Lợi bất cập hại khi lên mạng xin toa thuốc để điều trị cho trẻ tại nhà

Trẻ bệnh nặng hơn do sử dụng đơn thuốc xin trên mạng

Bác sĩ Nguyễn Minh Tiến - Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng thành phố (TP.HCM) cho biết, hiện nhiều loại bệnh như hô hấp, tiêu chảy, sốt xuất huyết, vi rút Adeno... đang hoành hành. Số trẻ mắc các bệnh này đến khám và nhập viện tại các bệnh viện nhi tăng mạnh. 

Trong số này có nhiều phụ huynh cho biết khi thấy trẻ sốt, sổ mũi, ho... họ đã ra nhà thuốc mua về uống. Qua khai thác từ phụ huynh, được biết nguyên nhân này có một phần là ngại đến bệnh viện, một phần do kinh tế eo hẹp nên chỉ có thể đến tiệm thuốc tây khai bệnh để mua thuốc, phần khác là phụ huynh lên trên nhóm, hội mạng xã hội để xin đơn thuốc từ các phụ huynh có con em có triệu chứng tương tự. Tuy nhiên, việc uống thuốc theo đơn của người khác dù là bệnh lý gì cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Đặc biệt, với trẻ nhỏ càng cần phải cẩn trọng hơn.

Cụ thể, đăng tải trong nhóm Hội những trẻ khám tại Bệnh viện Nhi trung ương, chị H.T. chia sẻ: "Bé nhà mình bị vi rút Adeno sốt cao 39 độ mãi không khỏi. Bác nào có con khỏi rồi cho em xin đơn thuốc với ạ. Mấy ngày nay trẻ vào viện nhiều quá, em sợ cho con vào viện khám lại lây chéo".

"Nếu đơn của viện nhi thì càng tốt", một tài khoản khác đăng tải. Tương tự, chị H. cũng đăng trong nhóm: "Bé nhà em 3 tuổi bị viêm phổi, viêm phế quản. Ai có đơn thuốc của Bệnh viện Nhi trung ương cho em xin ạ".

Theo bác sĩ Tiến, việc nhiều phụ huynh tự ý mua thuốc về cho trẻ uống như trên có thể làm bệnh diễn tiến nặng hơn, trẻ cũng có thể có triệu chứng tiềm tàng đi kèm như bội nhiễm nên rất nguy hiểm. Trẻ bệnh cần được bác sĩ khám, chẩn đoán có bệnh đi kèm hay không. Trong trường hợp có triệu chứng nặng mà không can thiệp điều trị kịp thời thì nguy cơ tử vong rất cao.

Liên quan tới việc này, bác sĩ Nguyễn Thị Thùy Dương - Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Hà Đông (Hà Nội) cho biết, bệnh viện từng tiếp nhận nhiều trẻ đến viện trong tình trạng nặng do sử dụng đơn thuốc "truyền tay". Nhiều cha mẹ tự dùng đơn thuốc không được chỉ định cho trẻ, hoặc dùng lại đơn thuốc khám trước đó mà không đi khám lại khiến nhiều trẻ chuyển biến nặng hơn. Ví dụ điều trị trẻ bị viêm phế quản, nếu trẻ được đưa đến viện thăm khám sẽ tìm ra nguyên nhân gây bệnh và điều trị theo phác đồ. Bởi không phải viêm phế quản là phải điều trị kháng sinh, nếu nguyên nhân do vi rút thì trẻ chỉ cần điều trị triệu chứng.

Nếu nguyên nhân do vi khuẩn bác sĩ sẽ điều trị kháng sinh theo phác đồ, đúng liều lượng và thời gian. Khi hết thuốc mà tình trạng của trẻ không giảm, bác sĩ sẽ tiếp tục tái khám, đánh giá và đưa ra đơn thuốc phù hợp. Theo bác sĩ Dương, bệnh nhi cần phải được các y bác sĩ khám lâm sàng, làm xét nghiệm cần thiết mới có thể chẩn đoán và kê đơn thuốc. Nhiều cha mẹ xin đơn thuốc của những trẻ khác để cho con uống, không khỏi mới đưa vào viện. Lúc này nhiều trẻ đã kháng thuốc, tình trạng nặng hơn gây khó khăn trong việc điều trị.

Theo bác sĩ Nguyễn Thành Lê - Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương - trẻ thường mắc các bệnh hô hấp là chủ yếu, nguyên nhân chính do trẻ nhiễm vi khuẩn hoặc vi rút. Với bệnh do vi rút gây nên, một số bệnh nhi không điều trị cũng có thể ổn định sau vài ngày. Tuy nhiên, bệnh do nhiễm vi khuẩn thì cần phải điều trị, nếu không sẽ nặng lên.

