Cảnh báo an toàn chiếu sáng công cộng và tiêu chuẩn TCVN 13608:2023 cần tuân thủ

Tối 23/10/2025, tại xã Phong Điền (thành phố Cần Thơ), một vụ tai nạn thương tâm đã xảy ra khiến hai học sinh tử vong nghi bị điện giật khi đi qua khu công viên trong lúc nước ngập do triều cường. Công an xã Phong Điền đang phối hợp cơ quan chuyên môn điều tra nguyên nhân. Vụ việc không chỉ để lại nỗi đau lớn cho gia đình nạn nhân, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về mức độ an toàn của hệ thống chiếu sáng công cộng, đặc biệt trong điều kiện thời tiết cực đoan, triều cường và ngập nước ngày càng thường xuyên ở các đô thị miền Tây.

Hệ thống chiếu sáng ngoài trời đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm sinh hoạt, an ninh và thẩm mỹ đô thị. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều địa phương vẫn còn tình trạng cột đèn cũ, thiết bị xuống cấp, dây dẫn hở hoặc tủ điện đặt ở vị trí dễ ngập nước. Khi mưa lớn hoặc triều cường dâng, các trụ điện chiếu sáng không được bảo vệ đúng cách có thể trở thành “bẫy điện” đe dọa tính mạng người dân.

Từ vụ việc trên, chuyên gia cho rằng, bên cạnh việc quản lý và bảo trì định kỳ, việc tuân thủ đúng Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 13608:2023 – Chiếu sáng nhân tạo bên ngoài các công trình công cộng và hạ tầng kỹ thuật – Yêu cầu thiết kế là điều cần thiết để hạn chế rủi ro tương tự xảy ra.

Hệ thống chiếu sáng công cộng nên tuân theo tiêu chuẩn để đảm bảo an toàn, nhất là khi mưa bão. Ảnh: Tuổi Trẻ

Tiêu chuẩn này được Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành năm 2023, áp dụng cho tất cả các hệ thống chiếu sáng nhân tạo bên ngoài công trình công cộng như đường phố, quảng trường, khu dân cư, khu vui chơi, công viên và hạ tầng kỹ thuật đô thị. Theo quy định, các thiết bị chiếu sáng và thiết bị điện đi kèm phải đảm bảo an toàn điện tuyệt đối, có độ tin cậy cao và phù hợp với điều kiện môi trường bên ngoài.

Tiêu chuẩn cũng nêu rõ, cấp bảo vệ IP của đèn, cột đèn và tủ điện phải được lựa chọn tùy theo mức độ ảnh hưởng của môi trường. Với các khu vực có khả năng ngập nước, cấp bảo vệ tối thiểu phải đạt IP66 hoặc cao hơn (IP67, IP68) để chống nước và bụi xâm nhập, tránh gây rò điện.

Ngoài yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn còn đề cập đến việc bố trí chiếu sáng an toàn cho người đi bộ. Ở các khu vực công viên, vườn hoa hay đường dạo, ánh sáng cần đủ để dẫn hướng, chiếu rõ mặt đường, tránh tạo vùng tối hoặc lóa mắt. Hệ thống đèn phải được thiết kế và đặt ở độ cao, vị trí phù hợp, đồng thời bảo đảm mỹ quan cảnh quan đô thị. Một điểm quan trọng khác là khâu bảo trì và vận hành.

TCVN 13608:2023 cũng nêu rõ, hệ thống chiếu sáng ngoài trời phải được kiểm tra, vệ sinh và bảo dưỡng định kỳ. Các thiết bị như đèn, dây dẫn, cầu dao, tủ điện cần được thử nghiệm cách điện, kiểm tra tiếp địa, thay thế ngay khi có dấu hiệu xuống cấp. Điều này nhằm bảo đảm độ an toàn liên tục trong suốt vòng đời công trình.

Khi soi chiếu vụ việc ở Cần Thơ theo TCVN 13608:2023, có thể thấy nhiều khả năng hệ thống chiếu sáng công viên đã không đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật cơ bản. Trụ đèn bị ngập nước, dây dẫn hở hoặc cấp bảo vệ IP thấp đều là những yếu tố dễ dẫn đến rò điện. Việc khu vực công viên không được cách ly, cảnh báo khi nước dâng cũng thể hiện thiếu sót trong khâu vận hành, bảo dưỡng.

Theo tiêu chuẩn, mọi công trình chiếu sáng ngoài trời phải được thiết kế phù hợp với điều kiện tự nhiên của khu vực. Với những đô thị như Cần Thơ, nơi triều cường xảy ra thường xuyên, hệ thống chiếu sáng cần có giải pháp đặc thù: đặt tủ điện ở vị trí cao hơn mực nước dâng, sử dụng thiết bị chống thấm và dây dẫn có lớp cách điện tăng cường, lắp đặt cầu dao chống rò (ELCB) và tiếp địa đầy đủ. Nếu các yêu cầu này được thực hiện nghiêm túc, nguy cơ điện giật sẽ gần như bằng không.

Các chuyên gia khuyến nghị chính quyền đô thị cần khẩn trương rà soát toàn bộ hệ thống chiếu sáng công cộng, đặc biệt là ở các khu vực có nguy cơ ngập nước. Việc đánh giá mức độ an toàn cần dựa trên tiêu chuẩn TCVN 13608:2023 và các quy chuẩn an toàn điện liên quan. Các thiết bị cũ, không đạt cấp bảo vệ IP quy định phải được thay thế hoặc cải tạo ngay.

Cùng với đó, cần tăng cường tuyên truyền để người dân nâng cao ý thức khi gặp tình huống ngập nước gần khu vực có điện. Việc cảnh báo, cách ly khu vực nguy hiểm và cắt điện kịp thời khi mưa lớn, triều cường là biện pháp thiết thực bảo vệ tính mạng cộng đồng.

An Dương