EU ban hành ngưỡng dư lượng thuốc trừ sâu có nicotine trong một số rau củ quả và ngũ cốc

Công báo Quy định (EU) số 2023/1536 sửa đổi Phụ lục III của Quy định (EC) số 396/2005 về ngưỡng dư lượng nicotine có trong hoặc trên một số sản phẩm.

Theo đó, mức dư lượng tối đa chất nicotine chung trong hoặc trên một số sản phẩm rau, củ, quả, ngũ cốc là 0,01mg/kg; tuy nhiên cũng có một số ngoại lệ như: MRL nicotin trong rose hip giảm từ 0,3 mg/kg xuống 0,2 mg/kg; Trong rau gia vị và hoa ăn được giảm từ 0,4 mg/kg xuống 0,1 mg/kg; Trong nấm dại (tươi) giảm từ 0,04 mg/kg xuống 0,02 mg/kg; Trong chè giảm từ 0,6 mg/kg xuống 0,5 mg/kg.

Quy định này có hiệu lực từ ngày 15 tháng 9 năm 2023, ngoại trừ điều 2 được áp dụng từ ngày 14 tháng 9 năm 2023.

Mức dư lượng tối đa chất nicotine chung trong hoặc trên một số sản phẩm rau, củ, quả, ngũ cốc là 0,01mg/kg. Ảnh minh họa

Nicotin là một ancaloit tìm thấy trong các cây họ cà (Solanaceae), chủ yếu trong cây thuốc lá, với số lượng nhỏ trong cà chua, khoai tây, cà tím và ớt chuông. Ancaloit nicotin cũng được tìm thấy trong lá cây coca. Nicotin chiếm 0,6 đến 3% trọng lượng cây thuốc lá khô và có từ 2–7 µg/kg trong nhiều loài thực vật ăn được.

Nicotin được tổng hợp sinh học thực hiện từ gốc và tích luỹ trên lá. Nó là chất độc thần kinh rất mạnh với ảnh hưởng rõ rệt đến các loài côn trùng. Do vậy trong quá khứ nicotin được sử dụng rộng rãi như là một loại thuốc trừ sâu và hiện tại các phái sinh của nicotin như imidacloprid tiếp tục được sử dụng rộng rãi.

Với liều lượng nhỏ hơn (trung bình một điếu thuốc tẩm một lượng khoảng 1 mg nicotin), chất này hoạt động như một chất kích thích cho các động vật có vú và là một trong những nhân tố chính chịu trách nhiệm cho việc lệ thuộc vào việc hút thuốc lá. Với liều lương cao (30–60 mg có thể gây tử vong. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, "Nghiện nicotin đã và đang là những thói nghiện ngập khó bỏ nhất".

Thực tế hiện nay xu hướng tiêu dùng xanh, sạch của thị trường EU ngày càng gắt gao, xuất khẩu nông sản sang EU đối diện với thách thức mới về dư lượng thuốc trừ sâu, diệt cỏ...

Trước đó, theo Thương vụ Việt Nam tại Bỉ, EU đăng công báo quy định implementation regulation (EU) 2023/147 ngày 20/1/2023 về sửa đổi phụ lục II, III và V của quy định 396/2005 về ngưỡng dư lượng cyromazine (chất trừ sâu), topramezone (diệt cỏ) và triflumizole (diệt nấm) trong hoặc trên một số sản phẩm.

Theo đó, ngưỡng dư lượng của cyromazine trên trái cây tươi/đông lạnh và các loại hạt là 0,01 mg/kg; trên rau tươi/đông lạnh là 0,01 mg/kg; trên hạt dầu và quả có dầu là 0,01 mg/kg; trên ngũ cốc là 0,02 mg/kg; trên trà, cà phê, trà thảo dược và cacao là 0,1 mg/kg; trên sản phẩm từ động vật từ 0,01-0,05 mg/kg

Ngưỡng dư lượng của topramezone trên trái cây tươi/đông lạnh và các loại hạt là 0,005 mg/kg, trên rau tươi/đông lạnh là 0,005 mg/kg, trên hạt và quả có dầu là 0,005 mg/kg, trên ngũ cốc là 0,01 mg/kg; trên trà, cà phê, trà thảo dược và cacao là 0,02 mg/kg; trên sản phẩm từ động vật từ 0,002-0,01 mg/kg.