Việc điều trị cho bệnh nhi cũng khác nhau, với vi rút trẻ không cần điều trị kháng sinh, còn nhiễm vi khuẩn cần dùng kháng sinh. Trong khi đó, chỉ đến cơ sở y tế các bác sĩ mới chẩn đoán được trẻ mắc bệnh do vi rút hay vi khuẩn để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Tăng nguy cơ kháng kháng sinh do cha mẹ xin đơn thuốc trên mạng

Bác sĩ Nghiêm Thị Mai Sang, Phó trưởng khoa nhi, Bệnh viện Thanh Nhàn thông tin thêm, ngoài việc xin đơn thuốc còn có tình trạng cha mẹ tự ý xin hoặc mua thuốc kháng sinh điều trị cho con khiến trẻ nhập viện trong tình trạng nặng, gây khó khăn trong quá trình điều trị. Sai lầm thường gặp nhất khi phụ huynh chăm sóc trẻ bị ho, sốt tại nhà đó là tự ý mua thuốc trong đó có kháng sinh. Rất nhiều trẻ đến viện trong tình trạng nặng, khi tìm hiểu qua thì cha mẹ đều cho con uống thuốc có kháng sinh.

Nhiều phụ huynh chỉ ra nhà thuốc đọc triệu chứng rồi được kê đơn. Trong khi đó, nếu trẻ nhiễm vi rút thì kháng sinh không có tác dụng, thậm chí có thể làm tình trạng bệnh nặng hơn, có trường hợp bị nhiễm khuẩn huyết. Hậu quả lâu dài là kháng kháng sinh, khiến việc điều trị sau đó khó khăn hơn.

Sử dụng kháng sinh như con dao hai lưỡi, một mặt nó giúp điều trị bệnh hiệu quả, mặt khác khi sử dụng thuốc kháng sinh ít nhiều trên cơ thể có các vi khuẩn tiết ra chất đề kháng lại kháng sinh mà người bệnh dùng. Có thể thấy, nếu thường xuyên sử dụng kháng sinh dù đúng bệnh hay lạm dụng thì mức độ đề kháng với kháng sinh sẽ tăng lên, nếu càng nhiều loại thì cơ thể sẽ đề kháng càng nhiều kháng sinh.

Thuốc kháng sinh hay bất cứ loại thuốc nào đưa vào cơ thể con người đều được hấp thụ, chuyển hóa ở gan và đào thải qua thận. Vì vậy, gan sẽ là bộ phận đầu tiên tiếp nhận và gây phản ứng. Gan và thận ở trẻ em còn rất yếu, chưa hoàn thiện và thải trừ chậm, nếu sử dụng thuốc thường xuyên sẽ gây tình trạng tích tụ và ngộ độc.

Ít ai có thể ngờ, lạm dụng thuốc kháng sinh cũng khiến trẻ bị béo phì và tiểu đường. Nguyên nhân là thuốc kháng sinh sẽ làm hại vi khuẩn đường ruột của trẻ. Bên cạnh đó, thuốc kháng sinh chứa một số phẩm màu tương tác với ibuprofen và acetaminophen, là các thuốc hay dùng cho trẻ. Chỉ cần một lượng rất nhỏ phụ gia cũng có thể gây phản ứng dị ứng ở trẻ mẫn cảm.

Việc lạm dụng thuốc kháng sinh đang khiến sức đề kháng của thế hệ trẻ em bị yếu đi. Hiện tượng nhờn thuốc, kháng kháng sinh làm việc điều trị các bệnh thông thường trở nên khó khăn hơn bao giờ hết, vi khuẩn giờ đây có khả năng kháng lại đại đa số các loại kháng sinh.

Phần lớn bệnh cảm cúm đều là do virus, do đó lạm dụng kháng sinh trong trường hợp này không những không trị bệnh mà còn gây tác dụng phụ không mong muốn là tiêu chảy, khiến bệnh tình trầm trọng và tăng nguy cơ tử vong. 

Do vậy, để hạn chế tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh, đặc biệt với trẻ em, phụ huynh tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng kháng sinh khi không có đơn thuốc của bác sĩ. Trong trường hợp trẻ bị bệnh lại cũng không sử dụng thuốc kháng sinh thừa từ lần điều trị trước, không chia sẻ, dùng chung thuốc kháng sinh của mình với người khác. Luôn dùng kháng sinh đủ liều, ngay cả khi sức khỏe đã khá hơn. Ngoài ra, cần giúp trẻ phòng chống nhiễm khuẩn bằng cách thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và giữ cho cơ thể khỏe mạnh.

An Dương (T/h)