Hoàn thiện thể chế, nâng cao hạ tầng tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng: Dấu ấn nổi bật năm 2025

Ngày 18/12, tại Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia sẽ diễn ra lễ tổng kết Khối của Bộ Khoa học và Công nghệ, gồm các đơn vị: Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (Uỷ ban), Cục An toàn bức xạ và Hạt nhân, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam.

Buổi lễ tổng kết có sự tham dự và chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ.

Năm 2025 là năm tăng tốc, bứt phá, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025. Trên cơ sở quán triệt bài học thực tiễn về tăng cường sự đoàn kết, thống nhất, nỗ lực phấn đấu, chung sức, đồng lòng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, chủ động thích ứng, hành động quyết liệt theo tinh thần chủ đề điều hành năm 2025 của Chính phủ “Kỷ cương trách nhiệm; chủ động kịp thời; tinh gọn hiệu quả; tăng tốc bứt phá” với những hành động cụ thể, cách làm mới, mang lại giá trị thực chất, hiệu quả và đóng góp nhiều hơn nữa cho sự phát triển của đất nước và của ngành khoa học và công nghệ (KH&CN), Ủy ban đã chỉ đạo, quán triệt các đơn vị trực thuộc bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và yêu cầu thực tiễn trong công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật và thực thi hiệu quả các nhiệm vụ đã đặt ra; tăng cường kỷ luật, kỷ cương và hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, chủ động, tích cực giải quyết các công việc thuộc thẩm quyền, khẩn trương tổ chức, triển khai thực hiện kịp thời, trách nhiệm, hiệu quả những mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao.

Cụ thể, trong năm 2025, Ủy ban đã tập trung triển khai các nghị quyết, kết luận của Trung ương, chủ động đẩy nhanh tiến trình thể chế hóa nhằm sớm đưa chủ trương chính sách vào cuộc sống. Trong đó, nhiệm vụ do Uỷ ban tham mưu đã hoàn thành bao gồm: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật được thông qua tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026, với nhiều thay đổi nhằm giảm thủ tục hành chính; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa được Quốc hội Khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 9, có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, nhằm cập nhật quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo hướng phân loại theo mức độ rủi ro (thấp, trung bình, cao), ứng dụng công nghệ số, tăng cường trách nhiệm các bên liên quan.

Cùng với đó, 2 Nghị định quan trọng được Chính phủ ban hành ngày 12/6/2025 là Nghị định 132/2025/NĐ-CP quy định phân định thẩm quyền hai cấp chính quyền địa phương trong lĩnh vực KH&CN và Nghị định 133/2025/NĐ-CP quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực KH&CN nhằm cụ thể hóa chủ trương phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, xác định rõ trách nhiệm, nhiệm vụ giữa các cấp chính quyền, đặc biệt trong bối cảnh tổ chức lại chính quyền và chuyển đổi số, đảm bảo hoạt động quản lý nhà nước hiệu quả hơn, đặc biệt ở các lĩnh vực như tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng.

Một điểm đáng chú ý trong năm 2025 là Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định phê duyệt các nhiệm vụ, giải pháp tăng cường hội nhập quốc tế trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng đến năm 2030, tập trung vào việc xây dựng thể chế, nâng cao năng lực nhân lực và hợp tác quốc tế, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và hội nhập sâu rộng (Quyết định số 2542/QĐ-TTg ngày 20/11/2025).

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành 05 Thông tư, gồm: Thông tư số 01/2025/TT-BKHCN ngày 14/02/2025; Thông tư số 04/2025/TT-BKHCN ngày 31/5/2025; Thông tư số 06/2025/TT-BKHCN ngày 04/6/2025; Thông tư số 07/2025/TT-BKHCN ngày 20/6/2025 và Thông tư số 29/2025/TT-BKHCN ngày 13/11/2025.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng công bố 37 Tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về đường sắt tốc độ cao do Bộ Xây dựng biên soạn, bảo đảm chất lượng và tiến độ theo chỉ đạo của Chính phủ; Tiêu chuẩn quốc gia về xác minh định danh cá nhân theo chỉ đạo đột xuất của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; 03 tiêu chuẩn gấp về Đô thị thông minh.

Ảnh minh hoạ.

Về công tác chuyên môn, Uỷ ban đã tiếp nhận, tổ chức thẩm định 510 TCVN, công bố 323 TCVN; tiếp nhận đăng ký 32 QCVN và 07 QCĐP, góp phần hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, tạo cơ sở pháp lý và kỹ thuật thống nhất cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và quản lý nhà nước. Chấp nhận 146 TCVN hài hòa ISO, IEC giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, hỗ trợ hội nhập kinh tế quốc tế, thúc đẩy xuất khẩu và thu hút đầu tư. Duy trì hoạt động 23 Ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia, tạo diễn đàn tập hợp chuyên gia, doanh nghiệp và cơ quan quản lý, qua đó phản ánh kịp thời yêu cầu thực tiễn của nền kinh tế vào hệ thống tiêu chuẩn.

Bên cạnh đó, phê duyệt 4.589 mẫu phương tiện đo; tiếp nhận đăng ký 178 lượt tổ chức và chỉ định 189 lượt tổ chức kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm; chứng nhận 5.900 chuẩn đo lường và 2.014 kiểm định viên; chỉ định 26 lượt tổ chức kiểm định đối chứng giúp bảo đảm độ chính xác, tin cậy của phương tiện đo trong các lĩnh vực sản xuất, thương mại, y tế, năng lượng, môi trường… bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp và người tiêu dùng cũng như phát triển mạng lưới tổ chức kiểm định, hiệu chuẩn và đội ngũ kiểm định viên góp phần nâng cao năng lực hạ tầng đo lường quốc gia, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất – kinh doanh và thúc đẩy phát triển thị trường hàng hóa, dịch vụ minh bạch, công bằng.

Ngoài ra, Uỷ ban đã giải quyết 370 hồ sơ đăng ký hoạt động đánh giá sự phù hợp, cấp 198 Giấy chứng nhận đăng ký; cấp 06 Giấy xác nhận cho chuyên gia và tổ chức tư vấn hệ thống quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001; tiếp nhận 01 hồ sơ công bố năng lực đào tạo; công nhận 54 phòng thử nghiệm, hiệu chuẩn. Kết quả góp phần nâng cao việc quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ lưu thông trên thị trường, bảo đảm an toàn, bảo vệ sức khỏe người dân và môi trường. Việc phát triển hệ thống tổ chức đánh giá sự phù hợp, phòng thử nghiệm, hiệu chuẩn được công nhận giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận dịch vụ kỹ thuật, tiết kiệm chi phí, thời gian và nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh.

Uỷ ban cũng tiếp nhận và cấp mã số mã vạch cho 5.954 doanh nghiệp, tổ chức, với 289.039 loại sản phẩm được định danh, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc quản lý chuỗi cung ứng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, nâng cao tính minh bạch và khả năng cạnh tranh của hàng hóa trên thị trường trong nước và quốc tế. Việc mở rộng áp dụng mã số mã vạch góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý, thương mại điện tử và logistics, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với thị trường hàng hóa.

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng vẫn còn một số tồn tại, hạn chế nhất định, xuất phát từ cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Việc nhận diện đầy đủ các hạn chế và nguyên nhân là cơ sở quan trọng để đề xuất giải pháp phù hợp, nâng cao hiệu quả chỉ đạo, điều hành trong thời gian tới.

Hà My