nghiệp này đã đầu tư hàng loạt nhà máy sữa công nghệ cao, ứng dụng hệ thống quản lý tiên tiến như TPM (Total Productive Maintenance) và TQM (Total Quality Management). Các dây chuyền sản xuất tự động hóa 100% giúp giảm đáng kể chi phí nhân công, tăng hiệu suất vận hành. Đồng thời, Vinamilk chú trọng đến phát triển bền vững khi triển khai giải pháp năng lượng xanh, xử lý nước thải tuần hoàn. Nhờ đó, Vinamilk không chỉ giữ vững thị phần trong nước mà còn xuất khẩu thành công sang hơn 50 quốc gia.

Trong lĩnh vực chế tạo cơ khí – ô tô, Công ty Cổ phần Ô tô Trường Hải nổi bật với mô hình chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất linh kiện, phụ tùng, lắp ráp, phân phối đến logistics. Công ty đã áp dụng hệ thống quản trị ERP kết hợp Lean Six Sigma, giúp tăng năng suất dây chuyền lắp ráp 25%, giảm tỷ lệ lỗi sản phẩm. Đặc biệt, việc phát triển công nghiệp hỗ trợ nội địa giúp THACO nâng tỷ lệ nội địa hóa ô tô du lịch lên trên 40%, đóng góp tích cực cho mục tiêu phát triển ngành công nghiệp chế tạo Việt Nam.

Theo các chuyên gia năng suất, có thể nói ngành công nghiệp chế biến, chế tạo giữ vai trò “đầu tàu” nâng cao năng suất chất lượng của nền kinh tế Việt Nam. Thực tiễn từ các doanh nghiệp điển hình như trên đã chứng minh rằng việc áp dụng đồng bộ các giải pháp công nghệ, quản trị, tiêu chuẩn chất lượng và phát triển nguồn nhân lực chính là chìa khóa để bứt phá.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và cạnh tranh gay gắt, những mô hình này không chỉ giúp doanh nghiệp gia tăng hiệu quả sản xuất – kinh doanh, mà còn tạo ra nền tảng vững chắc để ngành chế biến, chế tạo Việt Nam phát triển bền vững, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng năng suất lao động quốc gia đến năm 2030.

An Dương