Ngưỡng dư lượng của triflumizole trên trái cây tươi/đông lạnh và các loại hạt là 0,02 mg/kg, trên rau tươi/đông lạnh là 0,02 mg/kg, trên hạt và quả có dầu là 0,02 mg/kg, trên ngũ cốc là 0,02 mg/kg; trên trà, cà phê, trà thảo dược và cacao là 0,1 mg/kg; trên sản phẩm từ động vật từ 0,01-0,05 mg/kg.

Trên thực tế, các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (FTAs) trong đó có EVFTA được thực thi đã tạo đà cho hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam tăng trưởng cao hơn. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng cơ hội từ việc cắt giảm thuế quan của EU theo EVFTA. Nhưng, xu hướng tiêu dùng xanh, sạch của thị trường EU ngày càng gắt gao, xuất khẩu nông sản sang EU đối diện với thách thức mới.

Trong khi đó, dù nhiều chương trình tập huấn về sử dụng thuốc BVTV được tổ chức cho nông dân nhưng thực tế ngày càng có nhiều lo ngại ở Việt Nam về việc sử dụng thuốc không đúng cách. Nói như bà Preeti Anand, Giám đốc Dự án “Áp dụng nghiên cứu hành vi để cải thiện thực hành sử dụng hóa chất nông nghiệp có trách nhiệm của nông dân”, nông dân canh tác sản phẩm xuất khẩu không nhận được phản hồi về mức dư lượng trên sản phẩm của họ. Nông dân không nhận thức được hết trách nhiệm của họ trong việc quản lý mức dư lượng trên cây trồng, dẫn đến tồn dư thuốc BVTV trên sản phẩm trồng trọt, đem đến lo ngại về an toàn thực phẩm, sản phẩm xuất khẩu bị từ chối.

Do đó, chuyên gia cho rằng, trước hết phải để người nông dân nhận thức rõ, thay đổi thì họ được điều gì, yếu tố chính là thu nhập. Khi họ thay đổi phải đảm bảo năng suất, giá cả phải tăng, thu nhập cuối cùng phải tăng. Muốn nông dân thay đổi hành vi, doanh nghiệp cũng phải có trách nhiệm hơn với nông dân.

Bà Nguyễn Mai Hương, Trung tâm Phát triển nông thôn, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, Bộ NN&PNTT nhấn mạnh, thời gian tới, Nhà nước cần có chiến lược quản lý thuốc BVTV toàn diện, cân nhắc các yếu tố khác nhau, không chỉ là các hoạt chất. Chiến lược can thiệp phải giảm thiểu tác động môi trường, bao gồm cải thiện thực hành sử dụng của nông dân và đưa ra các thực hành tốt nhất (ví dụ như không sử dụng các loại thuốc không được cấp phép/hiệu quả kém)…

Để nông sản Việt Nam có thể gia tăng xuất khẩu vào thị trường EU trong thời gian tới, các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần xây dựng thương hiệu riêng cho mình, hạn chế xuất khẩu thô, nâng cao năng lực chế biến.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh hợp tác công tư nhằm tận dụng tối đa cơ hội, hóa giải thách thức và nâng tầm thương hiệu nông sản Việt tại thị trường EU nói riêng và trên thị trường thế giới nói chung. "Hợp tác công – tư cần có sự thay đổi về chất, trong đó, nhấn mạnh vai trò của chính quyền và các tổ chức địa phương là đầu mối để ghép hai mảnh ghép doanh nghiệp và người nông dân lại với nhau", bà Trần Thị Quỳnh Chi, Giám đốc khu vực châu Á Chương trình cảnh quan bền vững, Tổ chức Sáng kiến thương mại bền vững (IDH) chia sẻ.

An Dương (T/h)