Lạm dụng corticoid nhỏ mắt có thể làm tăng nguy cơ mắc glaucoma gây mù vĩnh viễn

Glaucoma là căn bệnh nguy hiểm, có thể gây mù vĩnh viễn

Glaucoma đứng thứ hai (sau bệnh đục thủy tinh thể) trong các nguyên nhân gây mù lòa có thể phòng tránh được. Theo các nghiên cứu quốc tế, năm 2013 số người mù do glaucoma (trong độ tuổi từ 40 - 80) là 64,3 triệu người; đến năm 2020 đã tăng lên 76 triệu người và dự đoán 111,8 triệu người vào năm 2040.

Theo BS. TS Nguyễn Hoàng Cương (Bệnh viện Mắt Trung ương), glaucoma là nhóm bệnh có đặc điểm chung là nhãn áp tăng quá mức chịu đựng của mắt, lõm, teo đĩa thị thần kinh và tổn hại thị trường đặc hiệu. Đây là căn bệnh nguy hiểm, gây mất thị lực, có thể gây mù vĩnh viễn.

Nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng nên rất khó phòng ngừa. Tuy nhiên, có thể phòng tránh được mù lòa do glaucoma bằng cách phát hiện sớm, điều trị kịp thời bằng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật và phải được theo dõi thường xuyên, tái khám định kỳ.

Theo Bệnh viện Mắt Trung ương, tại Việt Nam, chưa có điều tra toàn quốc về căn bệnh này, tuy nhiên kết quả nghiên cứu do Bệnh viện thực hiện vài năm trước đối với nhóm người trên 35 tuổi tại tỉnh Thái Bình và Nam Định cho thấy, có 94% người dân tham gia khám sàng lọc còn lơ mơ hoặc không biết gì về bệnh glaucoma. Tỷ lệ glaucoma trong một số cộng đồng dân cư nghiên cứu chiếm tới 2,2% (ở Nam Định) và 2,4% (tại Thái Bình).

Một vấn đề đáng báo động là người dân lạm dụng và tự ý sử dụng thuốc nhỏ mắt, không có chỉ định của bác sĩ khiến mắt có thể bị glaucoma do tra corticoid kéo dài. Trên thị trường có bán các loại thuốc nhỏ mắt chứa steroids để điều trị chứng ngứa, khô mắt, viêm kết mạc. Nếu dùng những thuốc này trong thời gian dài có thể dẫn đến glaucoma.

Đáng chú ý, nhiều bệnh nhân mắc bệnh glaucoma nhập viện khi bệnh đã trầm trọng, thị lực rất thấp, thị trường thu hẹp, nguy cơ mù lòa cao. Cũng có nhiều bệnh nhân đến điều trị nhưng không tuân thủ hướng dẫn của thầy thuốc và phác đồ điều trị nên hiệu quả điều trị không cao.

Nhận biết, phòng ngừa căn bệnh glaucoma

TS Nguyễn Hoàng Cương cho biết, do bệnh glaucoma còn có yếu tố di truyền nên người bệnh và những người ruột thịt của bệnh nhân cần có kiến thức để phát hiện sớm, đến ngay cơ sở chuyên khoa mắt để có phương pháp điều trị kịp thời. Vì vậy, công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức phòng tránh glaucoma và hướng điều trị khi mắc bệnh là một trong những vấn đề cần được quan tâm hàng đầu.

Các chuyên gia lĩnh vực nhãn khoa lưu ý, những người thường có nguy cơ mắc bệnh glaucoma trong độ tuổi trên 40 (tuổi càng cao, khả năng bị glaucoma càng lớn); những người ruột thịt của bệnh nhân glaucoma (yếu tố di truyền); bệnh nhân có tiền sử dùng corticoid kéo dài (tra mắt hoặc toàn thân); những bệnh nhân có bệnh toàn thân như đái tháo đường, cao huyết áp; những người có nhãn cầu nhỏ như bị viễn thị nặng, giác mạc nhỏ, tiền phòng nông hoặc những người dễ xúc cảm, hay lo âu… là cơ địa thuận lợi để xuất hiện cơn glaucoma.

Một số triệu chứng lâm sàng thường gặp khi mắc căn bệnh này là bệnh thường khởi phát đột ngột buổi chiều tối, hoặc khi bệnh nhân đang cúi xuống đọc sách, hoặc sau những sang chấn tinh thần mạnh. Biểu hiện mắt đột ngột đau nhức dữ dội từng cơn, lan lên nửa đầu cùng bên, bệnh nhân nhìn đèn thấy có quầng xanh đỏ như cầu vồng, thường buồn nôn hoặc nôn, đau bụng, vã mồ hôi, mắt đỏ lên và nhìn mờ ở nhiều mức độ, có thể chỉ mờ như nhìn qua màn xương nhưng cũng có thể giảm thị lực trầm trọng xuống còn đếm ngón tay hoặc bóng bàn tay. Sờ tay vào mắt thấy nhãn cầu căng cứng như hòn bi. Đôi khi bệnh nhân thấy sợ ánh sáng, chảy nước mắt nhưng không tiết dử mắt, mi mắt sưng nề, mắt đỏ theo kiểu cương tụ rìa, giác mạc phù nề mờ đục…

TS Nguyễn Hoàng Cương khuyến cáo, khi phát hiện mắc bệnh, bệnh nhân cần được điều trị ngay bằng thuốc tra mắt và uống thuốc hạ nhãn áp, các thuốc này phải được sử dụng theo chỉ định, theo dõi chặt chẽ của bác sĩ nhãn khoa. Mục đích điều trị glaucoma là nhằm ngăn chặn bệnh không tiếp tục gây tổn thương đầu dây thần kinh thị giác. Do đó, bênh nhân khi đã mắc bệnh glaucoma nhất thiết phải đi khám định kỳ, được bác sĩ nhãn khoa tư vấn, theo dõi thường xuyên theo quy trình chặt chẽ nhằm kiểm soát được diễn biến bệnh, hạn chế tối đa tổn hại về thực thể và chức năng thị giác.

Duy Trinh