Đổi mới năng suất, chất lượng – chìa khóa phát triển bền vững ngành xây dựng

Ngành xây dựng luôn đóng vai trò nền tảng trong sự phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam. Từ những công trình hạ tầng giao thông, đô thị đến khu công nghiệp, nhà ở, mỗi dự án đều gắn liền với tốc độ đô thị hóa và quá trình hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, khi nền kinh tế hội nhập sâu rộng và áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt, vấn đề năng suất chất lượng trong xây dựng trở thành mối quan tâm hàng đầu của cơ quan quản lý, doanh nghiệp và toàn xã hội.

Trong nhiều năm qua, năng suất lao động ngành xây dựng ở Việt Nam vẫn được đánh giá là thấp so với tiềm năng. Phần lớn lực lượng lao động tham gia thi công chưa qua đào tạo chuyên sâu, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền nghề. Số lượng thợ bậc cao khan hiếm, trong khi kỹ sư có trình độ công nghệ hiện đại chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Tình trạng “thừa nhân lực phổ thông, thiếu nhân lực chất lượng cao” làm giảm đáng kể hiệu quả và năng lực cạnh tranh của ngành.

 Ngành xây dựng cần chuyển đổi công nghệ để nâng cao năng suất lao động.

Song song với hạn chế về nhân lực, mức độ ứng dụng công nghệ mới trong xây dựng còn chưa đồng đều. Một số tập đoàn, công ty lớn đã bắt đầu áp dụng các công nghệ tiên tiến như BIM (Building Information Modeling), máy bay không người lái để khảo sát, hay phần mềm quản lý tiến độ hiện đại. Tuy nhiên, ở nhiều công trình nhỏ và vừa, phương pháp thi công thủ công, thiết bị lạc hậu vẫn chiếm đa số. Việc đổi mới công nghệ đòi hỏi nguồn vốn lớn trong khi nhiều doanh nghiệp xây dựng quy mô nhỏ gặp khó khăn trong tiếp cận tín dụng.

Về quản lý chất lượng, các dự án xây dựng ở Việt Nam vẫn tồn tại tình trạng phát sinh sai sót thiết kế, thay đổi hạng mục giữa chừng, dự toán thiếu chính xác. Không ít công trình bị kéo dài tiến độ, tăng chi phí và ảnh hưởng đến uy tín của chủ đầu tư. Điều này không chỉ làm giảm niềm tin của xã hội mà còn cản trở quá trình hội nhập quốc tế, khi các tiêu chuẩn về an toàn, chất lượng ngày càng khắt khe.

Một thách thức khác là vấn đề vật liệu xây dựng. Chất lượng vật liệu ảnh hưởng trực tiếp tới độ bền và tính an toàn của công trình. Trong khi một số doanh nghiệp đã đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại, ứng dụng vật liệu xanh và vật liệu mới thì nhiều cơ sở sản xuất vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu, tiêu tốn năng lượng và gây ô nhiễm môi trường. Điều này đặt ra yêu cầu vừa nâng cao chất lượng, vừa gắn sản xuất với mục tiêu phát triển bền vững.

Để vượt qua những rào cản trên, ngành xây dựng cần một chiến lược tổng thể về nâng cao năng suất chất lượng. Trước hết, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là nhiệm vụ then chốt. Các trường đại học, cao đẳng, cơ sở dạy nghề cần đẩy mạnh đào tạo kỹ năng chuyên sâu, cập nhật chương trình theo xu thế công nghệ mới.

Bên cạnh đó, việc gắn kết chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp sẽ giúp sinh viên có nhiều cơ hội thực hành, còn doanh nghiệp được tiếp cận nguồn nhân lực phù hợp hơn. Cùng với đó, ứng dụng công nghệ cần được thúc đẩy mạnh mẽ. Nhà nước có thể ban hành chính sách ưu đãi tín dụng, hỗ trợ tài chính để khuyến khích doanh nghiệp nhỏ và vừa đầu tư vào công nghệ hiện đại. Việc chuẩn hóa và phổ biến các quy chuẩn về BIM, vật liệu xanh, quy trình kiểm soát chất lượng sẽ giúp giảm rủi ro trong triển khai. Đồng thời, việc áp dụng các phương pháp quản lý hiện đại như Lean Construction hay quản lý dự án số hóa sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực và giảm lãng phí.

 Cần đội ngũ nhân lực chất lượng cao để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe.

Hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định về an toàn lao động và bảo vệ môi trường phải được cập nhật thường xuyên để theo kịp sự thay đổi của công nghệ và yêu cầu thị trường. Bên cạnh đó, cần cơ chế giám sát chặt chẽ trong thực hiện dự án, từ khâu thiết kế, lựa chọn vật liệu, thi công đến nghiệm thu.

Không chỉ dựa vào chính sách hay công nghệ, văn hóa chất lượng trong doanh nghiệp xây dựng cũng đóng vai trò quan trọng. Khi doanh nghiệp coi chất lượng là giá trị cốt lõi, mọi quy trình từ nhỏ nhất sẽ được chú trọng, góp phần tạo ra những công trình bền vững, an toàn và hiệu quả. Đồng thời, khuyến khích đổi mới sáng tạo và liên tục cải tiến sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất từng ngày.

Trong bối cảnh hiện nay, ngành xây dựng không chỉ chịu áp lực về tiến độ, chi phí, mà còn đáp ứng yêu cầu về tính bền vững, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường. Việc nâng cao năng suất chất lượng không chỉ nhằm phục vụ lợi ích kinh tế, mà còn góp phần tạo ra những công trình có giá trị lâu dài cho cộng đồng.

Có thể nói, tương lai ngành xây dựng Việt Nam phụ thuộc lớn vào khả năng cải thiện năng suất và chất lượng. Nếu tận dụng được nguồn nhân lực trẻ, ứng dụng thành công công nghệ hiện đại và xây dựng được môi trường quản lý chuyên nghiệp, ngành xây dựng hoàn toàn có thể vươn lên trở thành lĩnh vực có sức cạnh tranh mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển bền vững.

Phương Nam